گزارشی از دخل و خرج این روز های شهروندان/ از کرایه حمل و نقل و سفره خانوار تا مسکن و انرژی

مریم فکری:

دستمزد برای سال 90 در حالی با افزایش 9 درصد برای کارگران و 10 درصد برای کارمندان همراه بود که تورم در بخش‌های مختلف بیش از 10 درصد بوده است.

«قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد؟» سوالی که پس از ارزیابی قیمت‌ها در سه ماه گذشته مطرح می‌شود.

نگاهی به سبد هزینه خانوار در طول سه ماه گذشته، بیانگر نکته‌ای است که حتی مسوولان هم آن را قبول دارند و آن، رشد قیمت‌ها است؛ حالا می‌خواهد در بخش مواد غذایی باشد، یا مسکن و حمل‌ونقل عمومی. البته قیمت حامل‌های انرژی که جای خود دارد که در پی اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، در ۶ ماه گذشته دو بار افزایش یافته است.

گزارش‌های مرکز آمار و بانک مرکزی هم حاکی از رشد تورم و دور شدن از تورم یک رقمی در جامعه است. براساس گزارش مرکز آمار ایران، در اردیبهشت امسال تورم ۷/ ۱۶ درصدی داشتیم که نسبت به تورم ۹/ ۱۳ درصد اسفند گذشته، رشدی حدود ۳ درصد داشته است. بانک مرکزی هم با کمی تفاوت، نرخ تورم اردیبهشت امسال را ۲/ ۱۴ درصد و اسفند سال گذشته را ۴/ ۱۲ درصد می‌داند که بالای دو درصد نرخ تورم افزایش یافته است.

نگاهی به سفره خانوار

ابتدا برای موشکافی قیمت‌ها، به سراغ موادغذایی می‌رویم که سفره‌های خانوار را پر می‌کند و هر گونه تغییر قیمتی، روی آن تاثیرگذار است. تنها لازم است به بهای مواد خوراکی در روزهای پایانی اسفند ۸۹ نگاهی گذرا بیاندازیم و تفاوت قیمت‌ها را با گزارش اخیر بانک مرکزی ببینیم.

در گروه لبنیات که کالایی مهم در سبد هزینه خانوار است، متوسط قیمت ماست غیرپاستوریزه در در ۲۷ اسفند سال گذشته ۱۱۱۹ بود که این نرخ در ۲۷ خرداد امسال به ۱۲۰۰ تومان رسید. بهای ماست پاستوریزه هم رشدی بالغ بر ۷۶ تومان داشته و در حال حاضر ۱۱۷۶ تومان به فروش می‌رود.

در همین گروه، کره رکورددار رشد قیمت‌ها بوده است. هر کیلو کره از ۶۹۹۳ در سال گذشته به ۸۴۷۷ تومان در سال‌جاری رسیده است و همین تفاوت، نشان از رشد حدود ۲۰ درصدی قیمت‌ها دارد.

گروه حبوب هم از این قاعده مستثنی نبوده، به‌طوری که هر کیلو نخود از ۲۳۳۵ در اسفند گذشته به ۲۳۸۷ در روزهای گذشته رسیده است. هر کیلو لپه هم در سال گذشته قیمتی حدود ۲۳۱۲ داشت که در سال‌جاری به ۲۳۵۶ رسیده است.
در گروه مواد پروتئینی، گوشت قرمز در همین یک ماه گذشته رشدی ۲ درصدی داشته است. هر کیلو گوشت گوسفند در اسفند سال ۸۹ در سطح شهر ۱۵۵۹۶ تومان به فروش می‌رفت که این رقم در سال‌جاری به ۱۷۲۶۷ تومان رسیده است.

حالا تخم‌مرغ هم که جای خود را دارد که در طول یک‌سال گذشته حدود ۱۴۱ درصد افزایش قیمت داشته است. در همین ۳ ماه گذشته، هر شانه تخم‌مرغ حدود ۲ کیلویی، از ۵۱۵۲ تومان در اسفند سال گذشته، به ۵۶۶۶ تومان در سال‌جاری رسیده است، یعنی رشدی بالای ۱۰ درصد.

البته گوشت گاو و مرغ تاحدودی با کاهش قیمت روبه‌رو بودند. هر کیلو گوشت گاو گوساله که در سال گذشته قیمت ۱۱۹۰۲ تومان داشت، امسال ۱۱۸۷۷ شده است. گوشت مرغ هم از ۳۴۶۴ تومان سال ۸۹ به ۳۱۰۱ تومان امسال رسیده است.

مسکنی گران‌تر

از مواد خوراکی که بگذریم و بخشی از هزینه‌های صرف شده از درآمد خانوار را تشکیل می‌دهد، مسکن مهم‌ترین دغدغه حال حاضر مردم است؛ چراکه ۷۰ درصد هزینه‌های خود را به بخش مسکن اختصاص می‌دهند.

فقط لازم است به گزارش مرکز آمار ایران توجه کنید و کمتر نگاهی به نرخ‌های رد و بدل شده در بنگاه‌های معاملات املاک بیاندازید. براساس گزارش مرکز آمار، قیمت مسکن در فروردین امسال ۷/ ۶ درصد و اجاره‌بها ۸/ ۶ درصد افزایش یافته است. در ماه میانی فصل بهار هم بنا به این گزارش، با افزایش ۳/ ۰ درصدی مسکن و اجاره‌بها روبه‌رو بودیم.

