مولانا می‌تواند پیام شرق را به غرب برساند / معرفی شمس مقابله با عرفان‌های کاذب است/ حرف‌های رئیس موسسه فرهنگی اکو در باره بزرگداشت مولانا

زینب کاظم‌خواه: «کاروان خورشید» نام برنامه‌ای است که امسال از سوی موسسه فرهنگی اکو برپا شده‌ است، کاروانی که قرار است از بلخ تا قونیه ادامه یابد. این کاروان به راه افتاده تا پیام مولانا را به جهانیان برساند. موسسه اکو هنرمندان رشته‌های مختلف از جمله نقاشی، عکاسی، خطاطی، تئاتر و موسیقی را کنار هم جمع کرده تا این هنرمندان آثاری را با الهام از اشعار مولانا خلق کنند. به بهانه‌ برگزاری این برنامه با حجت‌الله ایوبی که علاوه بر ریاست موسسه فرهنگی اکو، مدیرعامل بنیاد شمس تبریزی و مولانا است گفتگو کردیم.
 

مولانا در میان کشورهای عضو اکو اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا این شاعر نماد وحدت این ده کشور است و ما را به یاد گذشته واحدی می‌اندازد. در بین این ده کشور چهار کشور رسما مدعی مولانا هستند؛ ایران، ترکیه، تاجیکستان و افغانستان که جدیدا پاکستان هم به آن اضافه شده است. مولانا یک شخصیت جهانی است و همان‌طور که او  بیش از 800 سال پیش مهاجرت کرد و رفت در دروازه روم ایستاد و هدفش‌ این بود که پیام شرق را به غرب برساند، فکر می‌کنم امروز هم می‌توانیم این پیام را با استفاده از مولانا و شمس تبریزی به گوش جهان برسانیم تا کاری که مولانا هشتصد سال پیش آغاز کرده بود ادامه دهیم. اگر امروز می‌خواهیم  پیام جهان شرق را به گوش غرب برسانیم و آن ها حاضر شوند که بشنوند یکی از راه‌های مطمئن‌اش مولانا است، زیرا هم با علاقه و عشق پای صحبت‌های او می نشینند؛ مولانا به گونه‌ای حرف زده که کسی حساسیت ندارد به این دلیل ما روی مولانا کار ویژه انجام می‌دهیم و او را سمبل وحدت می‌دانیم، او را تریبونی می‌دانیم که رساندن پیام شرق به غرب از طریق او میسر می‌شود.
 

زیرا شرق نماد خورشید است؛ خراسان، خور و نور و خورشید برای شرق است و شرق محل طلوع خورشید است؛ امام رضا (ع) که شمس شموس است، بنابراین خورشید و شمس برای ما جایگاه ویژه‌ای دارد. ضمن این‌که ما خورشید را به معنای کلی‌ترش که همان علم و دانش و عرفان است می‌بینیم. چرا «راه خورشید»؛ زیرا خیلی از کشورهایی که صحبت‌اش را می‌کنیم در مسیری قرار دارند که مولانا همه آن‌ها را پیموده است، همه این‌ها باعث شد که راه خورشید را انتخاب کنیم. ما امیدواریم که بتوانیم این برنامه را هر سال انجام دهیم با توجه مشکلات و گرفتاری‌ها و وضع بودجه‌ها ولی این طرح آغاز شد و امیدواریم که تکمیل شود. ما درنقطه‌هایی که نقطه‌های عرفان اسلامی و شعر و ادب ما هستند مولانا از این نقطه‌ها بیشتر عبور کرده است. هر سال می‌توانیم برنامه‌هایی اجرا کنیم و اهالی هنر در رشته‌های مختلف نقاشی، خوشنوسی، کاریکاتور و ادبیات را دور هم جمع کنیم تا هر سال کاری را برای مولانا انجام دهند.
 

