به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ایرنا، آیین نکوداشت محمد چرم‌شیر نمایشنامهنویس، مدرس و پژوهشگر تئاتر جمعه شب ۲۳ آبان ۱۴۰۴ با حضور کوروش سلیمانی رئیس مجموعه تئاتر شهر، حمید امجد نویسنده، کارگردان، پژوهشگر و مدرس تئاتر، شهرام گیل‌آبادی کارگردان، مدرس و پژوهشگر تئاتر، مجید قناد، رضا فیاضی، شهرام زرگر، شکرخدا گودرزی، مریم معترف و جمعی از هنرمندان با اجرای ناصر آویژه در تالار مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
محمد چرم‌شیر در این آیین ضمن قدردانی از برگزارکنندگان با اشاره به دوران فعالیت خود اظهارداشت: «ما سال ۱۳۵۸ ترسیده بودیم، علاقه‌مندان تئاتر بودیم و بی‌پناه، همه رفته بودند، عاشقانی بودیم که نمی‌دانستیم چگونه باید عشق بورزیم و دوست داشته باشیم، احساس ما این بود که در یک تونل بسیار تاریک به بلندای عمرمان محبوس شده‌ایم.»
او گفت: «آثار استادانمان باقی بود اما خودشان نبودند و همین موضوع ما را تنهاتر می‌کرد، قطعا آن‌چه که در این مسیر هولناک آموختیم این بود؛ اگر جایی می‌شود در این تونل هولناک و وحشتناک ایستاد و قدری احساس تنفس کرد، فراموش نکنیم افراد دیگری هم پشت سر همه ما این راه را طی می‌کنند، باید دستشان را گرفت و آن‌چه را که آموخته‌ایم با هر سختی که بود، انتقال دهیم تا آنان دچار وحشت ما نشوند.»
چرم‌شیر افزود: «این موضوع را به این دلیل می‌گویم که نه من و نه دیگر دوستانم که با آنان زندگی کردم، هیچ وقت از این منظر نگاه نکردیم که کاری در این حوزه انجام داده‌ایم، همیشه به این اندیشیدیم که برای آن کاری که قرار است همه ما آن را به یک سمت حرکت دهیم، چه باید کرد؟»
نمایشنامهنویس «تصویری کهنه بر قاب قدیمی» بیان کرد: «به همین دلیل اقدامات و فعالیت‌هایی که در حوزه تئاتر انجام داده‌ام، وظیفه‌ام بوده است و از زحمات، صفا و ابراز احساسات شما در این آیین قدردانی می‌کنم.»
او اظهارداشت: «با این وجود، همان روزها هم با خودم عهد کردم که اگر کسی شدم، به جایگاهی رسیدم، پشت سرم را فراموش نکنم و امروز هم که باز هم با توجه و عنایت شما، ممکن است در جایگاهی ایستاده باشم، باز هم این را فراموش نمی‌کنم که باید به پشت سرم نگاه کنم، به همین دلیل کاری نکردم، وظایفم را انجام دادم.»
چرم‌شیر گفت: «امروز با همان ترسی که سال ۱۳۵۸ روبه‌رو بودم، روبه‌رو هستم و در ۶۵ سالگی هم دوباره ترسیدم و ترسم از این بابت است؛ کاری که همه عمر تلاش کردیم که به صورت حرفهای در حوزه تئاتر به سرانجام و عمل برسانیم، آیا واقعا اتفاق افتاده است؟»
نمایشنامهنویس «خاموشی ماه» افزود: «امروز از پاسخی که ممکن است به خودم بدهم، به صورت غریب ترسیدم، احساس و فکرم این بود که تئاتر دیگری خواهیم ساخت، نمی‌دانم ساختیم یا نه و این تردید به هر حال خوفناک و ترسناک است، امیدوارم چنین کاری را انجام داده باشیم نه به خاطر خودمان به خاطر تئاتر ایران اما اگر کاری در این حوزه انجام نداده باشیم، باید مسئولیتش را به گردن بگیریم و بپذیریم، من به شخصه فکر می‌کنم که باید این مسئولیت را به گردن بگیرم و بپذیرم.»
وجود تنوع بی‌نظیری قالب‌های نمایشی در آثار چرم‌شیر
حمید امجد نویسنده، کارگردان، پژوهشگر و مدرس تئاتر نیز در این آیین با اشاره به جایگاه محمد چرم‌شیر در حوزه نمایشنامه‌نویسی و تئاتر اظهار داشت: «در دهه ۱۳۶۰ نویسندگان و نمایشنامه‌نویسانی که زمانه‌شان را ساخته بودند، با تلاش و آزمون و خطا آثار و تجربیات سنگینی را به جای گذاشتند اما حالا که نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که نسل‌های بعدی چه نام‌هایی را به یاد دارند و چه کسانی در عرصه تئاتر حضور دارند، یکی از نام‌های ماندگار و تکرار شونده در این حوزه، نام محمد چرم‌شیر است که بیش از ۴۰ سال است همراه تئاتر ایران است و همواره به عنوان نماد جوانی و نوآوری شناخته می‌شود.»
