به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، به مناسبت ماه ذی‌الحجة، فضیلت و کیفیت نماز دهه اول این ماه تقدیم شما فرهیختگان می‌شود.
بنابر روایت حوزه، ذی الحجه آخرین ماه از سال قمری و یکی از ماه‌های شریف و پرفضیلت است و به این دلیل موسم حج در این ماه شریف است و مناسک حج در این ماه، انجام می‌شود، ذی الحجه نامیده شده است.
این ماه یکی از ماه‌های حرام (رجب، ذی القعده، ذی الحجه، محرم) است[۱۱] که جایگاه خاص و احترام ویژه ای دارند و جنگ کردن و خونریزی در آنها به دلیل نص صریح قرآن کریم در برخی آیات مانند آیه ۲۱۷ سوره بقره،«یَسْأَلُونَکَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِیهِ ۖ قُلْ قِتَالٌ فِیهِ کَبِیرٌ ۖ وَصَدٌّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ وَکُفْرٌ بِهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَکْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ ۚ… »؛
از تو، در باره جنگ کردن در ماه حرام، سؤال می‌کنند؛ بگو: «جنگ در آن، (گناهی) بزرگ است؛ ولی جلوگیری از راه خدا (و گرایش مردم به آیین حق) و کفر ورزیدن نسبت به او و هتک احترام مسجد الحرام، و اخراج ساکنان آن، نزد خداوند مهمتر از آن است؛ حرام شمرده شده است.
* فضیلت ماه ذی‌الحجة
علاوه بر این، ماه ذی الحجه یکی از ماه‌های فریضه ی باشکوه حج (شوال، ذی القعده و ذی الحجه) نیز به شمار می‌رود که حاجیان به انجام اعمال و مناسک حج می پردازند.
در آیه ۱۹۷ سوره بقره، منظور از؛ «الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَاتٌ؛ حجّ در ماه‌های معینی است.»، همین ماه‌ها هستند.
دهه اول ماه ذی الحجه، از ایام پرفضیلتِ ایامِ ویژه ی حج و زیارت خانه ی خدا در شهر مکه است. اعیاد و مناسبت های مهمی همچون؛ عید قربان، عید سعیدغدیر، واقعه ی مباهله و … که از مهمترین وقایع و رویدادهای دینی و مذهبی هستند، در این ماه به وقوع پیوسته اند.
برخی از محققان علوم دینی و قرآنی، دهه اول ماه ذی الحجه را با توجه به آیه ۱۴۲ سوره اعراف؛ «وَ وَاعَدْنَا مُوسَیٰ …» ادامه و مکمل اربعین کلیمی دانسته‌اند.
در برخی از احادیث و روایات، لیالی دهگانه ای که خداوند متعال در آیات ۱و۲ سوره فجر به آن سوگند یاد کرده، «وَالْفَجْرِ وَلَیَالٍ عَشْرٍ» شبهای دهه ی اوّل ماه ذی الحجه هستند.
به علاوه، خداوند متعال در آیه ۲۸ سوره حج، ضمن توصیف فریضه عظیم حج، به «أیام مَعْلُومات» اشاره کرده است که مؤمنان باید در آن ایام، همواره به یاد خدا باشند. یکی از تعابیر معروفِ «أیام مَعْلُومات» در روایات، همین دهه ی اوّل ماه ذی الحجه است که نشان دهنده اهمیت و فضیلت روزها و شبهای این ده روز است.
* عبادت در هیچ ایامی به اندازه دهه اول ذی الحجه فضیلت ندارد
پیامبر گرامی اسلام، حضرت محمد صلی الله علیه فرمودند: «عبادت و کار نیک در هیچ ایامی به اندازه ی این روزها (ده روز اوّل ماه ذی الحجه) فضیلت ندارد.»
