به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ایسنا، محمدرضا نوروزپور معاون امور رسانهای و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به تشریح مهمترین چالشهای یک سال اخیر معاونت تحت مدیریت خود پرداخت.
نوروزپور با بیان اینکه در جریان جنگ ۱۲روزه همه رسانههای داخلی پای ایران ایستادند، حضور دهها خبرنگار خارجی برای بازتاب واقعیتها و نشان دادن مظلومیت ایران در آن ایام را یادآور شد. او همچنین با انتقاد از رویکرد صرفا انتقادی و بعضا تخریبی برخی رسانهها در قبال مسائل جامعه، بر پرهیز از سیاهنمایی تأکید کرد و در این زمینه توضیح داد: سیاهنمایی به معنای بمباران مخاطب با اخبار منفی و تخریب امنیت روانی جامعه است؛ رسانه باید تبیینگر باشد و در مسیر حل مسئله حرکت کند نه اینکه بر بحرانها دامن بزند.
چهار چالش اصلی/ کاغذ، کانالهای بیمجوز، اقتصاد و یارانه ناکافی رسانه
نوروزپور در پاسخ به این پرسش که مهمترین چالش دوران مدیریتش پس از گذشت یک سال و دو ماه در معاونت امور رسانهای وزارت ارشاد چه بوده است؟ گفت: معاونت امور رسانهای و تبلیغات اساساً حوزه پُرچالشی است. اگر بخواهم یکی از بزرگترین چالشها را نام ببرم، موضوع کاغذ بود؛ البته مشکلات روزنامههای کاغذی جهانی است؛ روزنامههای کاغذی در دنیا مشکل مخاطب دارند. در ایران هم مشکل مخاطب و هم کمبود کاغذ. وقتی من رسیدم، کاغذ یارانهای که دولت پولش را با قیمت ارز ترجیحی داده بود، تقریبا تمام شده بود. در سال ۱۴۰۴ قبل از جنگ تحمیلی ۱۲روزه، مسائل مرتبط با کمبود ارز باعث تاخیر در ثبت سفارشهای حوزه کاغذ روزنامه شد. جنگ که شد، این تاخیر ۴۵ روز دیگر هم اضافه شد و چالش گرانی، به چالش کمبود کاغذ منتج شد.
نوروزپور با یادآوری اینکه کاغذ مطبوعات در ایران تولید نمیشود و عمدتاً از روسیه وارد میشده است، در این زمینه افزود: با پیگیریهای صورت گرفته و برگزاری جلسات متعدد در دفتر معاون اول رئیسجمهور، دستوری برای قرار دادن ارز تبادلی در اختیار واردکنندگان صادر شد. ثبت سفارشها انجام و تخصیصها صورت گرفت و چند محموله باقیمانده با کمک وزارت راه وارد و توزیع شد. الان با گرانی مواجهیم و اگر ارز چند ثبت سفارش دیگر به موقع تخصیص یابد و کاغذ خریداری شده وارد بازار شود، مشکل کاغذ تا حد زیادی حل میشود.
معاون رسانهای وزیر ارشاد درباره چالش دوم گفت: «چالش دوم، ساماندهی برخی از کانالهایی است که در پلتفرمهای داخلی و خارجی بدون مجوز فعالیت میکنند. ما مصوبهای از شورای عالی فضای مجازی برای ساماندهی این کانالهای خبری داریم. با مسئولان پلتفرمهای داخلی جلساتی گذاشتیم تا آنها را ترغیب به ثبت در سامانه وزارت فرهنگ کنیم. ثبت آنها امکان ساماندهی و بهرهمندی از مزایای احتمالی آینده را فراهم میکند. این کار سختی است و هنوز محقق نشده است.»
نوروزپور در تشریح چالشهای پیشروی رسانهها، چالش سوم را «اقتصاد رسانهها» عنوان کرد و گفت: «رسانههای بخش خصوصی در سراسر کشور، عمدتاً با مشکلات اقتصادی مواجهاند. تعداد رسانههایی که بتوانند روی پای خود بایستند، کم است. این یک ریشه تاریخی دارد؛ مدلهای درآمدزایی رسانه در کشور ما تقریبا به درستی تبیین نشده است.»
