روستایی که تا پیش از این بیشتر شهرتش به دلیل 104 شهید آن است. فردو اگر تاقبل از این به خاطر آب وهوای متعادل آن و حضور گردشگران در تابستان معروف بود این روزها شهرتش به فراتر از مرزها رسیده است. و وقتی نامش را بر وری اینترنت جست‌وجو می‌کنی با نام اولین روستای اینترنتی و هسته‌ای ایران مواجه می‌شوی.
اپیزود اول
30 شهریور بود که جمهوری اسلامی در نامه‌ای به آژانس انرژی اتمی اعلام کرد تأسیسات هسته‌ای جدیدی را در شمال قم راه‌اندازی کرده است. خبری که به سرعت از ساختمان آژانس انرژی اتمی به تلکس خبرگزاری‌ها رسید. 7 مهر بود که «مارک ویدریکایر» سخنگوی آژانس در بیانیه‌ای اظهار داشت: ایران در تاریخ 21 سپتامبر (30 شهریور) با ارسال نامه‌ای به آژانس اطلاع داد که یک کارخانه آزمایشی جدید غنی‌سازی سوخت را در دست احداث دارد.
اما رسانه‌های غربی که در پرونده هسته‌ای ایران اصرار دارند برای هر موضوعی ماجرایی بتراشند ایران را متهم به ساخت مخفیانه یک مرکز زیرزمینی غنی‌سازی و پنهان از دید بازرسان آژانس کردند. متعاقب اعلام ایران خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت: «این تأسیسات در تونل‌های عمیق داخل یک کوه واقع در یکی از پایگاه‌های سابق موشکی سپاه‌پاسداران قرار دارد. براساس تصاویر ماهواره‌ای که در اینترنت منتشر شده است، این تأسیسات حدود 160 کیلومتری جنوب تهران در منطقه فردو نزدیک شهر قم واقع شده است.»
البته ایران به سرعت به ادعاهای غربی‌ها پاسخ داد و اعلام کرد تأسیسات هسته‌ای جدید ایران در «شمال قم» و در ۱۰۰ کیلومتری جاده قم-تهران قرار دارد در حالی که «فردو» روستایی در جنوب قم است که از جاده کاشان قابل دسترسی است. پس از آن بود که سایت‌های مختلف درباره دلیل نامگذاری سایت جدید هسته‌ای به فردو به تحلیل پرداختند. نامی که برای اولین بار توسط قشقاوی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در جلسه مطبوعاتی مطرح شد و از خبرنگاران خواست که از این به بعد از تأسیسات هسته‌ای قم استفاده نکنند.
«دلیل این نامگذاری به دلیل قرابت جغرافیایی نیست بلکه انتخاب نام «فردو» یک حرکت سمبلیک برای تجلیل از شهیدان روستای فردو بوده است زیرا روستای «فردو» در بین تمام روستاهای ایران، بیشترین شهید را در طول جنگ تحمیلی داده است.»
اپیزود دوم
فُردو روستایی است از توابع بخش کهک استان قم و در47 کیلومتری جنوب این استان قرار گرفته است. برای رسیدن به فردو از میدان پلیس قم سوار ماشین می‌شویم. راننده میانسال که بعداً می‌فهمیم 39 ساله است به ما می‌گویید که تا فردو حدود 45 دقیقه راه است. تا فردو سعی می‌کنیم با او گپ بزنیم. «این چند روزه که اعلام شده در فردو سایت هسته‌ای است کارو کاسبی ما هم بهتر شده است» او حالا چند سالی می‌شود که با این ماشینش شده راننده مسیر فردو.
اواز طرفداران احمدی‌نژاد است و او را دوست دارد و از اینکه سایت جدید هسته‌ای ایجاد شده است خوشحال. می‌گویید: «دمش گرم. با این اروپایی‌ها باید همین جوری رفتار کرد. باج نباید به اینا بدی»
برای رسیدن به فردو روستاهای میم، خاوه و ویریج را طی می‌کنیم. در ورودی روستا روی دیوار آجری که به رنگ زرد در آمده نوشته‌اند «یاد و خاطره 104 شهید روستای فردو را گرامی می‌داریم».
اینجا روستایی است که کمتر با ذهنیت اولیه درباره روستا تطابق دارد. چون از حالت روستا در آمده و همه راه‌های آن آسفالته و خیابان کشی شده است.
نکته جالب توجه اسامی است که روی هر یک از خیابان‌های این روستا قرار دارد که نام 104 شهیدفردو است. وقتی هم برای خرید آب معدنی به سوپر مارکت داخل روستا می‌رویم مرد فروشنده پوستری از شهدای روستایشان را روی در یخچال مغازهاش چسبانده است. انگار علاقمند است که به ما اطلاعاتی درباره آنها بدهد. «اینجا شهید زیاد داره. چند تا خانواده‌ها دو تا از بچه‌هاشون شهید شدند. یکی دو تا سه نفر از خانوادشان شهید شدند و بقیه هم یک شهید دارند.»
برای خواندن نماز به امامزاده‌ای می‌رویم که در بالای تپه قرار گرفته است. از اینجا زیبایی‌های فردو بیشتر به چشم می‌آید خانه‌هایی که به صورت پلکانی ساخته شده است و درخت‌های که هنوز در پاییز سبز سبز است.
آرامگاه امامزاده فردو، بقعه‌ای ساده است که در یکی دو سال اخیر دوباره تجدید بنا شده است. اینها را محمد به ما می‌گوید. او خود بچه فردو است ولی حالا 13سالی می‌شود که برای معلمی به قم رفته است اما برای دیدن والدینش هر چند وقت یک بار به فردو می‌آید. او درباره روستا برایمان می‌گوید: «مردم فردو کمی غیرتی هستند من خودم متولد 1350 هستم ولی از خیلی‌ها شنیدم سال 42 که امام را تبعید می‌کنند یه عده از مردم اینجا کفن می‌پوشند و به سمت قم حرکت می‌کنند. مردم خیلی امام را دوست داشتند. شهیدی بود به نام محمود رنجبران که اولین نوارهای امام را به فردو آورد؛ ساواکی‌ها خیلی دنبالش می‌گردند ولی پیداش نکردند. البته بعد از انقلاب سال 60 شهید شد برادر و دو بچه خواهرانش هم شهید شدند.».
او از رسم هر ساله فردویی‌ها برای تجلیل از شهدایشان هم می‌گوید: «فردو‌ها هر سال بعد از عید نوروز، سالگردی برای شهدایشان می‌گیرند. برای همین هر سال یکی از شخصیت‌های مشهور برای سخنرانی اینجا می‌آید.»
او از رهبر انقلاب -سال‌هایی که رئیس‌جمهور بودند- آقای هاشمی، خلخالی، جنتی و صانعی نام می‌برد که در سال‌های قبل به حسینه بزرگ فردو برای سخنرانی آمده‌اند.
اپیزود سوم
کنار حسینه بزرگ روستا پیرمردی نشسته است. جوری نگاهمان می‌کند که انگار می‌داند غریبه هستیم. از او سؤال می‌کنیم می‌داند این سایت هسته‌ای کجاست؟ نگاهی عاقل اندر سفیه به ما می‌اندازد و می‌گوید: «جاسوسی؟! من اگر هم بدانم نمی‌گم. بعدشم مگر هسته‌ای الکی است. آنهایی هم که آن را ساخته‌اند می‌دانند چطوری بسازند که شما‌ها نفهمید» جوری حرف می‌زند که انگار درباره ناموسش با او حرف زدیم.
نظر شما