سه دعا بعد از نماز صبح و برآورده شدن حاجات

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، چهار زمان برای استجابت دعا: امام صادق علیه السلام می فرمایند: دعا در چهار وقت به اجابت می رسد: قبل از اذان صبح، بعد از طلوع فجر، بعد از ظهر و بعد از مغرب. دعا در هر یک از این چهار وقت در امر خاصی تأثیر بیشتری دارد. چنانکه امام صادق علیه السلام می فرمایند: بعد از طلوع فجر تا طلوع خورشید مخصوص تقسیم رزق و روزی است.

بیدار شدن جهت نماز صبح
بنابر روایت حوزه، قبل از هر چیز در خصوص اهمیت نماز صبح باید بگوئیم که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: « فَمَنْ صَلَّی الْمَغْرِبَ وَ الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ وَ صَلَاةَ الْغَدَاةِ فِی الْمَسْجِدِ فِی جَمَاعَةٍ فَکأَنَّمَا أَحْیَا اللَّیْلَ کلَّه»( أمالی الصدوق، ص 329)؛ هر کسی که نماز مغرب و عشا و نماز صبحش را در مسجد به صورت جماعت بخواند مانند آن است که تمام شب را به شب زنده داری و عبادت گذرانده است »

امام صادق علیه السلام می فرماید: «فَإِذَا صَلَّی الْعَبْدُ صَلَاةَ الصُّبْحِ مَعَ طُلُوعِ الْفَجْرِ أُثْبِتَتْ لَهُ مَرَّتَیْنِ تُثْبِتُهَا مَلَائِکةُ اللَّیْلِ وَ مَلَائِکةُ النَّهَار»( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ، نویسنده: شیخ صدوق ، ص 36)؛ « پس هرگاه نمازگزار نماز صبح را با طلوع فجر به جای آورد دو مرتبه برای او نوشته می شود، هم فرشته صبح و هم فرشته شب می نویسند. (نماز صبح را فرشته روز و فرشته شب هر دو مشاهده می کنند)»باید توجه داشت از دست دادن سلب توفیق از نماز صبح معلول علتهای مختلفی می باشد که پس بررسی اعمال و رفتار خود در طول شبانه روز، علت اصلی آن را یافته و در رفع آن کوشش نمود.

دعاهای بعد از نماز صبح
هر که بعد از نماز صبح این دعا رو بخواند ،حاجتی طلب نکند مگر آنکه آسان شود برای او و کفایت کند حق تعالی آنچه را که مهم او است: بِسْمِ اللَّهِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ فَوَقَاهُ اللَّهُ سَیِّئَاتِ مَا مَکَرُوا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَ نَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کَذَلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ مَا شَاءَ اللَّهُ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ مَا شَاءَ اللَّهُ لا مَا شَاءَ النَّاسُ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ إِنْ کَرِهَ النَّاسُ حَسْبِیَ الرَّبُّ مِنَ الْمَرْبُوبِینَ حَسْبِیَ الْخَالِقُ مِنَ الْمَخْلُوقِینَ حَسْبِیَ الرَّازِقُ مِنَ الْمَرْزُوقِینَ حَسْبِیَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ حَسْبِی مَنْ هُوَ حَسْبِی حَسْبِی مَنْ لَمْ یَزَلْ حَسْبِی حَسْبِی مَنْ کَانَ مُذْ کُنْتُ لَمْ یَزَلْ حَسْبِی حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ

مؤلف گوید که شیخ ما ثقة الإسلام نوری (ره) در کتاب دار السلام از شیخ خود مرحوم عالم ربانی جناب حاج ملا فتح علی سلطان آبادی رحمة الله علیه نقل فرموده که فاضل مقدس آخوند ملا محمد صادق عراقی در غایت سختی و پریشانی و بد حالی بود و به هیچ وجه برای او گشایشی نمی شد تا آن که شبی در خواب دید که در یک وادی خیمه بزرگی با قبه سر پا است ،پرسید این خیمه از کیست گفتند از کهف حصین و غیاث مضطر مستکین حضرت قائم مهدی و امام منتظر مرضی عجل الله فرجه می باشد پس به تعجیل خدمت آن حضرت مشرف گردید و سختی حال خود را به آن حضرت عرض کرد و از آن بزرگوار دعایی برای گشایش کار و رفع غم خویش خواست آن حضرت او را حواله فرمود به سیدی از اولاد خود و اشاره فرمود به او و به خیمه او آخوند از خدمت آن حضرت بیرون شد و رفت به همان خیمه که حضرت به آن اشاره فرموده بود دید سید سند و حبر معتمد عالم امجد مؤید جناب آسید محمد سلطان آبادی است در آن خیمه و در روی سجاده نشسته مشغول دعا و قرائت است آخوند بر سید سلام کرد و حکایت حال را برای او نقل کرد پس سید برای گشایش امر و وسعت رزق او را دعایی تعلیم نمود پس از خواب بیدار شد در حالی که آن دعا در خاطر او بود و قصد کرد خانه سید را و پیش از این خواب، آخوند از سید منافر و تارک او بود به جهتی که آن را ذکر نمی کرد پس چون بخدمت سید رسید او را به همان نحو که در خواب دیده بود دید در مصلای خود نشسته مشغول ذکر و استغفار است