وی با اشاره به سابقه تاریخی مشکل اقتصادی رسانهها، تاکید کرد که نبود مدلهای پایدار درآمدزایی، همواره کارکرد رسانهها را تحت تأثیر قرار داده و توانایی آنها برای استقلال مالی را محدود کرده است.
معاون امور رسانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چالش چهارم رسانهها را پرداخت یارانه ناکافی دولت به رسانهها دانست و افزود: «حتی همان یارانه حداقلی پیشبینیشده در قانون را هم دولت به دلیل مشکلات نتوانسته به موقع پرداخت کند. ضمن اینکه تناسبی بین میزان یارانه و تعداد رسانهها وجود ندارد. در اوایل دهه ۹۰، یارانه مطبوعات حدود ۱۰۰ میلیارد تومان برای حدود ۴ هزار رسانه بود اما امروز ـ در سال ۱۴۰۴ ـ یارانه حدود ۲۰۰ میلیارد تومان است در حالی که تعداد نشریات مجوزدار به ۱۴ هزار عنوان رسیده است؛ یعنی تعداد تقریباً ۳.۵ برابر شده، اما یارانه فقط دو برابر شده است.»
جنگ چگونه چالشهای اقتصادی و ارتباطی رسانهها را مضاعف کرد؟
نوروزپور در ادامه با اشاره به تأثیر جنگ ۱۲روزه بر وضعیت اقتصادی و فنی رسانهها گفت: «پیش از جنگ، مشکل اقتصادی وجود داشت. جنگ که شد، این چالشها مضاعف شد. حیات رسانههای خصوصی ما مبتنی بر آگهی است. در جنگ، اولین جایی که کسبوکارها هزینههایشان را قطع میکنند، بخش تبلیغات است. ما حتی کاهش آگهیهای دولتی را هم دیدیم. رگ حیات مطبوعات قطع شد. متأسفانه با بیکاری برخی خبرنگاران و وامگیری برخی بنگاههای رسانهای برای پرداخت حقوق مواجه شدیم.»
خبرنگاران نباید بهخاطر استفاده از «خط سفید» شماتت شوند
معاون امور رسانهای و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تشریح چالشهای حوزه رسانه در دوران جنگ، محدودیت دسترسی به اینترنت را یکی از جدیترین مشکلات خبرنگاران دانست و تأکید کرد: ابزار کار خبرنگار در دنیای امروز، اینترنت است و نمیتوان از او انتظار انجام وظیفه حرفهای بدون دسترسی به این ابزار را داشت.
محمدرضا نوروزپور در بخشی از گفتوگوی خود با ایسنا گفت: «اگر زمانی قلم ابزار کار خبرنگار بود، امروز این قلم در بستر اینترنت مینویسد. گزارش، خبر، تصویر و ارتباط با مخاطب، همگی وابسته به اینترنت هستند. در شرایط جنگی، با داخلی شدن اینترنت و محدود شدن دسترسیها، عملاً صدای رسانههای ما به خارج از کشور نمیرسید و کار حرفهای بسیاری از خبرنگاران و رسانهها دچار اختلال جدی شد.»
وی با اشاره به پیامدهای این وضعیت افزود: «در آن مقطع، نهفقط رسانهها، بلکه بسیاری از کسبوکارها نیز متضرر شدند. قطع ارتباط IPها با خارج از کشور باعث شد امکان دیدهشدن و ارتباط بینالمللی از بین برود. وقتی اینترنت داخلی میشود، شما عملاً از جهان دیده نمیشوید.»
معاون امور رسانهای وزارت فرهنگ با بیان اینکه در چنین شرایطی ناگزیر باید برای تداوم فعالیت حرفهای رسانهها چارهاندیشی میشد، گفت: «من بهعنوان مسئول این حوزه، وظیفه داشتم برای صنف روزنامهنگار و رسانه چانهزنی کنم تا ابزار کارشان تأمین شود. در نهایت، تصمیمگیرندگان به این جمعبندی رسیدند که افرادی که اینترنت ابزار کارشان است، از طریق «خط سفید» امکان دسترسی داشته باشند.»
