به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، از امام صادق علیه السّلام روایت شده که از پدرانش علیهم السّلام نقل نموده است «امام علی علیه السّلام دوست داشت چهار شب در سال خود را فارغ نماید:
بنابر روایت موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت(ع)، شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان» ممکن است منظور از فراغت، فراغت برای عبادت در آن با زنده نگه داشتن آن باشد. بلکه بقرینه احادیث مشابه ظاهرا منظور همین است. زنده نگه داشتن آن عبارت از فارغ ساختن نفس، قلب و اعضای بدن در خدمت به خداوند متعال است، به این صورت که دل او در یاد خدا بوده، بدنش مشغول فرمانبرداری و عبادت خدا بوده و در طول شب هیچ چیزی حتی مناجات او را از خداوند غافل ننماید مگر این که مشغول شدن به این مناجات نیز برای خدا و بخاطر او باشد، که این مطلب اولین درجه مراقبت می باشد.
در شب و روز آن زیارت امام حسین علیه السّلام مستحب است. از امام صادق علیه السّلام روایت شده است: «کسی که امام حسین علیه السّلام را در یکی از سه شب زیارت کند، خداوند گناهان گذشته و آینده او را می آمرزد.
راوی پرسید کدام شب ها؟ فرمودند: شب های عید قربان».
عید از اوقات مهمی است که سزاوار است انسان، در این شب و همیشه برای توفیق انجام اعمال خدا پسندانه در آن دعا نماید. و روز عید - همانگونه که در عید فطر اشاره کردیم - روزی است که خدای بزرگ به بندگان خود اجازه عمومی برای حضور در پیشگاه خود داده و آنان را از بخشش خاص، آمرزش گناهان، اصلاح عیوب، رسیدن به حاجات و آرزوها، جوایز و ایمنی خود از فتنه ها و آشوبها بهره مند می سازد.
ای بیچاره خدای بزرگ به تو روی آورده و پیش از آفرینش تو با قرار دادن این عید به یادت بوده است. پس این فرصت را غنیمت شمرده و درباره خوبیها، مهربانیها و نعمتهای او بیندیش. قبل از این که تو و سستی تو را بوجود آورد، اسباب قدرت تو را بوجود آورده و قبل از آفرینش تو، نعمتها را برای تو آفرید. پیش از این که پدرانت خلق شوند، دوستان و عزیزانش را برای راهنمایی تو فرستاده و دستورشان داده که برای هدایت و تربیت تو از نثار خون و غرق شدن در دریاها کوتاهی نکرده، با کفار جنگیده و بدکاران را از بین بردند تا دین تو سالم مانده و با آسایش مشغول عبادت پروردگار و شناختن مولایت شده و با خدمت به پروردگار جهانیان به سلطنت سرای آخرت رسیده و برای همیشه در نعمتهای جاوید بسر بری.
ای بسا پیامبران که در راه ترویج دین جان باختند. چه تعداد از دوستان خدا که در راه اعتلای اسلام مبین کشته نشدند چه حرمتهایی که هتک نشد، چه اموالی که غارت نشد، چه دخترانی که اسیر نشدند تا دین خدا ثابت شده و دستورات الهی حاکم گشت. و تو در زمانی متولد شدی که احتیاجی به چنین مجاهدات و مبارزاتی نیست.
دین، روشن، واضح و استوار بوده و تو در کمال آرامش، راحتی، عزت و نعمت بسر می بری. راه درک معارف بسیار آسان است و بدون این که زحمت اندیشیدن، گرسنگی و شب زنده داری را به خود داده یا در این راه جانت به خطر افتاده یا رنج هجران را تحمل کنی، می توانی در این راه قدم گذاشته و از کتاب های پیشینیان استفاده کنی. ولی گذشتگان در این امور گرفتار انواع تلخیها و سختیها شدند.
