وقتی این لاک‌پشت سرش را توی آب می‌کند، چه قصدی دارد؟

عرفان خسروی: پژوهشگران دانشگاه ملی سنگاپور متوجه شدند وقتی لاک‌پشتی به نام Pelodiscus sinensis سرش را داخل آب می‌برد و زبانش را تکان می‌دهد، لزوماً مشغول آب خوردن نیست. این پژوهش به رهبری یوئن کـ. ایپ انجام می‌شد. او می‌دانست این لاک‌پشت‌ها در دهانشان ساختاری آب‌شش مانند دارند که در گذشته تصور می‌شد به لاک‌پشت کمک می‌کند بیشتر زیر آب بماند-اما اکنون به نظر می‌رسد این اندام کار دیگری انجام می‌دهد.
مسئله این‌جا بود که اگر این ساختار واقعاً آب‌شش بود، به هرحال بیرون از آب، چه دلیلی داشت که لاک‌پشت بخواهد سرش داخل آب کند و تنفس کند؟

برای روشن‌شدن موضوع پژوهشگران چند لاک‌پشت را از دستفروش‌های محلی خریدند و برای شش روز در آب نگه‌داشتند. تنها 6 درصد اوره مورد انتظار-ماده اصلی که توسط ادرار دفع می‌شود-از کلوآک آن‌ها دفع شد-کلوآک به سوراخ منفرد دفعی/تناسلی/روده‌ای خزندگان گفته می‌شود. بعد از آن پژوهشگران لاک‌پشت‌ها را از آب خارج کردند و برای آن‌ها تنها چال‌های کوچک آب فراهم کردند. لاک‌پشت سرشان را در این گودال‌ها فرو می‌کردند و با سرشان آب این گودال‌ها را به هم می‌زدند. در این هنگام چیزی هم مثل آب دماغ از دماغ و دهانشان خارج می‌شد که 50 برابر بیشتر از آب دماغ و دهان حجم داشت. در حقیقت اوره از طریق گردش خون به دهان می‌رسید و از طریق دهان به خارج از بدن می‌ریخت. درواقع مایعی که از دهان خارج می‌شود ادرار نیست، بلکه مایعی با ترکیب دفعی مشابه ادرار است.
پژوهشگران متوجه شدند این لاک‌پشت‌ها پروتئینی دارند که به آن‌ها کمک می‌کند اوره را دفع کنند، اما این پروتئین به جای کلیه درون دهان آن‌ها بیان می‌شود. این لاک‌پشت‌ها درون آب‌های لب شور زندگی می‌کنند. بنابراین دفع اوره از دهان می‌تواند یک راه حل هوشمندانه برای آن‌ها باشد؛ زیرا اگر قرار بود لاک‌پشت‌ها اوره را از راه سنتی دفع کنند، برای تشکیل ادرار به حجم آب بسیار بیشتری نیاز داشتند و همین می‌توانست باعث از دست دادن آب بدن (آن هم در آب‌های لب‌شور) شود. اما در عوض آن‌ها بدون نوشیدن آب نمکین، دهانشان را باز می‌کنند و می‌گذارند اوره خونشان از راه دهان جذب آب شود. به نظر ایپ این ویژگی ادرارکردن از طریق دهان است که اجازه داده لاک‌پشت‌های نرم‌لاک بتوانند به راحتی آب‌های لب‌شور و حتی آب‌های شور دریایی را تاب بیاورند.
اکنون لاک‌پشت‌هایی با دهان پر از ادرار امید جدیدی برای انسان‌هایی با نقص عملکرد کلیه به ارمغان می‌آورند. در حال حاضر افرادی که دچار نقص کلیه هستند باید دیالیز شوند تا زنده بمانند. بنابراین اگر بتوان ژن دفع‌کننده اوره را در سلول‌های دهان افراد مبتلا به نقص عملکرد کلیه بیان نمود (از طریق ژن‌درمانی) می‌توان امیدوار بود که این افراد با قرقره‌کردن آب و تف کردن آن اوره خون خود را دفع کنند. البته این فکرها فعلاً تخیلات آقای ایپ هستند و بس ولی ممکن است در آینده نزدیک امکان چنین کاری برای بیماران و حتی افرادی مثل سربازان که در شرایط دشوار به سر می‌برند فراهم شود.
5353