اسد می ماند و اصلاحات می کند

محمدرضا نوروزپور - زهرا خدایی

لبنان، درکنار سوریه و ایران محور اصلی مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی قلمداد می شود. تحولات لبنان و سوریه بیش از هرچیز به همین دلیل برای ایران و جهان اسلام اهمیت دارد. لبنان برغم مسائل سیاسی و بحران های گاه و بیگاهی که گریبان آن را می گیرد و اخیرا از نا آرامی هایی کشور همسایه خود سوریه احساس نگرانی می کند، از شرایط با ثبات و خوبی بهرمند است.

تشکیل دولت نجیب میقاتی برغم همه کارشکنی های داخلی و ناخشنودی برخی از کشورهای خارجی علت اصلی این فضای باثبات و آرامشی بوده است که اکنون بیروت از آن برخوردار است. با این همه در کشوری که از پویش سیاسی بالا و تنوع فرهنگی بسیار منحصر بفردی برخوردار است این توقع هست که نظراتی سوای از نظر حاکم بردولت و مجموعه احزاب تشکیل دهنده پارلمان داشته باشند. از جمله اینکه معدودی از گروه ها و  محافل سیاسی  لبنانی دامنۀ انتقادات خود علیه دولت میقاتی را برای اتخاذ موضعی ضد سوری افزایش داده اند. با این همه عدنان منصور وزیر خارجه لبنان در گفت‌وگو با روزنامه "اللواء" بعد از صدور بیانیه شورای امنیت در محکومیت سوریه، اعلام کرد که لبنان با این بیانیه علیه سوریه یا صدور قطعنامه علیه این کشور مخالف است و صدور هر حکمی علیه سوریه را رد می‌کند.

علی الحبحاب، سفیر لبنان در ایران که در اولین روز ماه مبارک رمضان میهمان کافه خبر بود، بر این اعتقاد است که ثبات سوریه و لبنان به یکدیگر مرتبط است و نمی توان در مقابل دشمن مشترکی به نام اسراییل، چشم بر واقعیات منطقه بست. او معتقد است: از آنجایی که سوریه تنها محدودۀ خشکی است که لبنان را به محیط کشورهای عربی و اسلامی مرتبط می کند، عدم استقرار و ثبات در این کشور می تواند در تمام ابعاد سیاسی و اقتصادی لبنان تأثیر منفی داشته باشد. مشروح گفتگوی کافه خبر با سفیر لبنان را در ذیل می خوانید:

آخرین اوضاع لبنان را چگونه ارزیابی می کنید؟
اوضاع لبنان در مقایسه با کشورهای همسایه اش از جمله مصر و سوریه خیلی آرام تر است.حکومت جدید به رغم چالشهای زیاد در لبنان تشکیل شده و در مسیر حل مشکلاتش قرار دارد. حکومت جدید در زمینه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ارتباط با کشورهای همسایه هنوز دچار مشکلاتی است و برای حل آنها تلاش می کند.

از آخرین وضعیت پرونده رسیدگی به ترور مرحوم رفیق حریری بگویید. دادگاه رسیدگی به پروندۀ ترور حریری دقیقا از دولت میقاتی چه خواسته ای دارد؟ و پاسخ دولت میقاتی چه بوده؟
دادگاه بین المللی رسیدگی به ترور رفیق حریری مهمترین موضوعی است که دولت جدید با آغاز فعالیت هایش با آن روبرو شد. رأی عمومی مردم لبنان بر این مسئله توافق دارند که در این پرونده باید عدالت اجرا و کسانی که باعث شهادت رفیق حریری شدند، شناخته و معرفی شوند.
ولی موضوع مهمتر، ثبات داخلی و استقرار لبنان و همچنین سیاسی بودن این دادگاه است که در حال حاضر مطرح است. شاید بتوان گفت که دادگاه رسیدگی به ترور از خارج نیز هدایت و تأثیر می پذیرد و این از مهمترین موضوعاتی که در حال حاضر در لبنان مورد اختلاف است. بعضی از تصمیمات و تحقیقات دادگاه بین المللی بر اوضاع داخلی لبنان تأثیر داشته و از سوی دیگر مواضع برخی از گروههای سیاسی در لبنان نیز بر امور داخلی و مسیر امنیت کشور تأثیر گذاشته است. دولت لبنان در بیانیۀ وزارتی خود- که از مجلس لبنان نیز رأی اعتماد گرفت- تأکید کرد که دولت تا جایی که به امنیت و ثبات داخلی کشور ضرری نرسد با دادگاه بین المللی همکاری می کند.