علاوه بر دهه ی اول این ماه، که به ایام معلومات معروف شده، به طور اخص، برای برخی از روزهای خاصِّ این ماه نام‌های ویژه ای در قرآن و روایات به کار رفته است که نشان از اهمیت و فضیلت آنها دارد؛ از جمله روز «تَروِیه» برای روز هشتم ذی الحجه، روز «عَرَفه» و «یوم مشهود» برای روز نهم، «عید قربان» یا «اَضحی» یا روز «نَحر» برای روز دهم، «ایام معدودات» و «ایام تَشریق» و «ایام مِنا» برای روزهای یازدهم تا سیزدهم ذی الحجه، «یوم قَر» (روز استقرار حاجیان در مِنا) برای روز یازدهم، «یوم نَفْر» و برای روز دوازدهم، «نَفرِ اول» و «یوم نَفْرِ ثانی» و برای روز سیزدهمِ این ماه هم،«صَدَر» و «حَصبَه»
چنانچه امام صادق علیه السلام در تفسیر آیات ۲۰۳سوره بقره و ۲۲سوره حج؛ «وَ اذْکُرُوا اللَّهَ فی أَیَّامٍ مَعْدُودات»، فرمودند: «أَیَّامُ التَّشْرِیقِ الثَّلَاثَهُ وَ الْأَیَّامُ الْمَعْلُومَاتُ الْعَشَرَهُ مِنْ ذِی‌الْحِجَّه»؛ بدین معنی که؛ ایام معدودات سه روز یازدهم تا سیزدهم ذی الحجه و ایام معلومات (حج ۲۲) دهه ی اول این ماه شریف است.
علاوه بر وقایع ذکر شده، رویدادهای مهم دیگری نیز در این ماه رخ داده است. از آن جمله؛ ازدواج امام علی علیه السلام با حضرت فاطمه سلام الله علیها که در روز اول ذی الحجه واقع شده و شهادت امام باقر علیه السلام که در روز هفتم این ماه و در سال ۱۱۴ قمری رخ داده است.
* نحوه خواندن نماز دهه اول ذی‌الحجه
نماز دهه اول ذی‌الحجه در ده شب اول این ماه بین نماز مغرب و عشاء خوانده می‌شود.
این نماز دو رکعت است. در هر رکعت بعد از سوره حمد و سوره اخلاص و آیه ۱۴۲ سوره اعراف ﴿وَوَاعَدْنَا مُوسَی ثَلَاثِینَ لَیْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً وَقَالَ مُوسَی لِأَخِیهِ هَارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدِینَ ١٤٢﴾ [اعراف:۱۴۲]؛
﴿و با موسی سی شب وعده گذاشتیم و آن را با ده شب دیگر تمام کردیم تا آنکه وقت معین پروردگارش در چهل شب به سر آمد و موسی [هنگام رفتن به کوه طور] به برادرش هارون گفت در میان قوم من جانشینم باش و [کار آنان را] اصلاح کن و راه فسادگران را پیروی مکن ١٤٢﴾ خوانده می‌شود.
این نماز در مفاتیح الجنان در بخش اعمال ماه ذی‌الحجه ذکر شده است.
آیه مذکور به میقات چهل‌روزه موسی در طور سیناء برای گرفتن الواح اشاره دارد.
در این مدت برادرش هارون، به عنوان جانشین او در میان بنی‌اسرائیل بود. بر اساس این آیه، موسی ابتدا ۳۰ شب در طور سیناء ماند، سپس ۱۰ شب دیگر به آن اضافه شد.
در برخی روایات، ۳۰ شب به ماه ذی‌القعده و ۱۰ شب دیگر به دهه اول ذی‌الحجه تفسیر شده است.
* پاداش و سند
بر پایه روایتی که در کتاب اقبال الاعمال نقل شده، امام باقر(ع) به فرزندش امام صادق(ع) سفارش کرده که این نماز را در دهه اول ذی‌الحجه ترک نکند، چرا که اگر آن را در این دهه بخواند در ثواب حاجیان شریک خواهد بود، هرچند که به حج نرفته باشد.
سید ابن طاووس این مطلب را از کتاب ابن‌اُشناس نقل کرده است. بنابر آنچه در کتاب وسائل الشیعه آمده نام کتاب ابن‌اشناس، «عمل ذی‌الحجه» بوده است.
پی‌نوشت:
۱. نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۱، ص۳۲.
۲. مشکینی، مصطلحات فقه، بی‌تا، ص۳۲۲.
۳. قمی، تفسیر قمی، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۴۱۹.
۴. طوسی، مصباح المتهجّد، ۱۴۱۱ق، ص۶۷۱.
۵. سید بن طاووس، اقبال، دفتر تبلیغات اسلامی، ص۳۱۷.
۶. دانشنامه جهان اسلام، مدخل ذی‌الحجه، ج۱۹، ص۵۳.
۷. قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۴ش، ذیل «اعمال ماه ذی‌الحجة»، ص۴۰۱.
۸. سوره اعراف، آیه۱۴۲.
۹. قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۳۹.
۱۰. سید بن طاووس، الاقبال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۱۷.
۱۱. حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۸۳.
نظر شما