اهمیت سفر مالکی

اعتماد: سفر نوری مالکی به ایران از لحاظ تقویت نقش دولت عراق در معادلات منطقه یی و به تبع تثبیت دولت ائتلافی مالکی در صحنه سیاست داخلی عراق حائز اهمیت زیادی است. از لحاظ داخلی، در ماه های اخیر دولت مالکی با مخالفت های گروه های سیاسی مخالف سنی و کرد با شیوه حکومتداری خود یعنی تمرکز قدرت مواجه بوده است. در یک مورد شکاف بین مالکی و طارق الهاشمی، رهبر گروه های سنی مخالف دولت عراق دارای ابعاد منطقه یی هم شد و واکنش های منفی ترکیه و عربستان نسبت به دولت ائتلافی مالکی و بالطبع حمایت های این دو کشور از طارق الهاشمی را در پی داشته است. مثلارجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه اخیرا با انتقاد از مالکی اعلام کرده که سیاست های وی شکاف قومی در عراق را دامن می زند. یا در خبرها اعلام شده بود که عربستان از میزبانی الهاشمی حمایت می کند. این تحولات آرایش سیاسی داخلی و تعادل نیروها در عراق را به ضرر مالکی به هم می زند. در این شرایط نزدیکی و تقویت روابط با تهران می تواند معادله قدرت را به نفع مالکی تثبیت کند. این در شرایطی است که تهران نیز خواهان اعطای نقش بیشتر به عراق در صحنه معادلات منطقه یی است. به خصوص که روابط تهران و آنکارا در ارتباط با مدیریت بحران سوریه به دلیل مواضع متفاوت کمی سرد شده است. در اینجا ترکیه خواهان سرنگونی رژیم بشار اسد است و ایران مخالف این سیاست ترکیه. موضع گیری جانبدارانه ترکیه از راه حل های غربی در بحران سوریه، رفته رفته حتی ایران را نسبت به اهداف منطقه یی ترکیه بی اعتماد می کند. این تحول همزمان بهترین فرصت را برای دولت مالکی فراهم می کند که نشان دهد عراق می تواند جایگزین مناسبی به جای ترکیه در معادلات منطقه یی ایران باشد. ضمن اینکه ایران و عراق در برخورد با بحران سوریه دارای منافع مشترک سیاسی و اقتصادی هم هستند. در اینجا هر دو کشور خواهان جلوگیری از تغییرات سریعی هستند که می تواند زمینه های جنگ داخلی در سوریه را فراهم کند که این خود می تواند به سرعت به عراق سرایت کند و زمینه های حضور مجدد نیروهای غربی در منطقه را فراهم سازد.
علاوه بر این دو کشور منافع اقتصادی فراوانی نیز از حفظ روابط نزدیک با سوریه دارند. بر همین مبنا بود که عراق اعلام کرد از تحریم های شورای امنیت در قبال سوریه حمایت نمی کند.
اما موضوع دوم و مهم تر که باز در چارچوب تقویت نقش عراق در مسائل منطقه یی حائز اهمیت می شود، برگزاری دور دوم مذاکرات هسته یی بین ایران و گروه 1+5 در بغداد در سوم خردادماه سال جاری است. بغداد به همان اندازه آنکارا و شاید هم بیشتر دارای منافع سیاسی- امنیتی و ژئوپولتیک در حل مساله هسته یی بین ایران و قدرت های بزرگ، به خصوص بین ایران و امریکا یعنی دو قدرت تاثیرگذار اصلی در صحنه سیاسی عراق است. دولت مالکی هم به ایران نزدیک است و هم به امریکا و تجربه لازم را نیز از طریق انجام مذاکرات قبلی با ایران و امریکا در زمان تشکیل دولت ائتلافی خود بعد از انتخابات پارلمانی مارس 2010 دارد. اعطای نقش جدید به بغداد در این مذاکرات از سوی ایران، خود منجر به تقویت راه حل منطقه یی برای حل بحران سوریه این بار با محوریت ایران و عراق خواهد شد. این امر نشان می دهد که مذاکرات هسته یی به نوعی به مسائل ژئواستراتژیک منطقه یی هم ارتباط می یابد. در اینجا امریکا هم دارای منافع برای ایجاد ثبات در عراق در دوران پس از خروج نیروهاست. از این لحاظ تثبیت دولت مالکی در صحنه سیاست داخلی عراق به نفع منافع امریکا در شرایط فعلی است. اعطای نقش بیشتر به بغداد از سوی ایران نشان می دهد که ایران خواهان پیشبرد مذاکرات بر مبنای واقعیت های سیاسی- امنیتی فعلی در منطقه است. در این میان مالکی با بهره برداری از فرصت به وجود آمده سعی در افزایش نقش منطقه یی عراق را دارد. حضور نمایندگان قدرت های بزرگ در بغداد خود منجر به تقویت نقش عراق در معادلات جهان عرب می شود و این به معنای تقویت نقش مالکی در تثبیت دولت ائتلافی این کشور است. سفر مالکی به ایران نشان از شکل گیری روابط نزدیک بین دو کشور در ماه های آتی است که آثار آن بر معادلات قدرت در خاورمیانه تاثیرات جدی خواهد داشت.