اجازه دهید بیشتر در مورد گذشته حرف بزنم و کارهایی که کرده‌ایم چرا که گذشته چراغ راه آینده است. من بیشتر به عنوان مدیر عامل بنیاد شمس تبریزی و مولانا با شما صحبت می‌کنم و موسسه فرهنگ اکو هم بالطبع. در سال 84 که معاون اجتماعی و فرهنگی وزیر کشور بودم این توفیق را داشتم که در سال مولانا با همت وزیر و مسولان وقت و حمایت معنوی اساتید به شهر خوی رفتم و دیدم که همه مردم در آن‌جا می‌دانند که مقبره شمس در خوی واقع شده است، با جشنواره‌ شمس تبریزی که آن سال برپا کردیم خیلی از بزرگان فرهنگ و اندیشه و هنر را در یک هفته به شهرستان خوی بردیم که استقبال بسیار خوبی صورت گرفت و این طلسم شکسته شد. مقبره شمس تبریزی که در جای مهجوری واقع شده بود به همت مردم احیا شد و برایش مقبره ساخته شد، حدود ده هزار متر مربع برایش آزاد سازی شد و همان‌جا بنیاد شمس تبریزی تاسیس شد؛ یعنی این بنیاد بعد از اقدامی بزرگ تاسیس شد، خیلی از انجمن‌ها تاسیس می‌شوند که کار بزرگ بکنند اما این بنیاد از ابتدا کار بزرگی کرد. از آن سال تا به امروز هیات امنای این بنیاد برای معرفی چهره واقعی و معنویت گرای اسلامی و ایرانی این بنیاد را راه‌اندازی کردند و از آن روز هر سال برنامه‌های با شکوهی برای شمس تبریزی برگزار شد. یکی از کارهایی که انجام شد مسابقه معماری برای ساخت مقبره شمس تبریزی بود که آبان ماه نتایج آن اعلام خواهد. دکتر اعتصام رییس بنیاد میرمیران گزارشی از آثار رسیده ارایه دادند. مسابقه مقبره شمس تبریزی به یکی از اتفاقات بزرگ معماری ایران تبدیل شده است، حدود 1440 نفر ثبت نام کردند و چون بنیاد سخت‌گیرانه عمل کرد و طرح و اسکیس را قبول نکردند و فقط باید ماکت ساخته شده را می‌آوردند 240 اثر به مسابقه رسید که الان در برج آزادی نگهداری می‌شوند که روز اول آبان داوران ما از جاهای مختلف می‌آیند و داوری می‌کنند. مساله بعدی ساخت و ساز است. کارهایی که رسیده بعدا به نمایش در خواهد آمد.

مجله شمس تبریزی هم اقدام بسیار خوب این بنیاد بود. همه می‌دانیم که مولانا را بدون شمس نمی‌شود شناخت و برای شناخت مولانای واقعی باید به چهره شمس مراجعه کرد همان‌طور که اگر شمس نبود مولانا هم این مولانا نبود. مقالات شمس گنجینه بزرگی است که استاد موحد این گنجینه را گردآوری و تصحیح کردند و هر ماه هم این مقالات را شرح می‌دهند. هدف ما این بود که مولانای واقعی که در میان هزاران چهره‌ای که ارایه کرده‌اند گم شده را دوباره احیا کنیم و آقایان به این باور رسیده‌اند که راهش از شمس تبریزی می‌گذرد. همین‌جا هم اعلام کنم که شمس تبریزی اهل شریعت بود و این نگرانی هم همه داریم در بنیاد شمس تبریزی برای مقابله با عرفان‌های کاذب و درویشی‌گری باید آن عرفان ناب مطرح ‌شود به این منظور هر ماه ماه‌گفتار آینه در آینه را داریم که جلسات بسیار خوبی است که اساتید مولوی‌شناس بسیار به این جلسات آمده‌اند و چیزی نیست که قطع شود. مجله ما هم به زودی منتشر می‌شود،بسیاری از  مولانا پژوهان عضو هیات تحریریه این مجله هستند که زیر نظر استاد موحد منتشر می‌شود. با وجود نبود امکانات،«مثنوی معنوی» در دو جلد به زبان روسی و با مقدمه صد صفحه‌ای محمدعلی موحد در روسیه زیر چاپ رفت.ترجمه به زبان گرجی هم آغاز شده که دفتر اول تمام شده است. کتاب شمس تبریزی استاد موحد را به زبان انگلیسی داریم ترجمه می‌کنیم؛ زیرا مولانا را همه می‌شناسند ولی شمس را نه. ما پروژه‌های متعددی را در دست داریم که به مرور آن‌ها را به انجام می‌رسانیم.
 