سلام کرد سید جواب سلام داد و تبسمی نمود مثل آن که از قضیه مطلع باشد پس آخوند برای گشایش امر خویش دعایی خواست پس سید تعلیم او نمود همان دعایی را که در خواب به او تعلیم فرموده بود پس آخوند مشغول به آن دعا شد به اندک زمانی دنیا از هر طرف به او روی آورد و از سختی و بد حالی بیرون آمد و مرحوم حاج ملا فتح علی رحمة الله علیه سید را مدح می کرد مدح بلیغی و او را ملاقات کرده بود و مقداری از زمان هم شاگردی او نموده بود، اما آنچه را که سید تعلیم آخوند کرده بود در خواب و بیداری پس سه چیز است:

اول آن که بعد از فجر دست بر سینه گذارد و هفتاد مرتبه یا فتاح بگوید:

دوم مواظبت کند به خواندن این دعا که در کافی است و حضرت رسول صلی الله علیه و آله تعلیم فرمود آن را به مردی از صحابه که مبتلا بود به ناخوشی و پریشانی و از برکت خواندن این دعا به اندک زمانی ناخوشی و پریشانی از او برطرف شد: لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ تَوَکَّلْتُ عَلَی الْحَیِّ الَّذِی لا یَمُوتُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَدا وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیرا

سوم: بعد از نماز صبح بخواند دعایی را که از شیخ ابن فهد نقل شد و این اوراد را باید غنیمت شمرد و به خواندن آن مواظبت نمود و از فوائد آن غفلت ننمود.

شیخ ابن فهد در عدة الداعی از حضرت امام رضا علیه السلام نقل کرده که: هر که بگوید در عقب نماز صبح این کلام را حاجتی طلب نکند مگر آنکه آسان شود برای او و کفایت کند حق تعالی آنچه را که مهم او است : بِسْمِ اَللَّهِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اَللّهِ إِنَّ اَللّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبادِ فَوَقاهُ اَللّهُ سَیئاتِ ما مَکرُوا لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ اَلظّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّیناهُ مِنَ اَلْغَمِّ وَ کذلِک نُنْجِی اَلْمُؤْمِنِینَ حَسْبُنَا اَللّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکیلُ فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اَللّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یمْسَسْهُمْ سُوءٌ مَا شَاءَ اَللَّهُ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ لاَ مَا شَاءَ اَلنَّاسُ مَا شَاءَ اَللَّهُ وَ إِنْ کرِهَ اَلنَّاسُ حَسْبِی اَلرَّبُّ مِنَ اَلْمَرْبُوبِینَ حَسْبِی اَلْخَالِقُ مِنَ اَلْمَخْلُوقِینَ حَسْبِی اَلرَّازِقُ مِنَ اَلْمَرْزُوقِینَ حَسْبِی اَللَّهُ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ حَسْبِی مَنْ هُوَ حَسْبِی حَسْبِی مَنْ لَمْ یزَلْ حَسْبِی حَسْبِی مَنْ کانَ مُذْ کنْتُ لَمْ یزَلْ حَسْبِی حَسْبِی اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیهِ تَوَکلْتُ وَ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ؛[1]

عوامل سلب توفیق از نماز صبح به دو گروه عمده دسته بندی می شود:

الف: عوامل مادی
فقدان برنامه ریزی و نظم در زندگی
از مهمترین عوامل مادی که مانع از توفیق درک نماز صبح می گردد فقدان برنامه ریزی و نظم در زندگی می باشد مانند فقدان برنامه ای منظم برای خواب و یا ایجاد مشغله های پراکنده و فراتر از توانایی های خود که نتیجه ای جز ایجاد خستگی مفرط ندارد.

در روایات اسلامی آمده که: نماز صبح از میان نمازها این امتیاز دارد که ملائکه شب و ملائکه روز آن را مشاهده می کنند. زیرا نماز صبح اگر در اول وقت خود انجام شود دقیقاً در لحظه ای انجام شده است که ملائکه شب جای خود را به ملائکه روز می دهند. و هر دو گروه از فرشتگان شاهد اقامه آن خواهند بود. بنابراین نماز صبح که در اول وقت خوانده شود در دو پرونده ثبت می شود

پرخوری در شب
علتی دیگر برای خواب طولانی و سنگین پرخوری در شب می باشد. حضرت عیسی (علی نبینا و آله و علیه السلام ) خطاب به بنی اسرائیل فرمود: «ای بنی اسرائیل! خوردن خود را زیاد نکنید، زیرا هر کس بر خوردن خود بیفزاید، بر خوابیدن خود هم می افزاید و هر کس که بر خواب خود بیفزاید، از نماز کم می گذارد (و در نتیجه) در زمره غافلان نوشته می شود»[2]

کسلی و تنبلی افراد
از دیگر عواملی که موجب سلب توفیق از نماز صبح می شود کسالت و تنبلی است.

