مقایسه کارآیی تعداد بانک ها در اقتصاد کشور های مختلف / در زمینه « میزان سپرده قانونی بانکها » ایران چه جایگاهی دارد؟

مقایسه تعداد بانک ها در کشورهای مختلف در سال 2010 حکایت از این دارد که در آمریکا 9441 بانک، ترکیه 62 بانک، ژاپن 203 بانک، آلمان 2400 بانک، عربستان 23 بانک ( 12 بانک داخلی و 11 بانک خارجی) و در ایران 24 بانک وجود دارد. اگر تعداد بانکها را به تولید ناخالص داخلی تقسیم کنیم، به یک شاخص قابل مقایسه تری خواهیم رسید که بر این اساس نسبت تولید ناخالص داخلی به تعداد بانک ها در آمریکا 52/1 است؛ یعنی بابت هر 5/1 دلاری که تولید ناخالص داخلی در آمریکا انجام می شود یک بانک وجود دارد و در ایران این رقم 8/14میلیارد دلار است.
با توجه به کوچکی بازار سرمایه و بانک محور بودن نظام تأمین مالی کشور عدد 8/14 میلیارد دلار در بانک عدد کمی نیست و لذا نگرانی از بالا بودن تعداد بانک های خصوصی حداقل با استناد آمار، شاید قضاوت درستی نباشد.
از سوی دیگر وقتی به متوسط سرمایه پایه یک بانک های برتر می پردازیم متوجه یکی دیگر از ضعف های سیستم بانکی کشور می شویم. سرمایه پایه یک بانک های برتر کشور ما در مقایسه با کشورهای رقیب و کشورهای مطرح دنیا، پایین ترین جایگاه را دارد. به عبارت دیگر بانک های ما از نظر میزان سرمایه کوچک هستند. این نکته قابل تأمل است که سرمایه متوسط بانک های عمده ایرانی از نرم جهانی و رقبای منطقه پایین تر است و نسبت تولید ناخالص داخلی به تعداد بانک ها با در نظر گرفتن بانک محوری نظام تامین مالی در کشور بالا است. بنابراین کوچک بودن بانکهای کشور در فضای بانک محوری در عین بالا بودن نسبت تولید ناخالص داخلی به تعداد بانکها ضعف سیتسم بانکی را برای پاسخگویی به تقاضای تأمین مالی در کشور بیشتر آشکار می نماید.
 

از سوی دیگر هزینه هایی که به نظام بانکی تحمیل می شود هزینه پول یا تجهیز منابع را برای نظام بانکی بالا می برد. برخی از این مقررات هزینه زا عبارتند از: تعیین دستوری نرخ بهره، الزام بانک ها به سهمیه بندی اعطای تسهیلات، بالا بودن میزان سپرده قانونی نزد بانک مرکزی، نسبت پایین کفایت سرمایه در مقایسه با استانداردهای جهانی و امثالهم. باید توجه داشت که الزام بانک ها به تقسیم بندی مصارف خود تحت این عنوان که چه درصدی را در بخش های مختلف صنعت یا اقتصاد پرداخت کنند، نه تنها باعث تخصیص بهینه منابع بانک ها نشده است بلکه موجب بالا رفتن ریسک بانک ها و به زبان دیگر افزایش هزینه بانک ها شده است و این هزینه هم عیناٌ به گیرنده تسهیلات تحمیل می گردد.
در زمینه « میزان سپرده قانونی بانکها » لازم به ذکر است که این میزان در ایران بیش از دو برابر متوسط دنیا است. در دنیا این رقم بین 5 تا 5 /5 درصد است اما در ایران در ابتدای سال جاری 12 درصد و مازاد سپرده قانونی از این بابت رقم هنگفت 168 هزار میلیارد ریال بوده است و این به معنای آن است که نظام تامین مالی ما به دلیل بالا بودن سپرده قانونی از 17 هزار میلیارد تومان از منابع موجود، محروم است.
 

 3131