مبارک خیال مصری ها را راحت کرد

رامی خوری
دادگاه حسنی مبارک رئیس جمهوی سابق مصر و دو فرزند ذکور وی روز چهارشنبه در قاهره برگزار شد، دادگاهی که هم عبرت آموز بود و هم تکان دهنده. این دادگاه هم در مصر و هم در جهان عرب حس مشاهده دادگاهی در دوران رنسانس را زنده کرد. تولد دوباره مردم و فرهنگ سیاسی انها که چند دهه پیش زنده زنده دفن شده بود. مقابل سکوی مجل جلوس قاضی نوشته ای به چشم می خورد که بر روی آن نوشته شده بود: عدالت پایه حکومت ما است. ما در مصر امروز سرزمینی را می بینیم که به زندگی سیاسی و اجتماعی خود رجعت کرده است . سرزمینی که در آن اندک اندک بی تفاوتی سیاسی شهروندان و شرمساری از شهروند بودن جای خود را به غرور ملی ، اعتماد به نفس و امیدواری می دهد.

 اغراق در خصوص انچه در دادگاه قاهره در روز چهارشنبه رخ داد،کار سختی است. در یک قرن گذشته جهان عرب اینچنین ویرانی و تولد سیاسی را تجربه نکرده بود. به همین دلیل است که از شش ماه پیش تا کنون کل ساکنان خاورمیانه ماجراهای مصر را روز به روز با تعجب و البته نوعی الهام گیری مشاهده می کنند. اعراب در گوشه و کنار تحت تاثیر این اتفاقات قرار گرفته اند. اتفاقاتی که پشت سر هم رخ می دهد و فرهنگ سیاسی مصر را دستخوش تغییرات جدی می کند. اعراب به خوبی می دانند که انچه در مصر رخ می دهد می تواند کشورهای انها را هم تحت تاثیر قرار دهد.

اخبار خوب و گام های رو به جلو با وجود سختی ها و چالش های اقتصادی و سیاسی همچنان به گوش می رسد. از همان ابتدا مشخص بود که انقلابی که در ماه ژانویه در مصر رخ داد به چند ماه یا حتی چند سال زمان برای به ثمر نشستن نیاز دارد. سیستم مدیریتی فاسد گذشته با ساختار دولتی جدید و دموکرات در حال جایگزینی است.

محاکمه حسنی مبارک در دادگاه از بسیاری از مناظر خاص و قابل توجه بود. اما یک دلیل بر دیگر دلایل ارجحیت دارد: این دادگاه مردم مصر را مطمئن می کند که اصلی ترین شاخصه تشکیل کشور مستقل و دموکرات که همان سیستم قضایی عالانه است در مصر پیاده شده است.
تماشا کردن تصویر مبارک ، جمال و علا در کنار وزیر کشور و دیگر مقام های حاضر در جایگاه متهم که تلاش می کردند بی گناهی خود را اثبات کنند به معنای محقق شدن یکی از اصلی ترین آرزوهای انقلابیون بود. این دادگاه همان حلقه مفقوده ای را نشان داد که از 60 سال پیش تاکنون در مصر وجود خارجی نداشته است. در کشوری که ساختار نظامی در آن حرف نخست را زده و هیچ قانونی بالاتر از آن وجود نداشته است.

من از دیدن این صحنه ها به وجد آمدم چرا که اعتقاد دارم که سه عنصر لازم برای برقراری کشوری دموکرات و یا قرار گرفتن در مسیر نیل به دموکراسی در مصر امروز موجود است:
سیستم قضایی قابل احترام و عادلانه، رسانه های آزاد و سیستم سیاسی که بتواند بر قدرت مانور ارتش هم تاثیر گذار باشد. سیستمی مانند دست باز نمایندگان در پارلمان و یا اعمال اصلاحات در قانون اساسی.
به همین دلیل است که آغاز دادگاه حسنی مبارک از اهمیت فوق العاده ای برخوردار بود. غالب اتهام ها فسادهای سیاسی و مالی گذشته را در برمی گرفت اما بحث اصلی جاری در دادگاه در خصوص تلاش های خاندان مبارک برای کشتن روحیه امید به آینده در میان شهروندان مصری بود. این دادگاه زنگ خطری بود برای تمامی مقام ها تا بدانند که اگر در آینده دست خود را در جنایت های سیاسی یا اقتصادی آلوده کنند موظف به پاسخگویی در مقابل سیستمی عادلانه خواهند بود.

علاوه بر این این محاکمه از آن منظر اهمیت دارد که نمونه بارزی از تبدیل شدن آنی و ناگهانی شر به خیر و برعکس در دنیای امروز است. این دادگاه نشان داد که هیچ گاه نباید نسبت به برقراری عدالت و انصاف در جهان سیاست اعراب ناامید بود.

عدالت یک منطقه تازه کشف شده برای شهروندان عرب نیست. در چند دهه گذشته هر جا سخن از جنبش های اپوزیسیون در میان بوده ، پررنگ ترین مطالبه مردم هم همین عدالت بوده است. این مساله در میان ملی گراها، اسلام گراها ،پیشروها و محافظه کارها نیز یکسان بوده است. عدالت همواره با حضور نظامیان در راس قدرت و بلوکه شدن قانون و یا سلطه بر پارلمان زیر سوال رفته است.

روز چهارشنبه عدالت در قاهره در قالب نمایشنامه علنی شد. باید در ذهن داشته باشیم که بازگشت برگزاری جلسات محاکمه عادلانه و حاکمیت قانون به زندگی مردم مصری داستان بسیار مهمی ست که باید اجر و قرب آن را حفظ کرد.
دیلی استار 5 آگوست / ترجمه : سارا معصومی
5151