پدرام فروتن: ترافیک در خون ماست. همیشه برایش برنامه درست و درمانی داریم. یعنی زمان زیادی را برای ترافیک در برنامه‌های روزانه جا می‌دهیم. خواب و خوراک و زندگی پایتخت‌نشینان تابعی از ترافیک روزانه است. اما خیلی از تهرانی‌ها بدون ترافیک نمی‌توانند در این شهر زندگی کنند، ترافیک را دوست دارند. ترافیک برای ما نوعی سرگرمی شده است، نوعی جذابیت، نوعی نشانه زندگی، نوعی امیدواری که نشان می‌دهد هنوز شهر زنده است. شاید اگر ترافیک را از ما بگیرند و خیابان‌های تهران بجای هفت میلیون وسیله نقلیه دو چرخ به بالا، یک میلیون داشته باشد، دلمان برایش تنگ شود. اما خب همیشه از آن نالان بوده‌ایم و همیشه ناسزا گفتیمش. ترافیک را به ظاهر هیچ کدام دوست نداریم.
اما اگر می‌خواهید به علاقه فراوان و نهان خودتان به ترافیک سنگین پی ببرید، ساعت 9 شب، سری بزنید به میدان ونک و مسیر شمال به جنوب را نگاهی کنید؛ انگار خیابان متروکه‌ای است که سالها از زمان مرگش گذشته است، از نور زرد و سفید هیچ خبری نیست، چون از ماشین‌های شخصی خبری نیست. تنها یکی دو دقیقه یک بار یک قول بی‌شاخ دم به نام اتوبوس از آنجا رد می‌شود و بوقی هم می‌زند که یعنی بفرمایید کنار، من آمدم! این شرایط برای بسیاری از قسمت‌های خیابان ولی‌عصر که هنوز یک هفته از یک طرفه شدنشان نمی‌گذرد هم صادق است. خیابان ولی‌عصر که زمانی نشانه تحرک در تهران بود، اکنون شده است یک منوریل به معنای واقعی؛ فقط می‌شود رفت، نمی‌توان برگشت. مگر به اجبار اتوبوس‌هایی که در بهترین حالت تا ساعت 10 شب کار می‌کنند. بقیه‌اش. . . باور کنید تصورش سخت است.
این بی‌حالی خیابان ولی‌عصر، درحالی نصیبمان شده است که مقامات شهرداری وعده داده‌اند خیابان ولی‌عصر محور گردشگری می‌شود. چون فقط قدمت دارد و 11 هزار اصله درخت چنار ثبت شده در میراث فرهنگی. همچنین برخی از کارشناسان زیست محیطی گفته‌اند یک طرفه شدن خیابان ولی‌عصر، برای درختان چنار مفید است و عمر آنها را اگر افزون نکند، کمتر نمی‌کند. وعده‌ها و انتظارات زیبایی است که در کنار هدف اصلی که همان روان کردن ترافیک این خیابان است، قرار می‌گیرند. هدفی که به عقیده سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، تا 13 درصد در همان روزهای اول اتفاق افتاده است، اما به عقیده مردم عادی، نه تنها کم نشده، بلکه سنگین‌تر هم شده است. دلیل آنها هم مشخص است؛ چیزی به محل خیابان اضافه نشده است، فقط یک طرفش بسته شده.
اما جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در گفت‌وگو با «خبر» وعده چند ماه دیگر را می‌دهد: «هر طرحی در ابتدای اجرا با مشکلاتی مواجه است و خیلی‌ها از آن ناراضی هستند، اظهارنظرهایی از طرف رسانه‌ها، مردم و مسئولان می‌شود که خوب نبوده و جواب نداده است. اما نباید همین چند روز اول را در نظر گرفت. مدتی که بگذرد و طرح جا بیفتد، مردم سازگاری پیدا می‌کنند و راضی می‌شوند.» البته از سازگاری تا رضایت، فاصله‌ای حداقل به طول خیابان ولی‌عصر وجود دارد؛ 18 کیلومتر.
مردم باید اتوبوس سواری یاد بگیرند
اصرار معاون قالیباف به اجرای این طرح البته از هدف بلندمدتی ناشی می‌شود که مجموعه شهرداری برای کنترل ترافیک تهران دارد؛ توسعه حمل و نقل عمومی به هر شکل. اولین خط اتوبوس‌های تندرو که در تهران شکل گرفت و هنگامی که به خطوط شماره دو و سه رسید، بسیاری از کارشناسان شهری به شهرداری اعتراض کردند چه اصراری است که مردم را وادار به اتوبوس سواری کرد. جالب اینکه آن موقع، قالیباف و معاون ترافیک‌اش حرفی از اجبار نزدند.
