رائول کاسترو در کنگره حزب کمونیست کوبا که پس از14 سال تشکیل می شد,از لزوم جوانگرایی و نقد و بازسازی حزب کمونیست و محدود کردن مدت زمان قدرت مقامات سیاسی سخن گفت,سخنانی که بازتابی مهم به ویژه بین هواداران سوسیالیسم برجای گذاشت.آیا این مدل کوبا -صرف نظر از دیدگاه های مقاومت طلبانه ومبارزه با امپریالیسم سرمایه داری-به راستی نمونه ی ایده ال محو طبقات و به قدرت رسیدن پرولتاریا بوده است؟
اگر کاسترو در ارائه مدل سوسیالیستی موفق بودکه لزومی از تغییرات بنیادین به میان نمی آمد و حکمرانی کماکان ادامه داشت.آیا اگر امریکایی ها 50 سال پیش به خلیج خوک ها حمله نمی کردند ,شرایط کوبا تا این حد متصلب و غیر قابل انعطاف می شد؟ اما فارغ ازاین آرزوها تاریخ حرکت خود را کرده است و آنچه ازچکیده ی سیاست و حکومت کوبا حاصل شده ,ایجاد سیستمی بوروکراتیک و وابسته به تکنوکرات هایی بوده است که تنها یک دولت متمرکز و بسیار گسترده پدید آورده اند,همان سانترالیسم دمکراسی که لنین آن را توصیف کرد و مجوزی رسمی برای یک شکل از اقتدارگرایی و رویه ای در سوسیالیسم شد.کوبا اکنون تحت فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم های خصمانه ی ایالات متحده,ناکارآمدی سیستم متمرکز مالکیت زدایی شده ی مخالف با طبیعت آدمیان و از بار گران سوبسیدهای گسترده و دولت کاملا فربه دیگر توان ادامه ی راه را ندارد,گرچه باز حیثیت تاریخی خود را در ادامه ی مقاومت می داند.گویا سوسیالیسم خاصی که با برادران کاسترو تعریف می شود در حال پایان است و دوران نقد و اصلاح و بازسازی حزب کمونیست به نعبیر رائول فرا رسیده است.در طی 50 سال گذشته حتی ادبیات سوسیالیسم هم دچار تحول مفهومی گسترده شده است.حالا رویکرد جدید نقد و اصلاح و بازسازی حزب کمونیست براساس کدام معیارها صورت می گیرد؟
اگر قرار باشد تحولی تاریخی در مکتب حزب کمونیست صورت پذیرد,این رویکردهای جدید لزوما نیاز به پایه های نظری دارد.جهانی شدن -چه واقعی یا کذب باشد-حتی بر مارکسیسم هم تاثیر گذاشته و مفهوم فرامارکسیسم را بازتاب داده است.مشخصه ی فرامارکسیسم بهره گیری مجدد از مفاهیم مارکس به طور مستقیم است.فرامارکسیست ها به جهانی شدن بدبین هستند و علائم آن را بخشی از گرایش های درازمدت در گسترش سرمایه داری برای توجیه فشار بر طبقه ی کارگر می دانند,اما فرامارکسیسم نسخه ی تجویزیش برای جهان مدرن چیست؟ در فرا مارکسیسم دفاع از سخن گفتن,ضرر سرکوب و همگونگی,حمایت از چندفرهنگی و شنیدن صداهای گوناگون مورد تاکید است.فرامارکسیسم سیاست دفاع از برابری زن و مرد,حفظ محیط زیست ,نقد استثمار اقتصادی و مبارزه را نژادپرستی با تکیه بر کثرت گرایی و تفاوت را سرلوحه خود قرار داده است و ورود به جنبش های نوین اجتماعی را مجاز می داند.با این تعاریف آیا مراد از تجدید نظر اتخاذ رویکرد فرامارکسیستی از سوی نسل جوان حزب کمونیست کوباست؟
در دو فرض جاری , اگراین رویکرد مورد پذیرش قرار گیرد ساختارهای کهنه و میراث سنتی کاسترو شکسته خواهد شد و فضای جدید قطعا تجربه ای نو را بر کوبا حاکم خواهدکرد,رویکردی که به مدل کثرت گرایانه ی پلورالیستی بیشتر شبیه است با تفاوت اینکه مدام سرمایه داری را نقد کنند.در فرض دیگر,اما اگر این رویکرد درون گفتمانی هم نفی شود ,آن گاه حزب کمونیست کوبا مجبور به اتخاذ رویکردهای مختلط در توسعه خواهد شد که آن نیز هیچ نسبت و سنخیتی با آرمان اولیه کاسترو نخواهد داشت .دراین رویکرد مختلط به ناچار فضای سیاسی ,اجتماعی و فرهنگی باز خواهدشد,دایره مالکیت خصوصی از حوزه های جزیی و خرد به حوزه های وسیع گسترش خواهد یافت ,نقش مسیحیت پررنگتر خواهدشد,تقاضا برای سرمایه گذاری با تدابیری خاص صورت می گیرد و به تدریج این مدل مختلط با حفظ شعارهای سوسیالیستی ملایم گسترش خواهدیافت. در مجموع به نظر می رسد رویکرد جدید حزب کمونیست خط سیری گسسته با کاستروئیسم در کوبا را رقم بزند.
نظر شما