گروه اقتصاد: فرش دستباف ایران آیینه تمام نمای هویت و فرهنگ ملی ایرانیان است. هویت ملی ای که امروزه به دلیل مواجه شدن با چالش های فراوان به حاشیه رفته و احساس خطر می کند.
چالش هایی که عمده آنها حول محور افزایش قیمت فرش های ایرانی، افزایش قیمت تمام شده فرش دستباف و شکل گیری رقبایی قدرتمند برای ایران در زمینه تولید فرش دستباف می چرخد.
بر اساس آمار سازمان تجارت جهانی و تا پایان سال 2007 میلادی سهم ایران از بازارهای جهانی فرش دستباف فقط 31/3 دهم درصد بوده است و کارشناسان پیش بینی کرده اند که این روند نزولی سهم گیری ایران از بازارهای جهانی به دلیل سیاست های ناکارآمد تولید، عرضه، تبلیغ و صادرات فرش دستباف ایران ادامه یابد. مدیرعامل شرکت سهامی فرش ایران با اعلام آماری در خصوص صادرات فرش دستباف در 9 ماهه امسال به "خبرآنلابن"می گوید: «حجم صادرات در این مدت 300 میلیون دلار بوده است که این میزان صادرات نشاندهنده آن است که ایران هنوز 40 درصد از سهم بازار فرش دستباف را در اختیار دارد.»
فرش دستباف حجم قابل توجهی از صادرات غیرنفتی کشورمان را نیز به خود اختصاص داده است و در کنار پسته، زعفران و مرکبات ایران قرار دارد.
کشورهای آمریکا، ایتالیا، آلمان و روسیه نیز جزو مهمترین کشورهای هدف صادراتی فرش دستباف ایران هستند که در این میان کشورهای آلمان و آمریکا حدود60 درصد صادرات فرش ایران را به خود اختصاص می دهند.
به گفته عابد، معاون مرکز ملی فرش ایران، 40 تا 50 درصد این میزان به صورت مستقیم و غیرمستقیم [از طریق بندر هامبورگ در آلمان] به آمریکا صادر می شود.
رقبا می تازند
اما ظهور رقبای قدرتمند در زمینه تولید و صادرات فرش دستباف برای ایران، یکه تازی این صنعت ملی ایران را برای حضور در بازارهای جهانی با چالش مواجه کرده است و به عبارتی سبب افول فرش دستباف ایران در بازارهای جهانی شده است.
کشورهایی نظیر هند، پاکستان و چین، نام های مطرح رقیب ایران در صنعت فرش هستند فقط این کشورها در سال 2007 به ترتیب ،271 239 و 115 میلیون دلار فرش صادر کردند. این سه کشور با حمایت واقعی از تولیدکنندگان خود که بیشتر آنها در مناطق روستایی فعال اند از طریق تهیه مواد اولیه مناسب، تأمین رفاه اجتماعی که شامل بیمه قالیبافان نیز می شود، زمینه فعالیت تولیدکنندگان فرش کشورشان را برای تولیدی متناسب با خواست بازارهای جهانی فراهم کرده اند. کشورهای مذکور حتی برای به دست آوردن بازار جهان از اقدامات غیرقانونی نیز حذر نکرده و اقدام به تهیه طرح و نقش کپی شده فرش ایران کرده اند.
آنها که می بافند، آنها که می برند
اما عملکرد مسئولان فرش ایران با استناد به شواهد موجود و اظهارات تولیدکنندگان فرش دستباف عکس سیاست های رقبای نوپای ایران در راستای حمایت از تولیدکنندگانمان است.
علی اکبرزاده، مدیرعامل یک شرکت تعاونی فرش دستباف معتقد است: «کامل نبودن بیمه بافندگان فرش، حمایت نکردن مسئولان از قالیبافان تک باف، نبود متولی برای خرید مستقیم فرش از تولیدکنندگان -بدون هزینه های اضافی- و نبود نظارت بر همه مراحل تولید فرش، عمده مشکلات تولیدکنندگان فرش دستباف است.»
با وجود آنکه بافندگان و تولیدکنندگان فرش دستباف نقش به سزایی را در شناساندن فرش ایرانی به جهان دارند هیچگاه نامی از آنها، حتی در تولیداتشان که به آن سوی مرزها می رود نیز مشاهده نمی شود و همه سود فروش فرش به جیب سوداگران و دلالان می رود که فرش را با قیمتی نازل از قالیباف می خرند و با قیمتی گزاف در آن سوی مرزها می فروشند.
نابسامانی چرخه تولید و عرضه فرش در ایران سبب شده است تا دلالانی که هیچ نقشی در خلق آثار هنری قالیبافان نداشته اند با سوءاستفاده از آگاهی نداشتن بافندگان از ارزش واقعی آثارشان، تولیداتشان را به یغما ببرند. سیاست های نادرست نظارت بر نظام تولید و عرضه و نیز نبود روح حمایت از قالیبافان ایرانی در متولیان صنعت فرش سبب شده تا واسطه ها با تمام توان و بدون وجود موانع قانونی به کار خود ادامه دهند.
افول صادرات فرش
معاون مرکز ملی فرش ایران از کاهش ۳۳ درصدی صادرات فرش ایران به بازارهای جهانی خبر داده است که پیش از این و در سال 86 نیز مسئولان خبر از کاهش ۱۶ درصدی صادرات فرش دستباف ایران به بازارهای جهانی داده بود.
این در حالی است که متولیان فرش دستباف با آوردن دلایلی نظیر شیوه محاسبه میزان صادرات فرش و نیز پایین بودن قیمت تمام شده فرش دستباف کشورهای رقیب نسبت به فرش های ایرانی، در صدد توجیه سیاست های تجاری شکست خورده خود در زمینه صادرات فرش هستند.
کارشناسان معتقدند که مسئولان فرش دستباف ایران باید با طراحی و اجرای شیوه های نوین بازاریابی برای شناساندن فرش ایران به دنیا با نوآوری در طرح و تبدیل شیوه تولید از روش سنتی به شیوه جدید، توجه به سلیقه مشتری، یاری گرفتن از متخصصان دانشگاهی، تبلیغات و بازاریابی و آموزش فروش به فروشندگان و اعزام نمایندگان به کشورهای هدف صادراتی- به عنوان آخرین حلقه اتصال به بازارهای فرش در دنیا- به بازیابی سهم 60 درصدی فرش ایران از بازار جهانی کمک کنند.
نظر شما