آنها تأکید بر بهتر بودن حمل و نقل عمومی گسترده به جای ماشین داشتند. اما اکنون تشکری هاشمی می‌گوید مردم به هرحال باید یاد بگیرند و از اتوبوس استفاده کنند: «ما بحث ایجاد یک شبکه حمل و نقل عمومی مناسب را در نظر داشتیم. خیابان که فقط برای شخصی‌ها نیست. سهم قابل توجهی از ترددهای شهر را پیاده‌ها دارند. باید برای آنها طراحی داشته باشیم. ما پیش‌بینی کردیم با خط ویژه و BRT روزانه تا 300 هزار سفر در خیابان ولی‌عصر را پوشش دهیم.»
اضافه شدن روزانه پنج کیلومتر ماشین به تهران
او البته می‌گوید دیگر قرار نیست در تهران خیابان ساخته شود، باید فرهنگ مسافرت‌های درون شهری در تهران عوض شود: «روزانه 5 کیلومتر ماشین به تهران اضافه می‌شود. هیچ مدیریت شهری در دنیا به اندازه ماشین‌هایش خیابان نمی‌سازد. نمی‌توان خانه‌های مردم را خراب کرد و خیابان اضافه کرد. ضمانتی هم وجود ندارد با خراب کردن خانه‌های مردم، ترافیک کم شود. به همین دلیل تلاش برای توسعه حمل و نقل عمومی است. اینکه مردم مخصوصاً برای ترددهای خود و سفرهای کوتاه درون‌شهری، از آن استفاده کنند.»
معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار البته نمی‌گوید که در خیابانی که یک طرفه شده، قدرت انتخابی وجود ندارد که بتوان برای سفرهای کوتاه و بلند، تصمیم گرفت. اما می‌گوید که باید امکان زندگی را برای مردم فراهم کرد، حتی اگر نشانه تحرک را از بزرگترین خیابان آنها بگیرند: «جریان زندگی با دود و سر‌و‌صدای ماشین‌ها ایجاد نمی‌شود. ما باید به جایی برسیم که بتوانیم بخشی از خیابان‌ها را پیاده‌رو کنیم. باید خیابان‌ها امکان زندگی بهتر را برای مردم فراهم کنند. مردم از زندگی شان لذت ببرند. اگر می‌خواهند از امکانات تفریحی و خرید استفاده کنند، مشکلی نداشته باشند. راحت‌تر بروند پارک ملت و ساعی و مراکز خرید.»
امنیت جای سکوت را میگیرد
تشکری هاشمی می‌گوید: سکوتی که غرب خیابان ولی‌عصر را در برگرفته به زودی به محل امنیت خانواده‌ها بدل می‌شود. اما جالب اینجاست که نیمه جنوبی خیابان ولی‌عصر که نزدیک به دو دهه از یک طرفه شدنش می‌گذرد، هنوز به زندگی اولیه بازنگشته است. هشداری که نایب رئیس مجمع امور توزیعی تهران داده است: «یک‌طرفه‌شدن خیابان ولی‌عصر به کسبه صدمه می‌زند. واقعاً به واحدهای صنفی که در این محدوده فعالیت می‌کنند صدمه می‌خورد چون احداث خط BRT در این خیابان باعث می‌شود تا هیچ ماشینی نتواند پارک کند. این مسئله در فعالیت صنفی واحدهای مستقر در این محدوده تأثیر منفی می‌گذارد.»
غیر از این تشکری هاشمی در پاسخ به اینکه اگر کسی علاقه نداشت از اتوبوس در خیابان ولی‌عصر استفاده کند، چه باید کند، می‌گوید: «سوار تاکسی می‌شوید، می‌روید تا جایی که بتوانید برگردید پایین.» پاسخ معاون قالیباف به هزینه مضاعفی که به مردم با این روش تحمیل می‌شود هم جالب است: «خب باید هزینه‌اش را هم بپردازید!»
او همچنین می‌گوید که قرار نیست همه مردم را راضی کرد: «بالاخره طرحی نمی‌تواند همه مردم را راضی کند، ما باید رضایت عموم مردم را در نظر بگیریم. اما اگر اکثریت مردم ناراضی بودند و نیاز حداکثری مردم را تأمین نمی‌کند، در طرح تجدیدنظر می‌کنیم. اما با اجرای دو روزه طرح نمی‌شود قضاوت کرد.» البته تاکنون سابقه نداشته است، طرحی اجرا شود و مردم ناراضی باشند و شهرداری -در هر دوره‌ای- بگوید معذرت می‌خواهیم، اشتباه شد، مردم درست می‌گفتند.
پس BRT کجاست؟
خیابان ولی‌عصر درحالی یک‌طرفه شد که خیلی‌ها گمان می‌کردند قرار است متروباس‌های معروف خیابان انقلاب و آزادی در آن تردد کنند. اما هنوز این اتفاق نیفتاده است. تشکری هاشمی گفته است که شورای شهر باید موافق آمدن اتوبوس‌های تندرو باشد: «قرار است طرح جامع خیابان ولی‌عصر با توجه به شاخصه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی بررسی شود و بحث راه‌اندازی خطوط اتوبوس‌های تندرو BRT نیز همزمان در کمیسیون عمران شورای شهر مطرح می‌شود. تمامی مطالعات برای راه‌اندازی اتوبوس‌های تندرو در این خیابان به شورای شهر تهران ارسال شده و ما منتظر نظر نهایی آنها درباره این طرح هستیم.»