همیشه انجام دادن یک کار بهتر از انجام ندادن‌اش است. جایی که فرصت و امکانات فراهم است باید اقدام کرد. گاهی برخی که نه مثنوی معنوی و نه مقالات شمس را خوانده‌اند نگرانی‌هایی در جامعه ایجاد می کنند که بخشی از جامعه را متوقف می‌کنند. ما لازم نیست که در مقابل عرفان‌های کاذب مقابله کنیم ؛عرفان صحیح را مطرح کنیم، آن‌ها که سراغ عرفان‌های کاذب می‌روند خیلی‌هایشان در جستجوی آب زلال هستند، وقتی نیست سراغ آب آلوده و گل‌آلود می‌روند. شما عرفان صحیح را معرفی کنید همه سراغ آن می‌آیند. ما در بنیاد شمس داریم همین کار را می‌کنیم، فکر می‌کنم موفق هم هستیم.

مولانا و شمس ظرفیت بالایی هستند و اشکالی ندارد گروه‌های مختلف در آن شرکت کنند، از طراحان مد تا خوانندگان از نام مولانا استفاده کنند. بنیاد شمس دنبال کارهای همایشی و نمایشی نیست. جایی که محمدعلی موحد، مهدی محقق، توفیق سبحانی و اساتید بزرگ دیگر هستند فقط کارهایی انجام می‌شود که فکر می‌کنیم مولانا پژوهی را یک گام جلو می‌برد، ما اصلا دنبال کارهای تکراری و نمایشی نیستیم.
 

درست است طیف‌های مختلف هنرمندان این‌جا هستند. ما چند رشته از رشته‌های هنری را داریم و حضور این اساتید نعمت بزرگی بود. آقای امیرخانی از اساتید بزرگ خطاطی مسوولیت بخش خوشنویسی ما را بر عهده دارند. در عکاسی هم سیف‌الله صمدیان یکی از بزرگ‌ترین عکاسان ما هستند و در این بخش به ما کمک می‌کنند. در بخش نقاشی هم همه می‌آیند، ما گزینشی عمل نمی‌کنیم. در نمایشگاه‌های دیگر خیلی از اساتید حضور داشتند، هنرمندان فعال کشور هستند که در این برنامه حضور یافتند. ظرفیت مولانا و شمس تبریزی ظرفیت بزرگی است و همه هنرمندان هرجا که باشند اگر احساس کنند که در جایی بدون هیچ غرض سیاسی کاری انجام می‌شود حضور می‌یابند. هنرمندان ما ثابت کرده‌اند که اگر در جایی دارد کاری انجام می‌شود که پشت پرده‌ای ندارد و می‌خواهد مولانا و ایران را معرفی کند حتما می‌آیند.
 

فعلا برنامه‌مان این است اما چقدر توفیق یابیم بستگی به شرایط دارد. اما در نظر داریم تا جایی که امکان دارد بقیه برنامه‌هایمان را اجرا کنیم. جای این جور کارها در کشور ما خیلی خالی است و دلم می‌خواهد که برنامه هایی از این دست در همه جای کشور اجرا شود و مردم با شادی و شعف بیایند و کار خوب ببینند. کشور ما با این اوضاع و احوال به فضاهای آرام و خوب در عین سازنده و مفید احتیاج دارد. مردم شاید از سخنرانی تکراری ما خسته باشند ولی حرف‌های خوب را دوست دارند بشنوند. من خودم متحیرم که مثلا پیامکی می‌دهیم استاد کریم زمانی یا استاد موحد سخنرانی دارند و این همه استقبال می‌شود.
 

بنیاد شمس که تمرکزش روی مولانا و شمس است، اما اگر جلو برویم برنامه‌هایی در ارتباط با تاثیر مولانا و شمس بر شاعران دیگر خواهیم داشت. اما اکو هم با همکاری کشورهای دیگر برنامه‌هایی برای بزرگداشت مفاخر خواهد داشت.

 

57244