موضع میقاتی در مورد چهارنفری که نام آنها از سوی دادگاه بین المللی در ارتباط با ترور حریری اعلام شده و گفته می شود از نزدیکان به حزب الله هستند، چیست؟
این مسئله به همکاری با دادگاه بین المللی باز می گردد. موضع دولت مبتنی بر اصول و قوانین داخلی لبنان است. در کشور ما اصلی وجود دارد مبنی بر اینکه متهم تا زمانی که جرمش هنوز ثابت نشده بی گناه است . مهلت زمانی که دادگاه برای یافتن متهمین این پرونده تعیین کرده بود در آستانه پایان یافتن است ولی مجرمان واقعی ترور هنوز معرفی نشده اند.میقانی نیز بر این اعتقاد است که هنوز اتهام این 4 نفر روشن و واضح نشده است.نخست وزیر میقانی نیز در چارچوب قانون و انسجام و وحدت داخلی لبنان با دادگاه بین المللی در حال همکاری است.

غرب بر این اعتقاد است که این چهار نفر در اختیار حزب الله هستند و حزب الله نیز در تحویل دادن آنها تمارض می کند.آیا این درست است؟
این نظر کشورهای خاص غربی است. آنها از این ادعاها زیادی می کنند ولی واقعیت این است که آنها حق دخالت در مسائل داخلی لبنان را ندارند. ادعای آنها نیز دولت لبنان را به چیزی متعهد نمی کند.

اما برخی از اعضای 14 مارس نیز بر همین باور هستند.      
همانطور که  در ابتدا نیز بدان اشاره کردم، بعضی از گروههای سیاسی لبنان اعتقاد دارند که موضوع دادگاه بین المللی ترور حریری به عدالت و موفقیت آن در مسیر تحقیق و تفتیش باز می گردد و بعضی دیگر نیز بر این اعتقادند که این دادگاه مسیر سیاسی پیدا کرده و همانند وسیله ای سیاسی شده که بر اوضاع داخلی و روابط لبنان با خارج نیز تأثیر گذاشته است. برهمین اساس تصمیم حکومت لبنان بر اینست که تا جایی که به ثبات داخلی کشور صدمه نزندبا دادگاه همکاری کند .

این مسئله تا کجا پیش خواهد رفت؟ اگر این چهارنفر به دادگاه تحویل داده نشوند، دیگر تعاملی میان دولت و دادگاه بین المللی وجود نخواهد داشت. به خصوص اگر دادگاه بر تحویل این چهارنفر اصرار داشته باشد.
این مسئله به تصمیم قضات دادگاه بین المللی که توسط شورای امنیت سازمان ملل تشکیل شده، باز می گردد. البته همانطور که اشاره کردم ممکن است این مسئله برای لبنان چالش ساز شود. لبنان هم اکنون عضوی از شورای امنیت سازمان ملل است که در ماه سپتامبر ریاست این شورا را برای یک دوره عهده دار خواهد شد. حتی این احتمال نیز وجود دارد که گزارشی نیز در مورد نتیجۀ موضع دولت از سوی دادگاه منتشر شود که در آن قضات دادگاه نیز ممکن است موضع گیری کنند اما نتیجۀ نهایی با شورای امنیت است و این تصمیم سیاسی خواهد بود. اما به این مسئله نیز باید توجه داشت که همۀ امور سیاسی در لبنان از زمان تشکیل کشور تا به امروز در نهایت با توافق گروههای مختلف لبنانی و از طریق گفتگو قابل حل است.

