بررسی عملکرد ادغام دو وزراتخانه اقتصادی/ ادغامی که فضای غیر رقابتی را از بین خواهد برد

محمد هیراد حاتمی:

ادغام وزارتخانه های اقتصادی موضوع چندان تازه ای به شمار نمی آید و حتی پیش از از ادغام های سال گذشته در این بخش، به دفعات چه از سوی مسئولان دولتی و چه از جانب فعالان بخش خصوصی این موضوع مورد تاکید قرار گرفته بود. بیشترین موضوع ادغام وزارتخانه های اقتصادی هم بی تردید به ادغام دو وزارتخانه صنایع و معادن و بازرگانی ارتباط پیدا کرده است. حدود سه سال و نیم پیش و در واپسین روزهای تیر بود که ادغام وزارتخانه های بازرگانی و صنایع و معادن به اصلی ترین سوژه گفت وگوهای فعالان بخش خصوصی و مدیران دولتی بدل شد به طوریکه همان زمان بسیاری گمانه زنی کردند پس از مدت های حرف و حدیث ترکیب « وزارت صنایع و معادن و بازرگانی » شکل خواهد گرفت. رویایی که سه سال و نیم بعد و نه در قالب « وزارت صنایع و معادن وبازرگانی » که با عنوان وزارت صنعت ، معدن و تجارت تحقق پیدا کرد. در همین رابطه به سراغ محمود اسلامیان، رییس کمیته مشورتی اصلاح ساختار وزارت جدید، و عضو هیات رییسه اتاق ایران  رفتیم تا هم از جزییات این ادغام بگوید و هم در رابطه با جزییات نشست های کمیته مشورتی برای ما توضیح دهد. متن این گفت و گو را در ادامه خواهید خواند:

در نهایت رویای ادغام وزارتخانه های بازرگانی و صنایع و معادن  سال گذشته تحقق پیدا کرد. پس از گذشت یکسال از این ادغام تحلیل شخص شما از این ادغام چیست؟
موضوع چابک سازی دولت طی سالیان گذشته همواره مورد تاکید بوده است. یک مساله جدی که در بودجه سال های اخیر به چشم می آید، مساله هزینه های دولت است. آنچه از آمار و ارقام مشاهده می شود این است که به طور مرتب هزینه های دولت طی سال های گذشته افزایش پیدا کرده است. در این شرایط دولت مجبور است پول بیشتری چاپ کند که این اقدام به شدت در بالا رفتن تورم اثر دارد. تورم هم در هزینه های خانوار، موضوع قابل تاکیدی است. از سوی دیگر عامل تورم در ایجاد رکود تولید اثر دارد و قدرت رقابتی ما را با سایر رقبا کاهش می دهد. بر همین اساس می توانم بگویم بخش خصوصی از هر اقدامی که هزینه های تولید را کم کند دفاع می کند و چنین اقدامی را مثبت ارزیابی می کند.
نقدی که به ادغام وزارتخانه های بازرگانی و صنایع و معادن وارد می شد و آن هم عملکرد معکوس این دو وزارتخانه بود در حال حاضر هنوز هم وجود دارد؟  این موضوع را چگونه توجیه می کنید؟
به طور کلی موضوع مصرف در سرفصل فعالیت های وزارت بازرگانی قرار می گیرد و مساله تولید هم در وزارت صنایع و معادن مورد توجه قرار می گیرد. این دو مساله یکسری تضارب هایی با هم دارند و باید در نقطه ای به تعادل برسند. به طور مثال در رابطه با موضوع تعرفه وزارت بازرگانی تمایل داشت تعرفه واردات کاهش پیدا کند و در مقابل وزارت صنایع به منظور حمایت از تولید داخلی از تعرفه بالا حمایت می کرد. از این موارد به وفور یافت می شد اما در حال حاضر با ادغامی که صورت گرفته است سبب شده تمامی موارد تولید و مصرف در یک نهاد مورد توجه قرار بگیرد. از این جهت اتفاقا فعالان بخش خصوصی به جمع بندی رسیدند این ادغام موثر است.
قاعدتا یک سری پیش شرط هایی برای موفقیت وزارخانه جدید التاسیس صنعت، معدن و تجارت وجود دارد. در کمیته ای که به منظور مشورت برای اصلاح ساختار وزارتخانه جدید در اتاق بازرگانی ایران شکل گرفته این پیش شرط ها شامل چه مواردی بوده است؟
قطعا این ادغام زمانی موثر خواهد بود که شرط هایی برای آن اجرا شود. در دو وزارتخانه بازرگانی و صنایع و معادن سازمان های بسیاری وجود داشت که تصدی آن بر عهده دولت است و در عرصه اقتصاد کشور همپای بخش خصوصی حضور دارند. به اعتقاد ما این ادغام موفق خواهد شد در صورتیکه وزارتخانه جدید صنعت، معدن و تجارت به سوی کاهش تصدی گری پیش برود. یعنی اداره این سازمان ها و شرکت ها کاهش پیدا کند و آنها را واگذار کنند. البته نه واگذاری به شکلی که سال های اخیر صورت گرفته است.
یعنی منظورتان اجرای واقعی اصل 44 است؟
دقیقا همینطور است. به طور واقعی شرکت هایی نظیر خودرو سازی و مس و فولاد به بخش خصوصی واگذار شود و در اختیار مردم قرار گیرند و بر همین اساس اصل 44 را به طور واقعی پیاده کنند. اگر این اتفاق بیافتد می توان گفت که ادغام وزارتخانه های بازرگانی و صنایع و معادن هم به لحاظ محتوایی و هم به لحاظ شکلی موفق بوده است. از نظر شکلی این اتفاق افتاده است. اگر محتوایی هم به همین شکل پیش برود بسیاری از مسائل حل خواهد شد. ما سال هاست اقتصاد مان از دولتی بودن رنج برده است و در حال حاضر می توان با ادغام وزارت بازرگانی و صنایع و معادن امیدوار بود فضای غیر رقابتی از بین برود.
به نوعی می توان گفت در جمع بندی نهایی کمیسیون مشورتی به گزاره کاهش تصدی گری های دولت رسیده اید؟
بله. وزارتخانه جدید باید به سمت سیاست گذاری برود. من نمی دانم چرا شان سیاست گذاری را از اجرا کم تر می دانیم؟ شما هنگامیکه قصد داشته باشید یک راهی را بسازید آیا نقشه راه مهم تر است یا به طور مثال بولدوزری که این اقدام را می کند؟ قطعا تهیه نقشه راه برای پروژه از اهمیت بیشتری برخوردار است تا آنچه که اجرا نام می گیرد.
 

3939