داستان نخستین جراحی قلب وپیوند کلیه در ایران

هادی معیری نژاد- دکتر جواد هیئت ، فرزند علی هیئت ، مجتهد و رئیس سابق دیوان کشور، در سال 1304 در تبریز به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه و دوسال اول رشته پزشکی را در ایران گذرانده و به استانبول رفت و پس از اخذ دکترای پزشکی ، دوره تخصصی جراحی را در استانبول و پاریس به پایان رساند و در سال 1331 به ایران بازگشت . در مدت 48 سال طبابت و جراحی در تهران ، به تدریس و تألیف کتاب ها و مقالات جراحی پرداخت و در فاصله سال های 55 ـ 1343 ، مجله دانش پزشکی را منتشر نمود . ( در این مجله بیش از پنجاه مقاله علمی به قلم او چاپ شده است ) . در کنار جراحی عمومی ، جراحی قلب را آغاز کرد و در سال 1341 برای اولین بار در ایران موفق به انجام جراحی قلب باز شد . در سال 1347 اولین عمل پیوند کلیه را در تهران و اولین پیوند قلب سگ ها را در ایران با موفقیت انجام داد . ( دکتر ابتدا روی سگ ها که تا آن زمان در کشور ما بی سابقه بود ماشین قلب و ریه مصنوعی را به کار گرفت و بعد از عمل جراحی روی 25 سگ در بیمارستان شهربانی ماشین فوق الذکر را در جراحی قلب انسان با موفقیت به کار برد . ) از سال 1342 به نمایندگی ایران در « انجمن بین المللی جراحی » و از سال 1362 به عضویت « آکادمی جراحی پاریس » انتخاب شد.
وی در مورد این جراحی در گفتگویی با هفته نامه سلامت می گوید: اولین مریض یک خانم 20 ساله بود که به تنگی مادرزادی دریچه شریان ریوی مبتلا بود. اسمش نصرت یزدانی بود. ایشان را در بیمارستان دادگستری عمل کردم. نحوه عمل این طور بود که آن موقع در دنیا جراحی قلب هنوز در مراحل ابتدایی بود و ماشین قلب و ریه مصنوعی در ایران نداشتیم. پس آمدیم با توجه به اینکه می دانستیم بدن اگر درجه حرارت اش به 28 درجه برسد، می توانیم زمان تحمل سلول های قشر مغز را بدون اکسیژن و خون از 3 دقیقه در دمای عادی به 7 دقیقه برسانیم، برای انجام جراحی، قلب را برای مدتی از تپش متوقف کردیم. ابتدا مریض را بی هوش کردیم، یک وان حاوی آب یخ مهیا کردیم. مریض را در آن گذاشتیم، درجه حرارت اش که به 30 درجه رسید، او را خارج کرده و خشک کردیم و روی تخت گذاشتیم.
چون در این حال متابولیسم خیلی کم می شود و بعد از خروج بیمار از وان حرارت 2 تا 3 درجه هم پایین می آید. اگر تا 28 درجه سردش می کردیم، ممکن بود قلب دچار فیبریلاسیون شود. سپس سریعا قفسه سینه را شکافتیم. به قلب رسیدیم. رگ های آورنده خون و خارج کننده خون را با نوارهای مخصوص و پنس های خاص به طور موقت بستیم. شریان ریوی را در بالای محل ورود به قلب باز کردم و شریان ریوی و قلب را از سرم فیزیولوژی پر کردم. بعد نوارها و پنس ها را آزاد کردم، خون دوباره به قلب آمد و قلب به تپش افتاد. این کار نهایتا 4 تا 5 دقیقه طول کشید و ما تا 7 دقیقه وقت داشتیم. البته جراحی با این متد را برای 2 نوع عمل بیشتر نمی شد انجام داد. من برای راه اندازی ماشین قلب و ریه مصنوعی به پاریس رفتم. شاید 8 بار با هزینه خودم رفتم و آمدم تا نقص ها را برطرف کنم و همه امکانات را بیاورم.
وی در مورد اولین پیوند کلیه هم می گوید: اولین پیوند کلیه ام را روی یک درجه دار شهربانی انجام دادم. دهنده کلیه همسر ایشان بود. پیوند خوب انجام شد و یادم هست که در یک چهارشنبه از اسفند ماه سال 1348، او را در بیمارستان هزار تخت خوابی بعد از بهبود کامل، معرفی کردم ولی بعد از آن برای گرفتن فتوای فقها به قم رفتم. مسأله را با مراجع، درمیان گذاشتم اما متاسفانه آنها اجازه نداد .تا اینکه امام خمینی آمدند و اجازه دادند که این عمل انجام شود اما دیگر از این قضیه 15 یا شاید 20 سال گذشته بود و من نه توان جوانی ام را در اختیار داشتم، نه قدرت جراحی ام را. فقط بعد از صادر شدن این فتوا خوشحال شدم و الان خوشحال ترم که می بینم جراحی قلب هم مثل جراحی های دیگر، رایج شده و انجام می شود و اساتید ورزیده ای در این رشته داریم.
45301