نوروزپور با تأکید بر اینکه استفاده خبرنگاران از اینترنت سفید در آن مقطع صرفاً جنبه حرفهای داشته است، تصریح کرد: «کسانی که از خط سفید استفاده کردند، نه امتیاز ویژه گرفتند و نه کار خارج از چارچوب انجام دادند. این دسترسی، ابزار کارشان بود و در شرایط خاص جنگی در اختیارشان قرار گرفت. بنابراین، شماتت یا اتهامزنی به خبرنگاران در این زمینه کاملاً نادرست است.»
وی ادامه داد: «اگر قرار باشد نقدی وارد شود، متوجه خبرنگار نیست. تصمیمگیری در این سطح، تصمیمی حاکمیتی و مبتنی بر شرایط خاص بوده است. در بسیاری از کشورها نیز در شرایط جنگی یا بحرانی، محدودیتهایی اعمال میشود و همزمان برای برخی مشاغل حیاتی، تمهیدات ویژه در نظر گرفته میشود.»
معاون امور رسانهای وزیر ارشاد در پاسخ به حواشی و جنجالهای پیرامون اینترنت سفید گفت: «بخشی از هیاهویی که در اینباره شکل گرفت، خیرخواهانه نبود. فحاشی، شماتت و غرضورزی، نشانه دلسوزی برای مردم نیست و معمولاً اهداف دیگری پشت آن قرار دارد. واقعیت این است که خبرنگاران در آن مقطع صرفاً کار خود را انجام دادند.»
نوروزپور در عین حال با بیان دیدگاه شخصی خود درباره سیاستهای محدودسازی اینترنت افزود: «نظر شخصی من این است که بهترین حالت بعد از جنگ یا نبود فیلترینگ است یا استفاده از روش هوشمندی که دسترسی گستردهتری برای جامعه فراهم شود و گروههای آسیبپذیر مانند کودکان از مضرات فضای مجازی مصون بمانند. البته این موضوع، فراتر از حوزه مسئولیت اجرایی من است و در سطح کلان تصمیمگیری میشود.»
وی خاطرنشان کرد: «ممکن است این سیاستها در آینده مورد بازنگری قرار گیرد، اما آنچه روشن است این است که خبرنگار، بدون ابزار کار، نمیتواند وظیفه حرفهای خود را انجام دهد. در آن مقطع خاص، تأمین ابزار کار رسانهها یک ضرورت بود و کسانی که از اینترنت سفید استفاده کردند، هیچ گناهی مرتکب نشدهاند.»
روایت ایستادگی و همبستگی بینظیر رسانهها در جنگ
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تمجید از عملکرد رسانهها در جنگ اخیر، گفت: «در حوزه رسانه شاهد همبستگی و انسجام خیلی چشمگیری بودیم. همه رسانهها پای کار آمدند. همه علیه دشمن قد علم کردند. ما رسانهای نداشتیم که ذرهای تردید کند. از آن طرف، دست بسیاری از مدعیان ایراندوستی رو شد. در داخل همه رسانهها ایراندوستی خود را به اثبات رساندند.»
نوروزپور افزود: «جنگ نتوانست رسانهها را بترساند و کنار بگذارد. ما هیچ روزنامهای نداشتیم که تعطیل شود، با وجود تمام مشکلات کاغذ، اینترنت و اقتصاد. فضایی بود که اگر کسی آن را مستندسازی کند، بسیار قابل توجه است. عکاسان و فیلمبرداران برای نشان دادن جنایتهای رژیم صهیونیستی، با شجاعت کار میکردند.»