شما به آیندۀ این پرونده خوشبین هستید؟ و معتقدید که این پرونده لبنان را به سمت جنگ و آشوب نخواهد برد؟
مردم از جنگ داخلی بیزارند. لبنان از سال 1975 تا 1990 درگیر جنگ داخلی بود که در نهایت با توافق طائف خاتمه یافت. پرونده رسیدگی به ترور حریری به جنگ داخلی منجر نمی شود و معمولا بعد از جنگ داخلی، مشکلات و اختلافات داخلی به وسیله گفتگو و توافقات قابل حل است. لبنانی ها در طول سال های گذشته به خوبی یا گرفته اندکه مشکلات خود را با گفتگو حل و فصل کنند و از رویارویی های خشن بپرهیزند. برای لبنان ثبات و امنیت و دوری از خشونت خیلی مهم است.

در حال حاضر آیا گروه 14 مارس به طور کامل از دولت میقاتی بیرون است؟
14 مارس گروهی است که از 4 تا 5 گروه مهم سیاسی تشکیل می شود. در میان آنها حزب سوسیالیست ترقی خواه به ریاست ولید جنبلاط چرخش موضع داشت که در اوضاع سیاسی لبنان، استعفای دولت سابق و همچنین تشکیل حکومت جدید تأثیر گذاشت و از خلال نقشی که ایفا کرد دریافت که باید در کنار استقرار لبنان باشد. از دیگر گروههای 14 مارس سابق، حزب اصلاح و تغییر به ریاست میشل عون است که به نوعی در ارتباط و یارگیری با 8 مارس است. هم اکنون نیز این گروه بخشی از 8 مارس محسوب می شود. در مجموع باید گفت گروه 14 مارس دیگر آن گروه گذشته نیست که با هدف خونخواهی از شهادت رفیق حریری تأسیس شد و علم آزادی و استقلال را برداشته بود. هم اکنون در میان 14 مارسی ها افراد و گروههایی هستند که گرایش به گفتگو دارند. البته گروههایی نیز هستند که اعتقاد دارند نباید هیچ گفتگویی با 8 مارس صورت گیرد. ولی گرایش های دیگری از 14 مارس هستند که طرفدار گفتگو و حل مسائل از طریق مذاکره هستند. مثلا چند روز پیش دیداری بین مهمترین اشخاص گروه 14 مارس (فواد سینیوره، نخست وزیر سابق لبنان) با ریاست جمهوری صورت گرفت که دو طرف خواستار حل مشکلات از طریق مذاکره و گفتگو شدند.

هم اکنون عدم حضور 14 مارس در دولت میقاتی باعث ناامنی در کشور نمی شود؟ کمااینکه تا چندی پیش از تشکیل دولت میقاتی شاهد برخی از درگیریها میان جناح های سیاسی بودیم و همچنین چند روز پیش گفته شدکه در یک منطقه لبنان بمب گذاری شده و اظهارات ضد و نقیضی در این باره صورت گرفت.
اختلافات موجود بین گروههای سیاسی طبیعی است و این مسئله ارتباطی به مسائل امنیتی ندارد. انفجاری که از آن صحبتشد نیز مربوط به یک کپسول گاز بود و چیز مهمی نبود.  اتفاقاتی هم که تا پیش از تشکیل دولت افتاد مسائل شخصی بود که توسط ارتش و نیروهای امنیتی لبنان پایان یافت و در حال حاضر در لبنان استقرار و ثبات برقرار است. برای تمام گروههای سیاسی حتی 14 مارس، استقرار و ثبات سیاسی کشور مهم است و همه گروههای و جریان های سیاسی معتقدند که نمی توان امنیت و استقرار کشور را به بازی گرفت. از سوی دیگر یک دیدگاه مشترک بین همه گروههای سیاسی وجود دارد و آن اینکه همۀ ما یک دشمن مشترک داریم و آن اسراییل است.

