نظام نوآوری فرهنگی

در چند دهه اخیر بحث های زیادی در راه اندازی اقتصاد دانش وتولید کالای دانش بعمل آمده است. بدین منظور نوآوری و تبدیل ایده به کالا یا تجاری سازی ایده مد نظر قرار گرفته است. از جمله مواردی که در بحث مزبور مطرح شده ، طراحی نظام نوآوری ملی می باشد. نظام ملی نوآوری مجموعه ایی از سازمان هایی است که در یک کشور با فرایند نوآوری که از ایده شروع شده و به بازار ختم می شود ، مرتبط بوده و تعاملات و هماهنگی میان این سازمان ها در یک بستر نهادی تضمین کننده رشد نوآوری در یک کشور خواهد بود. این نظام از زیر سیستم های مختلفی تشکیل شده است از جمله زیر سیستم های آموزش ، تولید علم ، فناوری ، مالی ، تولید ، تجاری سازی و... که هریک نقش بی بدیل را در چرخه نوآوری بر عهده دارند.
از سوی دیگر نظریه تاخر فرهنگی نسبت به تحولات فناوری از سوی نظریه پردازان مطرح شده است . این نظریه بر این پایه است که سرعت تغییر فناوری در این دوره و عصر بالا می باشد و تغییر فرهنگی متناسب با آن تغییر فناوری با تاخیر زمانی صورت می گیرد که تغییر فرهنگی مزبور می تواند در جهت جذب یا دفع و یا اصلاح و بومی سازی محصولات فناوری انجام پذیرد.از آنجایی که فناوری ها عموما وارداتی می باشند و فناوری های جدید بر اساس نیازمندیها ی جوامع غیر ایرانی شکل گرفته اند (بر اساس نظریه کشش بازار) و یا تعریف شده از سوی نظام سرمایه داری به منظور تامین منافع نظام مزبور هستند ( بر اساس نظریه فشار به بازار). در هر دو صورت وجود نوعی عدم مطابقت با ویژ گی های جامعه ایرانی در آنها محتمل می باشد.لذا در دو سده اخیر درایران ، مردم همواره در برابر ورود فناوری های نو و محصولات آنها نوعی مقاومت غریزی و شبه فطری نشان داده اند.
از سوی دیگر در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ، جهان شاهد ظرفیت های عظیم فرهنگ سازی آن می باشد. اولین بار بحث صنعت فرهنگی توسط آدورنو و هورکهایمر در دهه 60 میلادی مطرح شد. در این فاصله روزبروز بر تعداد و کیفیت کالاهای فرهنگی افزوده شده و انسان معاصر به شدت بصری تر شده است. بصری تر شدن بشر از طریق توسعه نمایشگر ها به نحوی که در جیب هر نفر حداقل یک نمایشگر الکترونیکی وجود دارد ، امکان تبلیغ فرهنگی و یا تولید کالای فرهنگی مستقل از زبان را فراهم می کند. با توسعه بخش خدمات در اقتصاد ، مباحثی چون خدمات ارزش افزوده در حوزه فرهنگ مورد توجه قرار گرفته است. در این رابطه واژه سازی هایی نیز صورت گرفته است. واژه ترکیبی سرگرمی و اطلاعات ( اینفو تین منت از ترکیب اینفورمیشن و اینترتین منت Infotainment ) یکی از موارد مزبور است. امروزه بحث کسب و کار در حوزه سرگرمی و اطلاعات بخصوص بر روی نسل های جدید شبکه تلفن های همراه بصورتی جدی مطرح می باشد.
بنظر می رسد ایرانیان به دلیل ذوق فرهنگی و هنری که ازمیان آنان بزرگان بینظیری چون حافظ و سعدی و مولانا برآمده اند . توانایی آن را دارند که عرضه کننده کالاهای فرهنگی بی بدیلی در فضای مجازی متناسب با فرهنگ محلی و منطقه ای باشند. به منظور سرعت بخشیدن به این فرایند پیشنهاد می شود پیش از ایجاد نظام نوآوری ملی بایستی به دنبال ایجاد نظام نوآوری فرهنگی بود.البته این پیشنهاد به معنی دولتی کردن فرهنگ نیست بلکه منظور شناسایی زنجیره خلق ارزش فرهنگی اقتصادی و تقویت نقاط ضعیف در زنجیره مزبور از طریق ایجاد مکانیسم های حمایتی نهادی و نه تصدی گری دولتی می باشد.