تصمیم جنجالی و نتیجهبخش/حضور ۸۶ خبرنگار خارجی در جنگ
او به یکی از تصمیمات کلیدی در آن دوران یعنی حضور خبرنگاران خارجی در جبهه رسانهای جنگ اشاره کرد و گفت: یک بحث این بود که آیا به خبرنگاران خارجی اجازه حضور داده شود یا نه. یک نگاه میگفت ممکن است برای دشمن جاسوسی کنند. نگاه دیگر میگفت اگر دسترسی را ببندیم، نمیتوانیم از ظلم و جنایتی که بر ما رفته است به دنیا بگوییم. نهایتاً نگاهی که اجازه حضور میداد، برتر شد.
نوروزپور با بیان نتیجه این تصمیم گفت: دهها خبرنگار خارجی در حالی به ایران آمدند که امکان پرواز و سفر هوایی نبود. این اقدام باعث خشم رسانههای معاند شد و آنها به این خبرنگاران تاختند که ماشین پروپاگاندای نظام شدهاند. این عصبانیت نشان داد کار ما درست بود. ما باید دسترسی میدادیم تا صدایمان به دنیا برسد. این البته یک کار جمعی بود.
معاون امور رسانهای وزارت ارشاد، مدیریت بحران در این ۱۲روز را یک مدل موفق و بیسابقه از بعد از جنگ تحمیلی خواند و از رسانهها خواست تجربیات این دوران را مستندسازی کنند.
خطاب به برخی رسانهها: تبیینگر و امیدآفرین باشید
نوروزپور در پاسخ به پرسشی درباره انتظارات رسانهها برای فضای آزادتر گفت: ما در معاونت امور رسانهای کاملاً حامی رسانهها هستیم و میدانم حداکثر نظام هم حامی این نگاه است. آنچه با آن مخالفت میشود، سیاهنمایی است.
معاون وزیر ارشاد در امور رسانهها، سپس سیاهنمایی را اینگونه تعریف کرد: اگر رسانهای صبح تا شب فقط دنبال نقایص، اخبار منفی، ناله، شکایت، تخریب و هتاکی باشد، رسانهای سیاهنماست که فقط اعصاب و روان مخاطب را خُرد میکند و امنیت روانی جامعه را کاهش میدهد. رسانه باید در عین منتقد و مطالبهگر بودن، تبیینگر و حلکننده مسئله هم باشد.
او با اشاره به وضعیت روزنامهنگاری در برخی کشورهای پیشرو، خاطرنشان کرد: در این کشورها سواد روزنامهنگاران در حوزههای تخصصی گاهی از مسئولان اجرایی بالاتر است. ما باید به سمتی برویم که روزنامهنگارِ ما وقتی در حوزهای حرف میزند، مسئول بگوید این استاد راهحل به من میدهد.
نوروزپور با هشدار درباره پیامدهای سیاهنمایی از سوی رسانهها، اظهار کرد: نتیجه سیاهنمایی، افزایش اضطراب عمومی، پریشانی روانی و ناامیدی افراد، افزایش مهاجرت، پرخاشگری و دوقطبیسازی در جامعه است. اینها نشانه پایین بودن امنیت روانی یک جامعه است. صنعت سرگرمی و رسالت تبیینگری در رسانههای ما مغفول مانده است.
او تاکید کرد: رویکرد انتقادی باید باشد اما رویکرد تبیینی و ارائه حل مسئله هم باید باشد. اگر چنین روزنامهنگاری داشته باشید، حتی به موضوعات حساس هم که ورود کنید، کسی ایراد نمیگیرد.
نوروزپور در پایان با ذکر مثالی درباره پوشش اخبار منفی مانند خودکشی گفت: ما نمیگوییم این اخبار نباید منتشر شود، میگوییم در یک بسته ارائه شود. خبر داده شود اما نه بزک شده، نباید اخبار خودکشی مثبت جلوه داده شود یا ضریب بگیرد، در کنارش حتما راهنمایی، معرفی مراکز مشاوره به مخاطبی که شاید با افکار مشابه دست به گریبان است را هم آورده شود تا ضربه و اثرات منفی آن کم شود. جامعه ما به امید نیاز دارد. رسالت روزنامهنگاری امروز، بسیار سنگینتر از گذشته است.
۲۴۲۲۴۲
نظر شما