جان شهروندان به اندازه مدیریت تیم ملی فوتبال ارزش ندارد

هواي تهران از دو جهت آلوده مي شود. يكم از سوي ريزگردها كه پديده اي نو ظهور است كه منشاء خارجي دارد و از سمت غرب ايران و عمدتا از بين النهرين يا همان عراق بسوي تهران حركت مي كند كه در مسير خود استانهاي چندي را به ويراني مي كشد. اين پديده نوظهور اگرچه منشاء طبيعي دارد، در اصل ناشي از تبعات جنگهايي است كه سبب عدم توجه به حفاظت محيط زيست و در نتيجه آثار شوم و ويرانگر آن شده است.
دوم از جهت فعاليتهاي اقتصادي شهري است كه در تهران به سبب ناكارامدي مديريت شهرداري تهران بزرگ است. شهرداري تهران سازماني متورم كه توانايي اداره كارامد شهر را ندارد، و در مواقع بحراني شهر دست خوش سوء مديريت مي گردد، بطوري كه در مقاطع گوناگون در سالهاي اخير در هنگام بارش باران زياده از حد معمول يا ريزش برف سنگين شهر دچار درهم ريختگي و انسداد راههاي ارتباطي شده و به اصطلاح قفل شده است. اين مورد يكي از شاخصهاي منفي اين سازمان است كه تا كنون بدان پرداخته نشده و شهردار تهران مورد موآخذه قرار نگرفته كه در نهايت اين ناكارمدي ها ادامه يافته و به بيماري مزمني تبديل شده كه در حال وخامت است. با در نظر گرفتن اين ناكارمدي، گمان مي رود كه در صورت بروز حادثه زلزله كه تهران در مخاطره طبيعي آن قرار دارد، مي توان پيش بيني كرد كه مديريت كنوني شهرداري ساكنان شهر را با بيشترين تلفات مواجه خواهد كرد.
گفته مي شود كه بر اساس نظرات كارشناسان شهرسازي ژاپن در زلزله احتمالي تهران، بيشترين تلفات در اثر ناكارمدي مديريت شهري خواهد بود و نه تلفات مستقيم زلزله. از اين رو توجه به تجديد ساختار مديريتي شهرداري با تشكيلات سازماني فني و علمي و رهايي از اين سازمان ناكارمد كنوني حياتي به نظر مي رسد.
شهري پايتخت كشور است و قلب اقتصاد ايران در آن مي تپد كه بيش از 15 درصد جمعيت كشور را در خود جاي مي دهد. در اصلاح ساختار توجه به انتخاب شهردار از سوي ساكنان شهر و از ميان تحصليكردگان رشته هاي مديريت شهري و متخصصين امور شهري (كه جزو شرايط نامزدي خواهد بود و در آئين نامه انتخاب شهردار بدان تكيه خواهد شد) مي تواند يكي از جنبه هاي مديريت نوين براي اداره اين ابرشهر باشد. فاجعه آلودگي شهر و تعطيلي اين مركز اقتصادي مهم كشور نكته اي منفي است كه در رسانه هاي داخلي و خارجي منعكس مي شود. طرفه آنكه مسئول اين دستگاه عريض و طويل شهر مورد بازخواست و تنبيه قرار نمي گيرند.
اما سخن در باب آلودگي هواست. در اثر آلودگي هوا سالانه دهها هزار نفر به علت بيماري قلبي عروقي جان خود را از دست مي دهند. اما شهرداي اقدامي عملي صورت نمي دهد و شهر هم چون گذشته مديريت مي شود. به نظر مي رسد جان شهروندان تهراني و ديگر شهرهاي مبتلا به، به اندازه مديريت تيم ملي فوتبال ارزش ندارد. چون هرگاه مربي ايراني نتوانسته آن را اداره كند، به سراغ مربي خارجي رفته اند و با پرداخت دستمزدهاي كلان فوتبال را با بكار گيري مدير كارآمد سرو سامان داده اند.