انصاف بده که اگر بعد از آماده شدن این زمینه ها و در زمانی که این گونه گرفتاریها و سختیها وجود ندارد باز هم سستی کنی، سزاوار چه رفتار و گفتاری خواهی بود؟ و چه مقدار از نعمتهای خدا را از بین برده و در چه تجارت پر سودی ضرر کرده ای؟ روزی را بیاد آورد که حقیقت این حالات ناشایست و کارهای زیانبار برایت آشکار شده و ببینی که چه نعمت و کرامتهایی را به ذلت و پستی تبدیل نموده و آنگاه قلبت از حسرت تکه تکه شده، افسوس خورده و شیون نمایی. در وقت مهلت به حال خود رحم کرده، فرصت را از دست نداده، از امروز برای فردا آماده شده، بحال خود گریسته و دستگیره این موسم بزرگ و گرانقدر را بگیر. در محل کرامت خدا، همراه پاکان و اولیای خدا به میهمانی خداوند دعوت شده ای و اگر موفق به رعایت ادب این مجلس بزرگ و شریف شوی به بالاترین درجه کرامت و سعادت و بالاترین مقامات خواهی رسید.
اعمال روز عید قربان
با شروع روز عید مواظب باش تمامی کارهایی که باعث رضایت و جلب عطوفت پروردگار است را انجام دهی. و مانند کسی باش که برای مولایش چاپلوسی نموده و می خواهد خدمتی برای او انجام دهد حال آن که آن مولا حق زیادی بر بنده اش نداشته - ولی خدای متعال مالک وجود، دنیا، آخرت، زندگی و مرگ تو می باشد - و نباید از پروردگار و بزرگی چنین عطوف و مهربان غافل شد. زیرا ممکن است باعث محرومیت از عطایای او گردد.
فقر و ذلت خود و عزت و بی نیازی او را نگریسته و خجالت بکش از اینکه در مقابل روی آوردن او، از او روی گردانده و بر سر سفره میهمانی و در حالی که خود او نیز حضور دارد، بجای توجه به او در یاد دشمنش بوده و سرشار از دوستی کسی باشی که تو را از دوستی و پناه او دور می سازد، در حالی که برای دعوت به این میهمانی سرور آفریدگانش را فرستاده است. چه نادانی بزرگ، چه عقل بیماری، و چه عذاب دردناکی که در پی آن وجود دارد. و اگر این لطف را درک می کردی، جان خود را فدای مقدم دعوت کننده بزرگ و رسول بزرگوار می نمودی، همان کسی که خداوند درباره او فرموده است:
«دیدن تنگناهای شما بر او سخت، برای نجات شما حریص و با مؤمنین رءوف و مهربان است.» در ابتدای روز بنیت پاک نمودن قلب از اشتغال به غیر خدا غسل کن. آنگاه «اللّه اکبر» ی واقعی گفته و با این تکبیر تمام موجودات، جز شکوه و بزرگی او را کوچک شمار. و بنیت پوشش و آرایش با لباس تقوی و اخلاق نیکو، تمیزترین لباسهای خود را پوشیده و در این هنگام بگو: «بسم اللّه الرحمن الرحیم... تا آخر دعایی که در اقبال روایت شده است.» آنگاه بطرف مصلا حرکت کرده و در راه بگو: «بسم اللّه و باللّه اللّه اکبر...»
و وقتی که به مصلا رسیده و در جای نمازت نشستی، بگو: «اللّه اکبر...» همانگونه که در کتاب اقبال آمده است.
سعی کن معانی چیزهایی را که در این دعا، ادعا می کنی در خود بوجود آوری که ایجاد آن کار آسانی نبوده و با راحت طلبی نمی توان به آن رسید. در این دعا، ادعا می کنی که به حال عالی و صفات برجسته و نیکوئی رسیده ای، از قبیل ترس، پناه جستن، حیای زیاد، یاری طلبیدن، فقر، اعتراف، فرار بسوی خدا و بریدن از غیر او. تمامی این صفات حالتهای نفسانی راسخ در نفس است که باید حال انسان نمایانگر آن باشد، و الا خطر دروغ و دورویی پیش می آید که از این مطالب باید به خدا پناه برد.
بهتر است نماز عید بر روی زمین غیر مفروش بجا آورده شود تا تواضع در آن بیشتر باشد علمای بزرگ ما از کتاب فضل دعا روایت کرده اند که نماز عید قربان دوازده تکبیر دارد هفت تکبیر در رکعت اول و هفت تکبیر در رکعت دوم و ظاهر کلام آنان این است که این نماز پس از سر برداشتن از سجده و رکوع تکبیر ندارد. و مستحب است بعد از نماز دعایی که روایت شده و در «اقبال» آمده است خوانده شود، که یکی از آنها دعای ندبه است. دعایی که به ما می گوید چگونه در این روز به یاد امام و حاکم زمان خود بوده و چه کسی سزاوارتر از ما به ما می باشد. و این که چگونه برای از دست دادن امام خود گریان و اندوهناک باشیم.
