از تذکرهای تند و تیز به شهردار منتخب خود و انتقاد از عملکرد شهرداری تهران تا پیوستن به کمپین جمع‌آوری ته سیگار یا جذب چند صد نفر در شهرداری تهران را می‌توان از جمله اقداماتی به شمار آورد که اعضای شورا از طریق آنها تلاش می‌کنند تا افکار عمومی را متوجه حضور موثر خود در پیگیری مطالبات شهروندان کرده و آنها را به استمرار حضور خود در شورای شهر دوره آینده متقاعد کنند.
البته جناح مقابل و رقبای سیاسی نیز که طی ۳ سال گذشته بی‌کار نبودند و با انتقادات گاه به جا و گاه نابه‌جا، به اشکال مختلف تلاش کردند تا با برجسته‌سازی نقاط ضعف و حاشیه‌سازی برای شورا و شهرداری، شهروندان را نسبت به عملکرد شورا دلسرد کنند، در این ماه‌ها بر شدت فعالیت‌های خود افزوده‌اند. بنابراین، ظاهراً همه چیز طبق روال معمول پیش می‌رود و در انتهای راه، شهروندان با برگه‌های رای خود سرنوشت دو جناح و دیگر کاندیداهای انتخابات را تعیین می‌کنند.
اما آیا شورای شهر پنجم که یکپارچه در اختیار اصلاح‌طلبان است و آنان به بهانه جلوگیری از ورود حتی یک اصولگرا به جمع خود، با شهرداری محسن هاشمی تمام قد مخالفت کردند، توانستند در چارچوب اهداف اصلاح طلبانه حرکت کنند و شهر را برای بازتولید هدف‌های اصلاح‌طلبانه و شهروندان را برای پیگیری نهادی مطالبات خود آماده کنند یا درگیر خرده‌کاری‌های بی‌فایده شدند که بیش از هر چیز نشان‌دهنده آشفتگی نظری و فقدان استراتژی برای تقویت بنیان‌های دموکراتیک حکمرانی شهری است؟
در واقع، نقد اساسی‌ای که به عملکرد شورای شهر پنجم وارد است، نوع مواجهه آن با بیماری کووید ۱۹ و مقابله با گسترش ویروس کرونا یا نوع مواجهه آن در مقابله با فساد در مجموعه شهرداری تهران یا عدم توسعه و گسترش مناسب حمل و نقل عمومی نیست اگر چه، هر یک از این موارد در مجموعه یک برنامه منسجم می‌تواند مورد ارزیابی قرار گیرد تا سهم همه نهادهای درگیر مشخص شود بلکه عدم توانایی و یا حتی هدف‌گذاری شورای پنجم برای تولید بسترهای نهادی لازم برای تحقق اهداف و مطالبات اصلاح‌طلبانه در سطح شهر است.
به لحاظ نظری شرط موفقیت حکمرانی شهری ناشی از تعامل موثر سه ضلع نهادهای مدنی، بخش خصوصی و دولت محلی است. در این چارچوب، جناح رقیب مطابق با ارزش‌های سیاسی خود از نهادهای مدنی سنتی حمایت می‌کند و در زمان‌های لازم از این نهادها بهره‌برداری لازم را نیز به عمل می‌آورد. در مقابل، علی‌القاعده شورای پنجم به عنوان یک شورای اصلاح‌طلب که خود را نماینده طبقه متوسط مدرن با اهداف و ارزش‌های دموکراتیک می‌داند، می‌بایست با فراهم کردن بستر مناسب برای شکل‌گیری نهادهای مدنی و تقویت نهادهای مدنی مدرن موجود، تلاش می‌کرد تا فضای اجتماعی شهر را برای بازتولید ارزش‌های دموکراتیک و پیگیری حقوق شهروندی از طریق این نهادها فراهم کند.
در واقع راه حل تاثیرگذاری پایدار اصلاح‌طلبان در حکمرانی شهری و فضای اجتماعی پایتخت به منظور مشارکت موثر شهروندان در حکمرانی شهری وارد کردن چند صد نفر نیروی جدید به شهرداری تهران یا واگذاری چند پست به همفکران و وابستگان خود نبوده و نیست، بلکه این امر از طریق توسعه و تقویت نهادهای مدنی مدرن، ایجاد ساختارهای لازم به منظور مشارکت موثر و مستمر شهروندان در حکمرانی شهری می‌توانست محقق شود که شورای شهر پنجم طی سه سال گذشته در این حوزه هیچ اقدام موثری انجام نداده است و با پرداختن به امور روزمره شهری نشان داد که در غیاب یک استراتژی مشخص برای تعمیق دموکراسی، چیزی جز انجام خرده‌کاری باقی نمی‌ماند.
*دکترای جامعه شناسی سیاسی
۲۳۵۲۳۱
نظر شما