البته مصطفی‌قلی خسروی، رییس اتحادیه مشاوران املاک، رشد اجاره‌بها در دو شهر تهران و کرج را بیش از ۷ درصد می‌داند و معتقد است که رشد اجاره‌بها در کشور ۵ تا ۸ درصد و در تهران به‌طور موردی ۱۰ تا ۱۲ درصد بوده است. در واقع اگر فردی در سال گذشته ۱۰۰ هزار تومان اجاره می‌داد، در سال‌جاری باید ۱۵۰ هزار تومان اجاره بدهد که می‌توان گفت تا حدودی، خارج از توان خانواده‌ها است.

رشد هزینه‌های حمل‌ونقل عمومی

و اما بخش حمل‌ونقل و کرایه‌ها. هزینه برای بخش حمل‌ونقل، مساله‌ای است که بسیاری از خانوار هنگام رفتن به بیرون از خانه، به آن فکر می‌کنند و بخشی از درآمد خود را به کرایه اختصاص می‌دهند.

کرایه تاکسی‌ها در طول ۶ ماه گذشته از رشدی بالغ بر ۳۰ درصد برخوردار بوده و از اول تیر ماه هم ۱۵ درصد افزایش یافته است؛ حالا بماند که رانندگانی هم هستند که از این شرایط استفاده کرده و رقم کرایه‌ها را بیش از ۱۵ درصد بالا برده‌اند.

با این حال ممکن است عده‌ای از پرداخت کرایه‌های بالا خودداری کنند و به سراغ حمل‌ونقل عمومی بروند، اما در همین بخش از اول تیر ماه، با افزایش ۱۰۰ درصدی کرایه اتوبوس‌ها و ۱۱ درصدی بلیت مترو روبه‌رو شدیم.
در واقع اگر مسافری پیش از این ۱۰۰ تومان بابت کرایه اتوبوس هزینه پرداخت می‌کرد، در این روزها این مبلغ ۲۰۰ تومان شده است. بلیت تک سفره مترو هم از ۲۵۰ تومان به ۳۰۰ تومان رسیده است.
بر این اساس، خانواده‌ها باید نسبت به گذشته، آن بخش از درآمد خود را که برای حمل‌ونقل کنار می‌گذاشتند، افزایش ۱۵ درصدی برای کرایه تاکسی، بالای ۱۰۰ درصدی برای کرایه اتوبوس و ۱۱ درصدی برای مترو بدهند.

گروه حامل‌های انرژی

در کنار این همه گرانی، از رشد قیمت‌ها در بخش حامل‌های انرژی نمی‌توانیم غافل شویم؛ چراکه خانوار هر ماهه با قبوضی همراه هستند که اگر پرداخت نشود، با قطعی آب، برق و گاز روبه‌رو می‌شوند.

 
در همین مدت اخیر، یعنی یک ماه و نیم پیش، بهای گاز خانگی برای هفت ماهه نخست به گفته جواد اوجی، معاون وزیر نفت، در سال‌جاری ۵/ ۸ درصد افزایش یافت؛ حالا بماند که ۶ ماه پیش و همزمان با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، بهای گاز یک‌بار بالاتر رفته بود.

قیمت برق هم برای ۷ ماهه نخست امسال به گفته محمد بهزاد، معاون وزیر نیرو، ۳۰ ریال به ازای هر کیلووات ساعت تغییر کرد؛ به‌طوری که از هر کیلووات ساعت ۴۵۰ ریال در سال گذشته به ۴۸۵ ریال رسیده است.

کاهش قدرت خرید خانوار

همه این اعداد و ارقام و بازی‌ای که به راه انداخته‌اند، تنها از یک نکته حکایت دارد: کاهش قدرت خرید خانوار؛ چراکه کارگران و کارمندان تنها درآمدشان ۹ و ۱۰ درصدی افزایش یافت.
اما سوال این‌جاست که کارگران و کارمندان کدام‌یک از تورم‌ها در بخش‌های مختلف را به این میزان افزایش حقوق خود باید اختصاص بدهند؛ تورم بالای ۱۰ برخی مواد خوراکی یا بیش از ۱۰ درصدی بخش مسکن. رشد بالای ۱۰۰ درصدی کرایه حمل‌ونقل عمومی یا افزایش بهای برق و گاز و آب را.

این در حالی است که درآمد یک راننده تاکسی با افزایش کرایه‌ها بالا می‌روند، یا فروشنده‌ای موادغذایی و حتی فروشنده ملک یا صاحبخانه‌ای که مسکن خود را اجاره می‌دهد، اما کارگران دستمزدی را می‌گیرند که براساس تورم اسفند گذشته بوده است. بر این اساس، به نظر می‌رسد که توان قشر ضعیف جامعه برای خرید کالاهای ضروری خود پایین‌تر از گذشته بیاید و با مشکلات و چالش‌های بیشتری روبه‌رو شوند.

/39/39