مطلب دیگری که لازم به ذکر است این است که اگر بتوانی باید سعی کنی در تمام این روز به یاد مولایت بوده و نگذاری مراسم عید، تو را از این مهم باز دارد. و اگر بخاطر این که در جمع مردم هستی نتوانی این مهم را بخوبی انجام دهی، تا آنجا که می توانی این مطلب را در این زمان مبارک و میمون رعایت نموده، در باطن با پروردگار مأنوس بوده و حتی ارتباط و دل مشغولی تو با مردم نیز با اجازه و رضایت او باشد.
قربانی
از کارهای مهم در این روز قربانی است. این عمل همانگونه که در روایات آمده واجب است، گرچه مراد از وجوب در اینجا استحبابی است که بر آن تأکید شده است. بنده، باید در این کار ادب بندگی را رعایت نموده و از عمل فرزندان حضرت آدم علیه السّلام پند بگیرد. آنجا که «هر دو قربانی کردند ولی از یکی پذیرفته و از دیگری قبول نشد.» درباره پذیرفته نشدن قربانی قابیل روایت شده است که او متاع پست خود را برای قربانی انتخاب کرد. و در پی آن به هلاکت همیشگی و خواری جاوید گرفتار شده. و بعلت این که هابیل بهترین متاع خود را برای قربانی انتخاب کرد، پذیرفته شده و در پی آن به سعادت شهادت در راه خدا و کرامت جاوید رسید، تا جایی که خداوند او را در کتاب خویش ستایش نمود. خودداری از بذل اندکی مال در چنین موردی، و در جهت خدمت به مولا و مالک دین، دنیا و آخرت و آفریننده انسان و اموال و نعمتهای بیپایان و کسی که در آینده برای برآوردن تمام نیازهای خود به او محتاج می باشد، از پستی نفس سرچشمه می گیرد.
هنگام ذبح آنچه را امیر المؤمنین علیه السّلام می گفت، بگوید:
بسم اللّه، وجّهت وجهی للّذی فطر السّموات و الأرض حنیفا [مسلما]
و ما أنا من المشرکین انّ صلوتی و نسکی و محیای و مماتی للّه ربّ العالمین، اللّهم منک و لک
و از این نکته نباید غافل شد که این، گفتار کسی است که در وجود، جز خدا کس دیگری را مؤثر ندانسته، خود را فراموش نموده و با یاد او زندگی می کند. و اگر انسان دیگری را برای ذبح کردن انتخاب کرده است می تواند هنگام ذبح دستش را بر دست ذبح کننده گذاشته، دعا را خوانده و خودش هم بسم اللّه بگوید.
باید اولین چیزی که در روز عید می خورد از گوشت قربانی بوده و گوشت آن را سه قسمت کند: یک قسمت برای همسایه ها، قسمت دیگر برای کسانی که درخواست کرده و قسمت سوم را برای خانواده خود نگهدارد. پوست آن را صدقه داده و به قصاب از گوشت قربانی ندهد. در پایان روز باید به بررسی حالات خود در طول روز پرداخته، کوتاهی خود در خدمت مولایش را دیده و آنگاه به سراغ نگهبان و میهماندار خود که از معصومین می باشد رفته و با توسل به آنها و شفاعت آنان به درگاه خداوند برای تبدیل گناهان به چند برابر اعمال نیک، کوتاهی خود را جبران نماید. زیرا آنان درخواست او را قبول نموده و خداوند نیز شفاعت آنان را برای پذیرش او و اعمالش می پذیرد.
هنگام تضرع به درگاه آنان بخوبی رحمت و عطوفت آنان را برانگیخته و در هنگام مناجات با آنان بگوید: سروران من گناهانم رویم را نزد خدا سیاه کرده است. پس بحق کسی که شما را از گناه نگاه داشته و با دادن نگهبانی بندگان خود به شما، بزرگتان داشته است، شما را سوگند می دهم که با رویه ای درخشان خود مرا نزد پروردگارتان شفاعت نمایید. زیرا خداوند شما را رد ننموده و شما را برای شفاعت و نگهبانی انتخاب کرده است. او بزرگداشت بندگان مخلص خود را دوست داشته و از این که آنان نیز بندگان پایین تر از خود را بزرگ بدارند خوشنود می گردد.
نظر شما