تقریباً 20 سالی است که بحث انتقال گاز ایران به پاکستان و هند با هدف ایجاد صلح میان این دو کشور مطرح است و به همین منظور نیز این خط لوله به نام خط لوله صلح مشهور شده است اما با گذشت این زمان هنوز به خاطر برخی از مسایل چون نگرانی هندی‌ها از قطع گاز از سوی پاکستان و حل نشدن اختلاف‌های سیاسی این دو کشور همچنان ادامه دارد و هنوز نتیجه‌گیری جدی از این مذاکرات نشده است.
اگرچه این قرارداد باید زودتر از اینها میان سه کشور به امضا می‌رسیدکه متأسفانه به دلیل فشارهای آمریکا بر هند هنوز این قرارداد به طور سه جانبه امضا نشده و تنها طرف پاکستانی قراردادی را با ایران به امضا رسانده که این امر نیز خارج از چارچوب مذاکرات خط لوله صلح اتفاق افتاده است. در این بین مسئولان ایرانی هر بار تأکید کرده‌اند اگرچه قرارداد گازی با پاکستان به امضا رسیده اما هر زمان که هند تمایل داشته باشد می‌تواند به این قرارداد بپیوندد. در این میان هند با توجه به رشد روزافزون مصرف گاز وبا توجه به نزدیک بودن مرزهای دو کشور نیاز مبرمی به گاز ایران دارد اما به دلیل امضای قرارداد دریافت دانش فنی انرژی هسته‌ای با آمریکا و تأکید این کشور در این قرارداد مبنی بر عدم مشارکت هندی‌ها با ایران در زمینه‌های اقتصادی بالاخص انرژی هند برای حضور در این قرارداد همچنان در بلاتکلیفی به سر می‌برد و پیش‌بینی می‌شود که این بلاتکلیفی‌ها و مذاکراتی که هر چند وقت یکبار از سوی هندی‌ها با ایران در این خصوص صورت می‌گیرد تا تعیین تکلیف وضعیت تحریم ایران و رفع مشکلات سیاسی موجود، ادامه داشته باشد.
نرسی قربان کارشناس مطرح گازی کشورمان معتقد است: هندی‌ها به دلیل نیازی که به گاز ایران دارند از یک سو ناچار به تأمین گاز خود از این کشور هستند و از سوی دیگر به دلیل تعاملات سیاسی که با آمریکا دارند ترجیح می‌دهند مذاکرات را ادامه دهند تا وضعیت سیاسی و وضعیت تحریم ایران مشخص شود و در این بین سعی دارند با کشتن زمان نتیجه مثبتی بگیرند. مشروح گفت وگو با وی را در این خصوص در ادامه می‌خوانید:
* به نظر شما تا چه حد حضور هند در خط لوله صلح ضروری ا ست؟
این مسئله را می‌شود از دو بعد سیاسی و اقتصادی بررسی کرد. از دیدگاه اقتصادی پروژه انتقال گاز به شبه قاره هند بدون حضور این کشور پرمنفعت و پربار نخواهد بود و از دیدگاه سیاسی نیز می‌توان گفت که اساساً این پروژه که به اسم خط لوله صلح از آن یاد می‌شود بدون حضور هند معنا نمی‌گیرد چرا که شهرت این خط لوله به نام صلح به دلیل ایجاد صلحی است که بین پاکستان و هند برقرار می‌کند که در نبود هند دیگر این اسم معنی نمی‌گیرد. در این بین باید تأکید داشت هند در حال حاضر بزرگترین بازار گاز در منطقه مورد نظر محسوب می‌شود که در نبود این کشور در این قرارداد صرفه اقتصادی زیادی برای ایران به همراه نخواهد داشت.
*به نظر شما در شرایطی که آمریکا با اعمال نظرات خود سعی دارد هند را از امضای این قرارداد با ایران منصرف کند می‌توان امیدوار به حضور هند و پشت پا زدن این کشور به نظر مسئولان آمریکایی بود؟
دولتها همیشه براساس منافع ملی خودشان تصمیم می‌گیرند و هند نیز از این قاعده طبعاً مستثنی نیست. اگر این کشور حس کند که منافع ملی کشورش منوط به امضای این قرارداد و پشت پا زدن به نظر آمریکا یا هر کشور دیگری است قطعاً این کار را خواهد کرد.
اما روش در پیش گرفته از سوی هند نشان می‌دهد که فعلاً این کشور به دنبال نتیجه‌گیری از وضعیت تحریم ایران و حل این مشکل در مجامع بین‌المللی است و در این میان نیز سعی دارد با ادامه مذاکرات با ایران بازار هدف خود حفظ کند تا شاید با مرور زمان و رفع مشکلات سیاسی موجود بتواند این قرارداد را به مرز عمل برساند.
*به نظر شما در شرایط فعلی ایران باید چه موضعی را در مقابل این کشور داشته باشد؟
در حال حاضر ایران دو بازار پیش رو دارد؛ بازار شبه قاره هند و اروپا که البته اروپا از لحاظ سیاسی و البته اقتصادی بسیار به صرفه‌تر از شبه قاره هند برای صادرات گاز ایران خواهد بود.
نباید از خاطر برد که در شرایطی می‌توان برای دو بازار هدف به طور جدی فکر کرد که ابتدا تصمیم حاکمیت بر صادرات گاز باشد و دوم اینکه گازی برای صادرات داشته باشیم. در شرایط فعلی با توجه به برنامه چشم‌انداز 20 ساله خام‌فروشی نفت و گاز منع شده و بیشتر تأکید بر صادرات فرآورده‌های نفتی و گازی در کشور است بنابراین باید ابتدا تصمیم حاکمیت در این خصوص مشخص شود. در صورت تحقق هر دو این موارد باید کوشش کرد تا دو بازار را برای کشور حفظ کرد که در صورت تحقق آن ایران مرکز گازی شود که خط لوله گاز آن از آسیا تا اروپا کشیده شده است. بنابراین ابتدا باید مسایل مطرح شده یعنی داشتن گاز مورد نیاز برای صادرات و تعیین تکلیف نظر حاکمیت در خصوص صادرات گاز را مشخص کرد و پس از آن موضع ایران در مقابل هند یا هر کشور هدف دیگری را تعیین کرد.
نظر شما