او گفت: «کارنامه چرم‌شیر تنها شامل تعداد زیاد آثار نیست بلکه تنوع بی‌نظیری در گونه‌ها، شیوه‌ها و قالب‌های نمایشی دارد که نشان‌دهنده مسیرهای مختلفی است که تئاتر ایران در آن دوران طی کرده است.»
امجد افزود: «این مسیرها، واکنش‌هایی در برابر شرایط اجتماعی و فرهنگی، تغییرات فضا و شکل‌گیری رویدادهای تئاتری و تجربیات ناکامی و کامیابی را در برمی‌گیرند. چرم‌شیر در این مسیر، همچون بسیاری دیگر، راه‌های مختلفی را پیموده است؛ از پای گذاشتن در کوره‌راه‌ها تا مواجهه با سختی‌ها و چالش‌های مسیر هنر.»
این پژوهشگر و مدرس تئاتر بیان کرد: «سرنوشت نیم قرن فعالیت هنری چرم‌شیر، در ساختار، زبان و فضای نوشتاری‌اش منعکس شده است. داستان کوتاهش نشان می‌دهد که اتفاقاتی که در تئاتر ایران رخ داده، هنوز هم ادامه دارند.»
او اظهار داشت: «انقطاع ۴۰ سالهای که در آن زمان رخ داد، باعث شد بسیاری از هنرمندان و ناظران، حتی اگر در ابتدا دیده نشوند، به مرور نیازهای نسل جوان را درک کنند. نسل پیشین، با تلخ‌کامی‌هایی که داشتند، فرصت داشتند تا زودتر متوجه نیازهای جوانان شوند و درک کنند که این نسل، هم طرازتر از نسل‌های قبل است و هم کوله‌باری از آثار دارد که اگر سنگین‌تر نباشد، لااقل همان قدر ارزشمند است.»
امجد با اشاره به نابسامانی‌ها و ناملایمات تئاتر در سالهای اخیر و فاصله گرفتن برخی از هنرمندان پیشکسوت از این حوزه گفت: «پیکر تئاتر امروز ایران، پیش از آنکه بتواند بفهمد چه از دست داده، در تلاش و تقلا است، همان‌طور که فردی که در مسیر هنر قدم گذاشته، با سرعت و ظرافت فنی، مشکلات و چالش‌ها را پشت سر می‌گذارد و در این راه، همچون تئاتر، در حال رقص و سرگرمی است، بی‌آنکه متوجه باشد چه چیزی را از دست داده است.»
نقش بسزای چرم‌شیر در توسعه فکری کشور
همچنین شهرام گیل‌آبادی کارگردان، مدرس و پژوهشگر تئاتر در این آیین با اشاره به اهمیت و ارزش فعالیت‌های فرهنگی و هنری محمد چرم‌شیر بیان کرد: «بیش از یکصد نمایشنامه و بیش از ۲۰ مقاله نگاشته است، ۲۷۰ پایان‌نامه و آثار متعددی با موضوع نقد، بررسی و تحلیل آثار چرم‌شیر نگاشته شده است که ۱۶ اثر در فضای جهانی مطرح هستند، با توجه به جایگاه این نمایشنامهنویس در تلاش هستم تا مقاله‌ای را درباره تجربیات و شناخت خود از او به نگارش درآورم.»
او با اشاره به تأثیر و جایگاه محمد چرم‌شیر در ادبیات و هنرهای نمایشی گفت: «او جزو بزرگانی است که در توسعه فکری کشور نقش بسزایی داشته است، کلمه و سخن در آثار چرم‌شیر نقش مهمی دارد، او از موضوع‌های روز جامعه غافل نیست و به اشکال مختلفی آنها را در آثارش بیان می‌کند.»
گیل‌آبادی با اشاره به نقش خلاقیت و نوآوری در آثار چرم‌شیر افزود: «او در آثارش جهان تازه‌ای خلق می‌کند، جهانی که نه تنها متفاوت بلکه خلاقانه است. این آثار، براساس روایت‌سازی و توسعه فکری، جامعه را به سمت آگاهی و شناخت بهتر هدایت می‌کنند. معتقدم توسعه فکری جامعه هرگز متوقف نمی‌شود و همیشه باید با اثر جدیدی آغاز شود.»
مدرس و پژوهشگر تئاتر بیان کرد: «در تحلیل نمایشنامه‌های چرم‌شیر، چهار محور؛ روایی بودن اثر و توانایی آن در ایجاد روایت‌های نو، انگیزه‌های فرامتنی که ذهن مخاطب را به سمت تفکر و تأمل سوق می‌دهد، آشنایی و نگاه نو به موضوعات و آثار قدیمی و بازخوانی آنها در قالب معاصر و بازتاب مسائل اجتماعی و فرهنگی معاصر قابل بررسی است که این ویژگی نشان‌دهنده توجه اثر به زمان و جامعه است.»