غرق شدن در مسائل مادی و دنیویی
حضرت عیسی (علی نبینا و آله علیه السلام ) نقش دنیا زدگی را در بی حوصلگی افراد نسبت به عبادات اینچنین ترسیم می نماید که: همچنان که بیمار بر غذای لذیذ نگاه می کند و بدلیل شدت درد لذّت آن را نمی چشد، همچنان فرد دنیادار نیز همراه با عشق به مال نه لذّتی از عبادت می برد و نه شیرینی و حلاوتش را می چشد.[3]

خوردن غذاهای نامناسب در شب
برخی از غذاها بگونه ای می باشند که اعصاب و بدن را سست می نمایند. لذا اگر شب ها از ماست، دوغ، کشک و مانند آن استفاده شود خواب بر انسان چیره شود؛ و یا خوردن غذاهای چرب و سنگین موجب سنگینی خواب می گردد و این امور باعث می شود انسان برای بیدار شدن از خواب دچار مشکل گردد.

ب: عوامل معنوی
ضعف در خداشناسی
یکی از مهمترین عوامل معنوی که موجب می شود تا انسان نسبت به نماز صبح به سختی از خواب بیدار گردد، عدم معرفت و شناخت نسبت به خداوند متعال و الطاف وی می باشد.

گناه
اعمال و رفتاری که انسان در طی روز انجام می دهد نقش بسیار مهمی در توفیق انسان نسبت به عبادات دارد یعنی هر چه در طی روز کارهای شایسته از انسان سر بزند توفیقات انسان نیز برای اعمال خوب دیگر بیشتر فراهم می شود و هر چه به گناه آلوده شود توفیق اعمال خوب از وی سلب می گردد؛ لذا باید نسبت به این مساله بسیار حساس بود تا بواسطه گناه درک لذت سحرخیزی را از دست نداد.

ضعف اراده
سحرخیزی اراده و عزم می خواهد. دوست داشتن تنها کافی نیست، باید با تصمیم جدی خوابید. ضعف اراده از مهم ترین عوامل محروم ماندن از سحرخیزی می باشد. باید با این ضعف و سستی اراده مبارزه کرد. امام علی (ع )می فرمایند: «ضادوا التوانی بالعزم»؛[4] «به وسیله عزم، با سستی مبارزه کنید». پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: در خصوص اهمیت نماز جماعت صبح در جای دیگر می فرمایند: یا علی! کسی که نماز صبح را به جماعت اقامه کند گویا همه شب را به رکوع و سجود گذرانیده است.

نماز صبح مشهود ملائکه است
قرآن مجید: نماز فجر(نماز صبح) مشهود ملائکه است؛[5] گر چه تمام نمازها مشهود ملائکه است ولی نماز صبح در این وادی از ویژگی خاصی بهره مند است. در روایات اسلامی آمده که: «نماز صبح از میان نمازها این امتیاز را دارد که ملائکه شب و ملائکه روز آن را مشاهده می کنند. زیرا نماز صبح اگر در اول وقت خود انجام شود دقیقاً در لحظه ای انجام شده است که ملائکه شب جای خود را به ملائکه روز می دهند. و هر دو گروه از فرشتگان شاهد اقامه آن خواهند بود. بنابراین نماز صبح که در اول وقت خوانده شود در دو پرونده ثبت می شود»؛[6]

نماز صبح به جماعت
مسجد به عنوان مکان و جایگاه اعمال و افعال عبادی مسلمانان تقدس خاصی دارد. این تقدس نه به لحاظ بُعد مکانی آن، بلکه فضایی معنوی است که پرستش و نیایش در آن انجام می گیرد، اگر چه مساجد دارای کارکردهای مختلف و خرده نقش های متعددند ولی مهم ترین و اصلی ترین آنها، بُعد عبادی و معنوی آن است که این مکان را ارزش می بخشد و تاکید بسیاری در مورد انجام اعمال عبادی و فریضه اقامه نماز جماعت شده، با هدف افزایش تاثیرگذاری و اثر بخشی آن و نیز محوریت بخشیدن به آن در انجام اعمال عبادی است.

