دکتر عبدالعلی قوام، استاد گرانسنگ روابط بین الملل و علوم سیاسی، نیز از میان ما رفت و جای خالی بزرگی را از خود بر جای نهاد؛ هرچند یادش، به فراخور سودمندی کتاب هایش، از میان نخواهد رفت و بسامد نقش آفرینی هایش، به اقتضای آن چه در نوشتارهای خویش به جای گذاشت، فراموش نخواهد شد.
مرحوم دکتر قوام دلمشغول ایران و جایگاه آن بود؛ دغدغه ای که، به شیوه خود و ذیل تاملات ویژه و منحصر به فرد خویش، آن را می پرورد و به دیگران عرضه می داشت. بر پایه ی این دلمشغولی کانونی مقوله توسعه این مرز و بوم را بسیار پراهمیت و جدی می یافت و سخت به این مهم دلبسته و وابسته بود.
از جمله ویژگی های پراهمیت مرحوم استاد قوام میل فزاینده اش به اتخاذ رویکردی انتقادی در مواجهه با موقعیت های دانشی و صورت بندی های نظری بود. قوام، به ویژه در طرح نظریه های حوزه روابط بین الملل، ایده پردازی را ذیل درکی پرسش گرانه و بر پایه رویکرد انتقادی عرضه می داشت. این ظرفیت بر توانمندی دانشی اش بعدی متفاوت بخشیده بود و تاملاتش را، فراتر از ارایه دانشی معتبر، سویه ای سودمند و توانی کارگشایانه بخشیده بود.
وی، هم چنان که خود می گفت، به «انسان های توسعه یافته» به مثابه بستر توسعه یافتگی می اندیشید و در انجام این مهم، به کارویژه «دانشگاه» باورمند گردیده بود. بر این پایه دکتر قوام معرف الگوی منشی استادانه و اخلاقی شاگردپرور به حساب می آمد. مشخصا توانمندی ویژه اش در گشودن راه های تازه برای فهم سیاست تطبیقی، نظریه های بین الملل، سیاست خارجی و دیگر حوزه های دانشی مرتبط با تلاش های پربسامدش دست کم سه نسل از دانشجویان این حوزه را تحت تاثیر قرار داده بود. در پرتو این توان شاگردپروری، به شیوه ای کم مانند، بسیاری را وام دار و دلداده خویش ساخته بود و استادی تمام قد و اثرگذار گردیده بود. قوام، در یک کلام، همیشه و همه جا برای درس آموزی و خوشه چینی پربار می نمود .
باشد که در بازگشت به این دانشور گرانسنگ درگذشته و استاد گرانمایه دانشگاه شهید بهشتی، راهی به سمت طرح دغدغه های دانشی پراهمیتش بگشاییم و مسیر نقد و پرسش گری را، آن گونه که می خواست و می پسندید، دستمایه فهم آثار و رویکرد به نوشتارهایش قرار دهیم.
*عضو هیات علمی و سرپرست پژوهشکده تمدن اسلامی و علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
23216
نظر شما