وی با تاکید بر ضرورت بازآفرینی و ارج نهادن به آثار هنرمندان معاصر اظهار داشت: «تلفیق هنرهای مختلف مانند عکاسی و نقاشی در آثار چرم‌شیر مورد توجه است، آثار این نمایشنامهنویس با بهره‌گیری از منابع قدیمی و بازخوانی آثار کلاسیک، در قالب زبان و ساختاری نو، به زمان حال نزدیک شده و ارزش‌های فرهنگی را زنده نگه می‌دارد.»
گیل‌آبادی با اشاره به اهمیت گفتار شریف، شرافت و معلمی در شکل‌گیری شخصیت و آثار چرم‌شیر گفت: «از این هنرمند می‌خواهم که همچنان به فعالیت‌های تئاتری و فرهنگی خود ادامه دهد. باید در مسیر توسعه فرهنگی و فکری جامعه گام برداشت، چون مردم شایسته بهترین‌ها هستند و تئاتر و هنر باید همواره زنده و پویا باقی بمانند.»
خوانش نمایشنامه «روزی از زندگی یک آدم عشق پیت» به نویسندگی محمد چرم‌شیر، کارگردانی غلامرضا عربی، نقش‌خوانی آرام نیک‌بین، النا منتظریان، امیررضا کوشانی، پرویز گوهری، زهرا مقدسی، علی حسینی، سارا سعادت‌نیا و موسیقی مهرپاد زحمتکش، محمدرضا طیبی، فریبا احمدی، پخش ویدیوکلیپی از سخنان محمد چرم‌شیر، اهدای هدایایی توسط هنرمندان نابینا و کم‌بینا مجموعه «باران» به چرم‌شیر، حمید امجد و شهرام گیل‌آبادی از دیگر بخش‌های مراسم بود که به همت این مجموعه برگزار شد.
محمد چرم‌شیر، نمایشنامهنویس، دراماتورژ و مدرس دانشگاه متولد ۱۳۳۹ در تهران، دانش‌آموخته ادبیات نمایشی در دانشگاه تهران است.او از پرکارترین نمایشنامه‌نویسان ایرانی است و بیش از یکصد نمایشنامه چاپ شده و تعداد زیادی نمایشنامه منتشر نشده، دارد.
«خداحافظ » نخستین نمایشنامه چرم‌شیر بود که او را به جامعه تئاتر معرفی کرد. این نمایش سال ۱۳۶۴ در دانشگاه اجرا شد و سپس آذر ۱۳۶۶ توسط حسین جعفری در تالار قشقایی بر روی صحنه رفت و در همان سال نمایشنامه‌ای دیگر از او با نام «مسیح هرگز نخواهد گریست» را جمشید اسماعیل‌خانی در تالار چهارسو به صحنه برد و چرم‌شیر برای نخستین بار به صورت جدی مطرح شد.کارگردانان مختلفی همچون حسین عاطفی، قاسم زارع، علی امیدوار تا سال ۱۳۷۰ آثار این نمایشنامهنویس را به صحنه بردند. در همین سال بود که این نمایشنامهنویس برای نخستین بار با عضویت در گروه تئاتر بازی آتیلا پسیانی تجربه کار گروهی را نیز تجربه کرد.
نخستین تجربیات و نگارش‌های متعدد چرم‌شیر در امر بازخوانی و اقتباس از متون بزرگ نمایشی و داستانی جهان به خلق نمایشنامه‌هایی همچون پژهان‌های مردی که خانه‌اش ویران بود اقتباس از گوئرنیکا نوشته فرناندو آرابال، آنگاه که ماه بالا می‌آید اقتباس از از طلوع ماه نوشته لیدی گریگوری، مضحکه‌نامه دن کیشوت لامانچایی اقتباس از رمان دن‌کیشوت نوشته سروانتس، می‌بوسمت و اشک اقتباس از نامه‌های واتسلاو هاول به همسرش الگا، آسمان روزهای برفی بازخوانی فیلم‌نامه بانی و کلاید و تنها خدا حق دارد بیدارم کند اقتباس از اسکار و خانم صورتی اثر اریک امانوئل اشمیت انجامید که بعضی از آنها توسط کارگردان‌هایی همچون لیلا پرویزی، قاسم زارع و محمد عاقبتی به صحنه رفت.اوج فعالیت‌های چرم‌شیر به همکاری مشترک او با علی رفیعی در سه اثر نمایشی به نام‌های «یادگار سالهای شن»، «رومئو و ژولیت» و «در مصر برف نمی‌بارد» بازمی‌گردد.نمایشنامه‌های چرم‌شیر به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسوی ترجمه شده است و آثارش علاوه بر ایران، در انگلستان، آمریکا، آلمان، فرانسه، هند، ایتالیا و بنگلادش اجرا شدند.
۲۴۲۲۴۳
نظر شما