حسین قره: لغت مشافهه برای این برنامه‌ی گفت‌وگومحور درباره کتاب از قلب تاریخ بیهقی می‌آید، آنجا که گفت‌وگو، «رویاروی» است «با رسول ابوالقاسم مشافهه‌یی است که اندران مشافهه سخن گشاده‌تر بگفته آمده است، چنانکه چون دستوری یابد، آن را عرض کند.» البته مشافهه در آن کتاب تاریخ پر تکرار است و در سایر کتاب‌های کهن نیز گاه به معنای مکتوبی حاصل از یک گفت‌وگو، آمده است.
دو فصل از این برنامه که به‌صورت ویدئوکست تهیه می‌شود از شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و یوتیوپ و آپارات منتشر شده و تمرکز اصلی برنامه تنها معرفی یک کتاب نیست؛ بلکه گفتگویی چالشی با نویسنده و مترجم اثر است.
در فصل اول این برنامه ۳۸ گفت‌وگو و در فصل دوم که تاکنون ۱۷ قسمت آن پخش شده است، با نویسندگان و مترجمانی همچون، مهدی غبرایی، عبدالرحمان نجل رحیم، احمد زیدآبادی، صادق زیباکلام، محمد فاضلی، آبتین گلکار، ملیحه بهارلو، بیتا قلندر، میلاد دخانچی، سحر قدیمی، رضا بهرامی، یلدا بیدختی، رامین ناصرنصیر، رحمن قهرمانپور، مهدی خانعلی‌زاده و... درباره چرایی و چگونگی نوشتن و ترجمه اثر و مسائل مرتبط با مبحث اصلی و حواشی تاریخی و... کتاب گفت‌وگو شده است.
صدرا بهشتی شیرازی مجری طرح و برنامه، درباره شیوه‌ی انتخاب مهمانان برنامه می‌گوید: تیم محتوای برنامه مهمانان را بر اساس احوالات و حال‌وروز مردم ایران انتخاب می‌کنند و انتخاب چهره‌هایی همچون آقایان زیباکلام و فاضلی و زیدآبادی و...براین‌اساس است.
او درباره فضای گفت‌وگو و انتشار بخش اول آن در فضای سیاه‌وسفید اضافه می‌کند: برنامه به این دلیل سیاه‌وسفید آغاز می‌شود که از نظر سازندگان فضای بین مردم و محتوای کتاب در یک ابهام و تاریکی قرار دارد و در مسیر گفت‌وگو با نویسنده یا مترجم این فضا شکسته شده و سر آخر وقتی که ارتباط عاطفی از طریق هدیه‌دادن کتاب توسط مؤلف به مصاحبه‌کننده (که نشانی از مخاطب کتاب است) شکل می‌گیرد، تصویر آهسته‌آهسته و به شکلی نمادین رنگی می‌شود تا پیوند بین مؤلف (نویسنده، مترجم) گفت‌وگو، کتاب و زندگی را نشان دهد.
بهشتی تأکید می‌کند: برنامه‌ی مشافهه تلاشی‌ست برای کشف دوباره‌ی پیوند گم‌شده میان مخاطب ایرانی و کتاب. در زمانه‌ای که بسیاری از ما باور داریم کتاب‌خوانی به حاشیه رفته و کتاب‌ها بی‌مخاطب مانده‌اند، مشافهه با نگاهی متفاوت به میدان آمده است. ما بر این باوریم که مردم از کتاب فاصله نگرفته‌اند، بلکه رابطه‌ی ارگانیکشان با محتوا از بین رفته؛ آن «قلاب»ی که باید ذهن و دلشان را درگیر کند، گم شده است. مشافهه جست‌وجویی‌ست برای یافتن همین قلاب؛ یک نقطه‌ی اتصال، یک درک مشترک، یک روایت یا تجربه‌ی شخصی که بتواند کتاب را از انزوا بیرون بکشد و به زیست روزمره‌ی مخاطب گره بزند. این برنامه نه صرفاً معرفی کتاب است و نه تبلیغ خواندن آن، بلکه گفت‌وگویی‌ست با نویسندگان و مترجمان درباره‌ی آن‌چه کتاب‌ها در پس واژه‌هایشان پنهان کرده‌اند.