اتفاق نظری که درباره دشمن مشترک(اسراییل) در لبنان وجود دارد، چرا در مورد سلاح حزب الله وجود ندارد در حالی که همه می دانند این سلاح در مقابله با اسراییل است. اما هر چند وقت یکبار از سوی برخی از اعضای  14 مارس مثل سمیر جمعجع این مسئله زیر سوال می رود؟
موضوع سلاح حزب الله به مسائل استراتژی دفاعی مربوط است که در بیانیه وزراتی حکومت سابق و حکومت جدید نیز اعلام شده است. در این بیانیه آمده است که استراتژی دفاعی لبنان بر سه اصل مقدس استوار است که عبارتند از ملت، ارتش و مقاومت. اما در حال حاضر مسئله مورد اختلاف در این زمینه سلاح حزب الله نیست بلکه چگونگی اداره این استراتژی دفاعی و آزادی عمل مقاومت است. مثلا اینکه این سلاحها زیر سیطره پرچم لبنان مورد استفاده قرار گیرد و یا اینکه در مقابله با اتفاقات پیش بینی نشده، آزادانه از آن استفاده شود. در واقع موضوع مورد اختلاف همین مسئله است. مسئله دیگر این است که برخی از این گروه ها می ترسند که حزب الله از این سلاح روزی علیه آنها در داخل لبنان استفاده کند.
چقدر این احتمال وجود دارد؟ در حالیکه حزب الله همواره اعلام کرده که سلاحش فقط برای رویارویی با اسراییل است.
البته بله. در وهلۀ اول سلاح مقاومت برای رویارویی با اسراییل و دفاع از تمامیت ارضی لبنان است. اما در صورتی که مقاومت از سوی گروههای مختلف مورد تعرض قرار گیرد، ممکن است با هر وسیله ای از خود دفاع کند. این دیدگاه گروههای سیاسی لبنان است و آنها بر این اعتقادند که ضوابطی برای استفاده از این سلاح ایجاد شود.

سفر سعد حریری به فرانسه را در راستای اعتراض وی به دولت میقاتی نمی دانید؟
حضور سعد حریری در لبنان در شرایط کنونی تصمیمی است که به شخص خود وی باز می گردد. ولی حزب وی همچنان در صحنه سیاسی لبنان موجود است و در ارتباط دائم با سعد حریری است و پیام هایی که او از آنجا به آنها ابلاغ می کند، موضع گیری شخص اوست. سعد حریری از صحنۀ سیاسی لبنان دور نیست بلکه وجود دارد.

بنابراین شما این خبر را هم تکذیب می کنید که برخی از خبرگزاری ها اعلام کرده بودند که امکان دارد سعد حریری دیگر به لبنان باز نگردد.
اینها شایعه است و صحت ندارد و ایشان اعلام کردند که برای برنامه های سیاسی حزبی در ماه رمضان به لبنان خواهد آمد.

لبنان در حال حاضر با چالش دیگری در همسایگی خود روبروست. تا چه حد تحولات سوریه را در لبنان تأثیرگذار می دانید؟
سوریه کشور دوست و همسایه و برادر ماست که در مرزهای شمالی و شرقی ما قرار دارد در تمام دوره ها، سوریه در کنار ما بوده و از لبنان در بحرانهای مختلف حمایت کرده است از جمله در زمان جنگ اعراب و اسراییل و همچنین در برابر تجاوزات اسراییل به لبنان. سوریه اولین کشوری است که در جنگ 33 روزه سال 2006 لبنان در مقابل اسراییل، در کنار ما ایستاد. ما معتقدیم که ثبات سوریه به ثبات لبنان بستگی دارد و امنیت سوریه و لبنان به هم مرتبط است و هر چالش و هر آشوبی که در سوریه پیش بیایید بر لبنان نیز تأثیرگذار خواهد بود.از آنجایی که سوریه تنها محدودۀ خشکی است که لبنان را به محیط کشورهای عربی و اسلامی مرتبط می کند، عدم استقرار و ثبات در این کشور می تواند در تمام ابعاد سیاسی و اقتصادی تأثیر منفی بر لبنان داشته باشد.60 درصد از تبادلات تجاری و توریستی لبنان از سوریه می گذرد. روابط اجتماعی سوریه و لبنان شامل طبقۀ وسیعی می شود. مراکز دینی مشترکی نیز میان دو کشور وجود دارد. از مهمترین مراکز دینی مسیحیان مارونی در شهر حلب سوریه واقع شده است، بنابراین طبیعی است که اوضاع ناآرام سوریه بر لبنان نیز تأثیر منفی بگذارد.