اکنون همان اتوبوس‌های معمولی در یک طرف ولی‌عصر می‌روند و می‌آیند. درواقع نیمی از ولی‌عصر به مسیر ویژه بدل شده است و ترافیک مسیر جنوب به شمال هم هیچ تغییری نکرده است. معاون شهردار می‌گوید: برای کاهش ترافیک ولی‌عصر احتمال مسدود شدن برخی از خیابان‌های ارتباطی ولی‌عصر و آفریقا هم وجود دارد.
داستان توصیه دوستان
اما یک طرفه شدن خیابان ولی‌عصر در نیمه شب دوشنبه، 26 مرداد، هم برای خودش داستانی بود. تشکری هاشمی می‌گوید: غافلگیرانه نبوده است، حتی فرصت اطلاع رسانی بیشتر هم به مردم داده شد. این درحالی است که از شنبه 23 مرداد که وعده یک طرفه شدن ولی‌عصر داده شده بود، هر روز این اتفاق به تعویق می‌افتاد و زمانی جدید برایش اعلام می‌شد. او می‌گوید که توصیه دوستان بوده است که بعد از اطلاع رسانی، زودتر ولی‌عصر یک طرفه شود. اما کدام دوستان؟ دوستان دولتی یا دوستان کارشناس ترافیک؟ پاسخ را بخوانید: «بنا به نظر دوستانی که با ما در ارتباط بودند، توصیه شد اطلاع‌رسانی بیشتری انجام شود و سپس خیابان را یک طرفه کنیم. در سمینار حمل و نقلی بود که با دوستان درباره‌اش حرف زدیم.»
دوستانی که اکنون در دولت هستند، زمانی که در شهرداری بودند می‌خواستند خیابان ولی‌عصر بین ونک تا پارک وی را از غرب عریض کنند. اما با مخالفت‌های فراوانی روبه‌رو شدند. این طرح همیشه یکی از گزینه‌های بهبود ترافیک ولی‌عصر است. اما تشکری هاشمی می‌گوید: «این طرح را در اولویت و دستور کار نداریم. نیاز نیست فضای سبز و خانه‌های مردم خیابان شود و انبوه ماشین به آن سرازیر. عقیده داریم با طرح فعلی نیازهای حداقلی مردم برطرف می‌شود.»
جردن هم یک طرفه می‌شود
اگر از مرگ و زندگی نیمه‌ای از خیابان ولی‌عصر بگذریم، باید به خیابان‌های اطراف ولی‌عصر نگاه کنیم که این روزها به عنوان یار و مکمل این خیابان، دور زدن مردم در شهر را مقداری امکان‌پذیر می‌کنند. هرچند که پس از این اتفاق، ترافیک مضاعفی دارند. اما شهرداری هفت مسیر جایگزینی برای شمال به جنوب به مردم معرفی کرده است که هرچند از قبل وجود داشت، اما به اندازه ولی‌عصر مسیر سر راستی نیستند. یکی از بهترین خیابان‌هایی که برای بازگشت از شمال شهر به جنوب وجود دارد، بلوار آفریقاست. بلواری مشهور که خودش به اندازه کافی دردسر ترافیک را به مردم تحمیل می‌کند. یکی از گزینه‌های بهبود ترافیک جردن، همیشه یک طرفه شدنش بوده است.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری، می‌گوید: پیشنهادهای قرص و محکمی برای این اتفاق وجود دارد: «همین امروز (شنبه 31 مرداد 88) جلسه‌ای با دوستان راهنمایی و رانندگی داریم که درباره همین طرح است. دوستان پیشنهاد داده‌اند که یک‌طرفه شدن بلوار آفریقا و خیابان گاندی بررسی شود. این طرح را ارزیابی می‌کنیم. اما سه حالت برای این دو مسیر وجود دارد؛ همچنان دو طرفه باشند، یک‌سوم دوسوم تردد انجام شود و یا کاملاً یک طرفه شوند.»
اما یکی از اتفاقاتی که در دو سه روز اول در نیمه شمالی خیابان ولی‌عصر افتاد، تعطیلی پمپ بنزین سر میرداماد و احتمال تعطیلی پمپ بنزین پارک ساعی است. تشکری هاشمی می‌گوید: طرح شهرداری، هیچ منافاتی با ادامه فعالیت این دو پمپ بنزین ندارد: «هیچ دلیلی برای تعطیلی آنها نیست. برای پمپ بنزین سر میرداماد، ورودی و خروجی را از میرداماد غربی قرار دادیم. در پمپ بنزین ساعی هم همچنان امکان ورود و خروج وجود دارد. در خیابان‌های شریعتی و مولوی هم مشابه این پمپ بنزین‌ها وجود دارد و همچنان به مردم سرویس می‌دهند.»
نظر شما