او در ادامه می‌افزاید: ما در مشافهه به‌دنبال آن لحظه‌ای هستیم که کتاب به «زندگی» بدل می‌شود؛ به دغدغه، به خاطره، به گفت‌وگو. اینجا کتاب بهانه است، اما هدف ما، گفت‌وگو درباره خودِ ماست؛ در آیینه‌ی متن.
از خانعلی‌زاده تا زیباکلام تنوع نگاه در انتخاب مهمانان
یکی دیگر از ویژگی‌های برنامه، تنوع انتخاب مهمان است، سازندگان خودشان را در معرفی یک ژانر کتاب محدود نکرده‌اند. بر همین اساس از جریان سیاسی راست و اصول‌گرا، مهدی خانعلی‌زاده برای گفت‌وگو درباره کتاب «کریسمس در نیاوران» دعوت شده است، و از جریان اصلاح‌طلب، صادق زیباکلام برای گفت‌وگو درباره کتاب «چرا شمارو نمیگیرن و آخرش چی میشه؟» در برنامه حضور دارد.
اگر از محمد فاضلی برای کتاب «ایران بر لبه تیغ» دعوت شده است تا در شرایط این روزها و پس از جنگ ۱۲ روزه، یک‌بار دیگر این کتاب موردبررسی قرار گیرد، از احمد زیدآبادی برای گفت‌وگو درباره کتاب «چراغ زمین» که روایت زیدآبادی از واقعه کربلا است، دعوت به‌عمل‌آمده و او از ارادتش به امام سوم شیعیان می‌گوید.
توجه فقط به مؤلفان و تنوع ژانر نیست؛ بلکه مترجمان نیز از مهمانان اصلی این برنامه هستند. اگر از موسفید کرده‌ای همچون مهدی غبرایی دعوت شده است تا درباره رمان «شورش تک‌نفره» «میروسلاو کرلژا» نویسنده کروات، گفت‌وگو کند. از جوان‌ترها، مترجمانی همچون آبتین گلکار مترجم رمان «اتاق شماره ۶» اثر نویسنده روس «آنتوان چخوف» دعوت شده تا نگاه چخوف به مرگ محتوم و زندگی را موردبررسی قرار دهد. از سوی دیگر رحمن قهرمانپور مهمانی است که به بهانه ترجمه کتاب «از توسعه تا مردم‌سالاری» با او درباره دمکراسی و شرایط آن گفت‌وگو می‌شود.
زنان داستان‌نویس و مترجم از نسیم مرعشی تا ملیحه بهارلو
در این برنامه نویسندگان و مترجمان زن سهم ویژه دارند، با نسیم مرعشی درباره کتاب «درباره کشتن» که جستارنویسی این رمان‌نویس است صحبت می‌شود و میزبان با ملیحه بهارلو درباره ترجمه «کتاب هیچ‌چیز دو بار اتفاق نمی‌افتد» اثر شاعر زن لهستانی «ویسواوا شیمبورسکا» گفت‌وگو می‌کند.
زینب آرمند مترجم رمان «یخبندان» «توماس برنهارد» داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و شاعر اتریشی درباره فهم و ادراک آثار برنهارد (و در شکلی کلی‌تر همه آدمیان) و مرز میان «احمق» و «شارلاتان» مترجمان و مفسران را موردبررسی قرار می‌دهد و «یلدا بیدختی نژاد» مترجم رمان «نازنین» از «داستایفسکی» این اثر خاص و پیچیده نویسنده روس را مرور کرده و ظرایف این اثر را مورد مداقه قرار می‌دهد.
5959
نظر شما