پیش بینی شما از آینده سوریه چیست؟
تغییراتی که در کشورهای اطراف سوریه اتفاق افتاد، بر سوریه نیز تأثیر گذاشت. نظام سوریه به نیز به این مسئله اعتراف کرد. دولت سوریه برای حل بحران ارتباطاتی را با گروههای سیاسی برای ایجاد تغییرات و اصلاحات در داخل کشور برقرار کرده است که شامل تغییر در انتخابات، تشکیل احزاب و آزادی های فردی و حقوق شهروندی است. البته فشارهایی از طرف کشورهای خارجی وارد می شود که به این تحرکات شکل امنیتی داده است از جمله اینکه مراکز ارتش مورد حمله قرار گرفته است. هم اکنون بیشتر درگیریها در شهرهای مرزی از جمله درعا،جسرالشغور و دیرالزور صورت می گیرد. این اتفاقات بر اوضاع داخلی نیز تأثیرگذار خواهد بود. اما من معتقدم که نظام سوریه حکمت و هوشیاری لازم را دارد که بر اوضاع سیطره یابد. ناآرامی ها در شهرهای مختلف از جمله حماء، ابوکمال، قامشلی همچنان ادامه دارد. از سوی کشورهای خارجی نیز دخالت هایی در سوریه صورت می گیرد. آنها می خواهند امنیت سوریه را از بین ببرند و به سوریه ضربه بزنند. به نظر می رسد این یک مسابقه بین سوریه و برخی از کشورهای خارجی است. اگر نظام سوریه بتواند با اصلاحات و تغییرات بر اوضاع سیطره یابد، من معتقدم آینده سوریه به استقرار و ثبات خواهد رسید.

منظورتان از "برخی از کشورها" دقیقا چه کشورهایی هستند؟
برخی از مقامات سوریه نیز بر این مسئله تأکید دارند که کشورهای خارجی در اوضاع سوریه دخالت دارند. این مسئله را برخی از وزرای خارجه کشورهای اروپایی نیز تأکید کرده اند.

باور خود شما چیست؟
حرف من حرف دولت لبنان است. اظهارات شخصی من در اینجا مطرح نیست. از نظر دولت لبنان وجود نظام باثبات در سوریه که به حقوق شهروندان نیز احترام بگذارد، اهمیت زیادی دارد. سوریه باید در مواجه با بحران های مختلف و در مقابل اسراییل در کنار لبنان باشد. هر چند لبنان هم اکنون در حالت استقرار و ثبات قرار دارد، اما دائما از طرف اسراییل احساس خطر می کند، چون آنها در لبنان نفوذ دارند و از طریق شبکه های جاسوسی و از طریق مرزهای هوایی لبنان را مورد تهدید قرار می دهد. از همین روست که لبنان به استقرار و ثبات در کشورهای اطرافش نیاز دارد تا بتواند با اسراییل مقابله کند. ثبات در سوریه و کشورهای اطراف بهترین روش مقابله با تهدیدات اسراییل است.

اگر حکومت اسد دوام نیاورد و در این انقلاب سقوط کند، فکر می کنید آینده منطقه چه خواهد شد؟
البته این احتمالی است که برخی از کشورها و گروههای سیاسی حاضر در منطقه از آن واهمه دارند چرا که عدم استقرار در منطقه را به وجود می آورد. با این که مطمئن هستیم تغییرات در سوریه تغییراتی مسالمت آمیز خواهد بود ولی اگر اختلالی بیشتر از آنچه که پیش بینی کرده بودیم، رخ دهد، مطمئنا منطقه با دخالت هایی از سوی سایر کشورها مواجه خواهد شد. از جمله نقشه هایی برای تقسیم کشورها، گروهها و طوائف مختلف مذهبی کشیده خواهد شد. این خطری است که بسیاری از آن واهمه دارند و در صورت تحقق آن منطقه خاورمیانه به عرصۀ دخالت قدرتهای خارجی تبدیل خواهد شد.