اما اكنون كه شهرداري بدرستي مديريت نمي شود و شهر با اين معضل دست به گريبان است، نه شهردار استعفا مي دهد، نه بركنار مي شود و نه شهرداري از مردم پوزش مي خواهد. در به همان پاشنه مي چرخد. در اثبات اين مدعا براي نمونه مي توانيم بگوييم در آغاز انقلاب، امر كردند كه شركتهاي اتوبوسراني برون شهري با شتاب منحل و تعاوني تشكيل دهند و از نقاط مختلف شهر جمع آوري و در عرصه اي كه اكنون ترمينال غرب ناميده مي شود مجتمع شوند. آن زمان ترمينال غرب خارج از شهر تهران قرار داشت. اكنون بيش از 30 سال از آن زمان مي گذرد. ترمينال كنوني در درون شهر قرار گرفته است، اما روزانه هزاران اتوبوس و سواري به آن وارد و از آن خارج مي شود و حجم عظيمي از آلودگي جوي و صوتي ايجاد مي كنند.
شهرك فكوري (مجتمع مسكوني نظامي)، شهرك اكباتان، كوي بيمه و شهرك آپادانا در پيرامون و حاشيه غربي اين ترمينال احداث شدند. اين مجموعه حدود 100 هزار خانوار را در خود جاي داده است كه مي شود گفت در حدود 400 هزار نفر جمعيت دارد(به اندازه جمعيت برخي از مراكز استانها). اكنون آلوده ترين منطقه همين جاست. علاوه بر ترمينال مسافربري، شهرداري تهران در پيرامون اين منطقه پاركينگ مترو احداث كرده، تمام سواري هاي مسافركش را در پيرامون همين ترمينال سامان داده و چنان تمركزي از وسايط نقليه به وجود آورده است كه ساده ترين و ابتدايي ترين مسئولان شهرداري هم مي توانند از آن ايراد بگيرند. در همين محدوده پمپ بنزين و جايگاه گاز احداث شده و شگفت آنكه در بلوار برادران رحماني جايگاه گاز احداث شده كه صف اتومبيلهاي آن به كيلومتر ها مي رسد و منطقه را به پاركينگ تبديل كرده است و سراسر شريان رفت و آمد محدوده را مختل كرده است. طرفه آنكه در محوطه بين شهرك آثار اين آلودگي هوا و صوت، آرامش و آسايش شهروندان اين منطقه را ربوده است. اما شهرداري تهران اقدامي صورت نداده و بي تفاوت از اين وضع ناهنجار سپري مي كند. طومار اعتراضي امضا شده ساكنان شهرك آپادانا هم مورد بي توجهي مسئولان شهرداري قرار گرفته است. طبيعي است كه شهردار انتصابي در برابر مردم پاسخگو نباشد. در محوطه محصور بين شهرك آپادانا و شهرك شعهيد فكوري كه قبلا بر روي آن تابلوي «منطقه نظامي توقف ممنوع» نصب بود، اكنون پاركينگ عمومي است كه آرامش و آسايش ساكنان شهرك آپادانا را مختل كرده است. جايي كه قبلا منطقه نظامي بود چرا حالا تبديل به محلي براي كسب درآمد شده است؟
حال برگرديم به مديريت شهري. نوشتيم كه يكي از اين منابع آلوده كننده ها اتومبيلها و ديگري موتور سوارها هستند. شهرداري تهران منطقه ممنوعه طرح ترافيك دارد. صدور كارت ترافيك بسيار دشوار است و هزينه اي هنگفت براي دارندگان ان دارد. اما موتور سوارها، و برخي اتومبيهاي خاص نظامي و انتظامي خارج از ماموريت هم، مي توانند آن را نقض كنند. در ورودي ها به محدوده ترافيك، شهرداري با صدور برگ روزانه طرح ترافيك درآمد كسب مي كند. بنابراين آلوده كردن هواي شهر ممنوع، اما با پرداخت پول مجاز.