نماز جماعت
در بخشی از آیه شریفه 78 سوره مبارکه اسرا، نماز صبح در قالب عبارت « ان القرآن الفجر کان مشهودا » مورد تاکید فراوان قرار گرفته است. نماز، برنامه هر صبح و شام مسلمانان و ذکر و کلامشان در آغاز روز است و برای مسلمان، لذتی بالاتر از آن نیست که روزش را با نماز (برترین ذکر خدا) آغاز و با یاد خدا (نماز) به پایان برساند. یک روز رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نماز صبح را خواندند و بعد از آن روی خود را به طرف جمعیت برگردانید و از وضع یارانی که در نماز، حضور نیافته اند با بردن نام آنها به پرس و جو پرداخت.

آنگاه که اصحاب، اعلام کردند این افراد غایب هستند و در نماز حضور ندارند آن حضرت فرمود: این را بدانید که هیچ نمازی به اندازه نماز جماعت صبح و نماز عشا برای منافقین، سنگین و دردناک نیست.[7] آن حضرت در خصوص اهمیت نماز جماعت صبح در جای دیگر می فرمایند: یا علی! کسی که نماز صبح را به جماعت اقامه کند گویا همه شب را به رکوع و سجود گذرانیده است.[8]

مواظب نماز صبح باشید
رسول خدا: کسی که نماز صبح نخواند قرآن از او بیزار است.

هرکه نماز ظهر بجا نیاورد پیامبران الهی از او بیزارند.

هرکه نماز عصر را ترک کند فرشتگان از او بیزار است.

هرکه نماز مغرب نخواند دین از او بیزار است.

هرکه نماز عشارا ترک کند خدای جهان از او بیزار است.[9]

علتی دیگر برای خواب طولانی و سنگین پرخوری در شب می باشد. حضرت عیسی (علی نبینا و آله و علیه السلام ) خطاب به بنی اسرائیل فرمود: ای بنی اسرائیل! خوردن خود را زیاد نکنید، زیرا هر کس بر خوردن خود بیفزاید، بر خوابیدن خود هم می افزاید و هر کس که بر خواب خود بیفزاید، از نماز کم می گذارد (و در نتیجه) در زمره غافلان نوشته می شود

حاجات مهم را بعد از نماز صبح از خدا بخواهید
روایت شده است که"حاجات مهم خود را در نماز صبح از خداوند مسالت نمایید. "امام حسن مجتبی(علیه السّلام) می فرماید: از رسول خدا شنیدم که فرمود: هرکس نماز صبح بگذارد آن نماز بین او و آتش دوزخ دیواری ایجاد می کند.

از رحمت خدا دور نشوید
حضرت مهدی(علیه السّلام) به یک از مشتاقان دیدارش که به زیارت آن حضرت موفق شده بود دوباره فرمود: از رحمت خدا دور است کسی که نماز صبح را چندان تاخیر بیندازد تا ستاره ها ناپدید شوند و نماز مغرب را به حدی تاخیر بیندازد تا ستاره ها ظاهر شوند.[10]

حاجات مهم را بعد از نماز صبح از خدا بخواهید
روایت شده است که ((حاجات مهم خود را در نماز صبح از خداوند مسالت نمایید. )) امام حسن مجتبی(علیه السلام) می فرماید: از رسول خدا شنیدم که فرمود: هرکس نماز صبح بگذارد آن نماز بین او و آتش دوزخ دیواری ایجاد می کند.

نماز صبح را با لباس زیر نخوانید
«استادشهید مطهری اهمیت ویژه و فوق العاده ای برای نماز قائل بودند. ایشان هرگز با لباس خانه نماز نمی خواند، مخصوصاً نماز صبح را»؛ ما که از رختخواب بیرون می آییم با همان لباس زیر نماز صبح را می خواهیم اما ایشان به هنگام نماز، لباس می پوشیدند عمامه به سر می گذاشتند و خودشان را برای نماز آراسته می کردند. شاید این کار بدین سبب بود که، می خواستند از همان آغاز صبح که لباس می پوشیدند آمادگی روحی پیدا کنند یعنی "من می خواهم کاری انجام دهم که سرسری نیست. این حالت آمادگی قبل از نماز مسلماً تاثیر روحی بسزایی دارد. "

پی نوشت ها:

[1] مفاتیح الجنان ص : 21.
[2] ورام ابن ابی فراس ، مجموعة ورام( تنبیه الخواطر)، مکتبه فقیه ، قم ، اول ، ج 1، ص: 47.
[3] حسن بن شعبه حرّانی ، تحف العقول، بهراد جعفری ، ص 483.
[4] عبد الواحد تمیمی آمدی ، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم ، ص: 476.
[5]بنی اسرائیل، آیه77
[6] وسایل شیعه،ج3،ص156، بحار، ج8، ص73.
[7] من لا یحضره الفقیه، جلد 1، صفحه 246.
[8] دعائم الاسلام، جلد 1، صفحه 153.
[9] اسرار الصلوه، ص34
[10] حق الیقین، ص302.