بنابراین شما معتقدید اگر احیانا بشار اسد سقوط کند، بستر دخالت های خارجی آنقدر زیاد خواهد شد که احتمال تجزیه کشورها پدید خواهد آمد؛ همانطور که بعد از جنگ جهانی اول شاهد آن بودیم.
پیش بینی های بدبینانه را کنار بگذاریم و فعلا خوشبین باشیم. ما برای بشار اسد و نظام سوریه آرزو می کنیم که این بحران را پشت سر بگذارد. این نظام همیشه حمایت کننده لبنان بود و ما به نظام داخلی سوریه که در کنار ما ایستاده بود، وفاداریم.

شما فکر می کنید چه کشورهایی از سقوط بشار اسد نفع می برند؟
عدم استقرار و ثبات در سوریه و لبنان و یا هر یک از کشورهای خاورمیانه بیش از همه اسراییل را منتفع می کند. این نظامی است که براساس اندیشه صهیونیسم و اشغال و تجاوز شکل گرفت. ما در لبنان 18 گروه دینی و مذهبی هستیم که به صورت مسالمت آمیز و با همبستگی در کنار یکدیگر زندگی می کنیم و بین ما گفتگوی فرهنگی وجود دارد. در سوریه همچنین 4 تا 5 گروه مذهبی مختلف هستند. در عراق نیز وضعیت به همین منوال است و به نظر من در هر یک از این کشورها عدم استقرار و ثبات به نفع اسراییل است.

روابط ایران و لبنان را چگونه می بینید؟ در صدور ویزا برای مسافرت های میان دو کشور ظاهرا محدودیت هایی وجود دارد، دلیل این امر چیست؟
روابط ایران و لبنان ریشه دار و تاریخی است و در طول 30 سال اخیر سطوح روابط میان دو کشور افزایش یافته است. تفاهم نامه ها و موافقت نامه های زیادی میان دو کشور در حوزه های سیاسی، اقتصادی، توریستی تاکنون رد و بدل شده است. عدنان منصور، وزیر خارجه لبنان که 8 سال سفیر لبنان در ایران بود، علاقۀ زیادی به ارتقای سطوح ارتباطات بین دو کشور دارد. او در دیدار اخیرش تلاش کرد که توافق نامه های امضاء شده هر چه سریعتر به مرحله اجرا برسد و از این رو تسهیلات زیادی برای افزایش سطح تبادلات سیاسی و توریستی در حال انجام شدن است. من هم شخصا پیشنهاد دادم که تسهیلاتی برای ورود ایرانیان به لبنان فراهم شود. حتی در حال حاضر موضوع لغو روادید میان ایران و لبنان در حال بررسی است. در زمان دولت آقای سعد حریری این موضوع مطرح شد و برغم موافقت وزارت خارجه و وزارت کشور لبنان ، شورای امنیت ملی با آن مخالفت کرد. اما به نظرم با توجه به  دیدار اخیر اقای عدنان منصور وزیر خارجه لبنان که مدت زیادی سفیر ما در ایران نیز بوده است  با همتای ایرانی اش اقای صالحی در صورت طرح مجدد این موضوع در دولت اقای میقاتی، شرط روادید برای سفر اتباع دو کشور برداشته شود. در کل ما در سفارت برای ورود آسان تر ایرانیان به لبنان تلاش می کنیم و با اکثر شرکتهای توریستی که در چهارچوب قوانین و مقررات ایران و لبنان فعالیت دارند، همکاری می کنیم. حتی تسهیلات ویژه ای برای ورود روزنامه نگاران به لبنان ایجاد کرده ایم.

ترجمه: ناجیه نیسی

26349