در ميادين ميوه و تره بار، اجاره بهره برداري از غرفه ها و محوطه بيروني براي استقرار چادر براي عرضه كالا سرسام آور است و فروشنده ها اين اجاره بهاي كمرشكن خود را با افزودن آن به قيمت كالا از مصرف كننده بي نوا دريافت مي دارند و شهرداري با اين درآمد ها نه براي كاهش آلودگي بلكه براي سازمان فرهنگي خود هزينه مي كند. شهردار تهران در جلسات و گرد همايي ها به ارشاد مردم و نصايح پدرانه و پندآموز مي پردازد و كار شهرداري را نمي دانيم به چه نهادي مي سپارد. اگر شهرداري يك سازمان فرهنگي است، پس نهادهاي فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و سازمان ميراث فرهنگي و مانند آنها چه كاره اند؟ لابد آنها در زمينه كاهش آلودكي فعاليت مي كنند؟
سابق بر اين مردم در محلات تكاياي برگزاري مراسم عزادري ماه محرم را با هزينه هاي شخصي و داوطلبانه براي كسب ثواب بر پا مي كردند، در دوره اي كه حكومت سابق به احداث مساجد اجازه نمي داد، اين كار بيشتر صورت مي گرفت. اما اكنون كه حكومت اسلامي برقرار است، مساجد فعال هستند و جامعه اسلامي، ديگر تكايا آنهم از سوي نهادهاي عمومي و دولتي براي چه؟
بايد از شهرداري پرسيد كه آيا پياده رو سازي با هزينه هاي سرسام آور بيشتر مورد نياز بود، يا اينكه رفع آلودگي هوا؟ در اين زمينه چه ميزان هزينه شده است؟ تهيه ميليونها كارتن موزائيك از شهرهاي دور براي سنگفرش پياده رو ها براي چه هزينه شده؟
تنها كار مفيد شهرداري در زمينه كاهش آلودگي داير كردن خطوط اتوبوسهاي بي آر تي بود كه شهردار را به شهردار نمونه تبديل كرد، جايزه اي كه بايد به شهردار استانبول داده مي شد به شهرداري تهران داده شد، زيرا اين طرح از آن شهر كپي برداري شده است. شهرداري تهران براي پوشش هزينه هاي تجملاتي شهر، به ساخت و ساز روي آورده و از محل كسب عوارض و فروش طبقات، نابساماني شهر را دامن زد و به افزايش جمعيت شهر رهنمون شد. اكنون پردرآمدترين شغل، خريد خانه هاي كلنگي، ساختن مجتمع هاي مسكوني و چند طبقه سازي است. سرمايه هايي كه بايد صرف احداث كارخانه ها و ايجاد اشتغال مولد مي شد در ساختمان سازي بكار رفت و رشد بيقواره و نامتعادل شهر را سبب شد، سبب افزايش جمعيت شهري شد و تهران را تبديل به شهري كرد كه چند برابر ظرفيت فيزيكي خود جمعيت دارد. طبيعي است كه شهر كنترل نشود، زيستن در آن براي ساكنانش مخاطره آميز خواهد بود. مسئولان اعلام مي كنند كه شهر تهران به سبب ترد بيش از اندازه اتومبيل ها به پاركينگ تبديل شده است. چرا شهرداري نتوانسته ورود اتومبيل و شماره كردن اتومبيل براي تهران را مانع نشده است؟ مسئول شهر كيست؟ در سال 1363 براي خريد خانه در شهر تهران مجوز صادر مي شد و هر فردي نمي توانست در تهران ساكن شود. اما اكنون شهر تهران به همه ملت ايران تعلق دارد نه به ساكنان آن. چرا اينهمه جمعيت در شهر تهران ساكن شده است؟ چرا اين همه اتومبيل توليد شده است تا ما بجاي هوا سم تنفس كنيم؟ آيا كنترلي بر توليد اتومبيل نيست؟ براي چه اين همه؟ شهرداري با صدور اجازه ساختمان سازي بي رويه در محلات پرتراكم سبب تراكم ساختماني و توسعه عمودي شهر شد. كه در نهايت آلودگي شهري و ترافيك لجام گسيخته هم چون بيماري به جان مردم شهر افتاد. خراب كردن ساختمانهايي كه سالها مي توانست عمر مفيد داشته باشد، براي مجوز ساخت ساختمان چند طبقه و پرداخت هزينه سنگين به شهرداري، شهرداري را به فكر ساختن پروژه هاي شگفت انگيز تونل و بزرگراه و دوطبقه كردن بزرگراه انداخت و آنچه فراموش شد جان ساكنان شهر بود كه براي سازمان شهرداري بي ارزشترين چيز بوده است و خواهد بود. هر بنايي مي تواند جزو ثروت و سرمايه ملي محاسبه شود. با تخريب ساختمانهايي كه مي توانست سالهاي مديد مورد بهره برداري قرار گيرد، مصالحي كه در آن بكار رفته و جزو سرمايه هاي ملي بود، از دور مصرف خارج شد. شوراي شهر هم گرفتار مسائل خود است و گويا در اين شهر وظايفي ندارد. در خيابان كم عرض ديباجي شمالي، دهها برج بلند مرتبه مسكوني احداث شده است بدون اينكه فضاي كافي براي تردد وسايل نقليه وجود داشته باشد. همه اينها مشتي از نمونه خروارها هستند. شهرداري تهران پس از 30 سال هنوز نتوانسته مساله مسافركش ها و موتورهاي مسافر كش را حل كند، با سازمان عريض و طويل خود به دولتي درون دولت تبديل شده است. كافي است سري به مركز شهر و محله بازار بزنيد و صداي ناهنجار موترسوارها را از نزديك بشنويد و ناهنجاري هاي آن را در ناتواني شهرداري از اداره امور شهر ببينيد.
در شهرك اكباتان مجتمع هاي فروشگاهي وجود دارد كه صاحبان آن با پرداخت اجاره و سرقفلي هاي هنگفت به كسب اشتغال دارند. شهرداري تهران اخيرا اقدام به تاسيس فروشگاهي عظيم به نام هايپر مي كرده است. رقيبي سرسخت براي كسبه محل. چرا شهرداري به فعاليتهاي كسب و كار مشغول است و از رفع آلودگي هواي شهر شانه خالي مي كند. مجلس محترم بايد شهرداري را به مواخذه بكشد و در سازمان آن تجديد نظر كند. آيا شهرداري نبايد در رفاه مردم شهر و ايجاد فضاي سالم كسب و كار اقدام كند؟ يا اينكه بجاي اين كار خود تبديل به يك تراست اقتصادي گردد. اخيرا شهرداري در حال تاسيس شهركي تجاري در كنار درياچه اي است كه در پارك جنگلي چيتگر قرار است ايجاد شود. شهرداري از محل فروش اين مراكز تجاري به بنگاهي اقتصادي تبديل مي شود و شهر همچنان آلوده و آلوده تر خواهد بود. حال كه شهرداري تهران بي آر تي را از شهرداري استانبول كپي برداري مي كند، چرا از دفن اموات كپي برداري نمي كند كه در آنجا مسئوليت دفن اموات به عهده شهرداري است و از شهروندان مبلغي دريافت نمي شود. اما در تهران براي دفن اموات مبالغي هنگفت از خانواده هاي درگذشتگان دريافت مي شود. كافي است به طرح دور برگردانها نظري انداخته شود. اوج ناكارمدي مديريت شهري را در اين طرح مي توان ديد. وسيله نقليه اي كه مي خواهد در يك چهارراه از اين سوي گذرگاه به آن سوي ديگر برود در اثر انسداد چهار راه بايد مسافتي در جهت مخالف طي كند و سپس با گذر از دور برگردان به مسير اصلي برسد و با طي دوبار مسير اضافي سوخت بيشتر مصرف كند، ترافيك بيشتر ايجاد كند و بي مورد هوا را آلوده كند. اين است نتيجه بي درايتي و سوء مديريت سازمان شهرداري تهران. شهرداري تهران بيشتر يك سازمان اقتصادي است تا خدماتي. شهرداري بايد پاسخگوي اين نابساماني ها باشد. از دولت محترم مي خواهيم كه در انديشه شهرداري باشد و هزينه هايي كه اين سازمان عريض و طويل با در آمدهاي سرسام آور سبب گراني ارزاق و مسكن و خدمات شهري مي شود و مشكلات افزايش هزينه را بر سر مردم طبقه متوسط و درمانده اين شهر تحميل مي كند مورد رسيدگي قرار دهد. هر شهروندي حق دارد از شهرداري در باره عملكرد آن سازمان سوال كند.