زمین لرزه بم اگرچه به نسبت ریشتر در کشورهای زلزله خیز جهان چندان نباید باعث خسارت می شد اما نوع لرزش و توالی زمانی آن باعث تخریب بالای نود درصدی شد و تلفات انسانی فراوانی در حد فاجعه شد.
زمین‌لرزه بم، زمین‌لرزه‌ای بود به شدت 6٫6 ریشتر که در ساعت 5:26 بامداد 5 دی 1382 شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند.
طبق آمار رسمی این زمین‌لرزه 26٬271 قربانی، 30 هزار مجروح و بیش از صدهزار نفر بی‌خانمان به جای گذاشت. این درحالی است که تعداد واقعی قربانیان به مراتب بیش از میزان اعلام شده بود. یازدهم دیماه همان سال، دکتر اسماعیلی، رئیس شورای شهر بم گفته بود با توجه به اینکه در برخی مناطق بم 100 درصد منازل بر اثر زلزله تخریب شدهاند، به نظر من تعداد تلفات بیش از 50 هزار نفر است.
در اثر این حادثه 90 درصد از سازه‌های شهر بم به کلی تخریب شدند. ارگ بم که با 2500 سال قدمت بزرگترین سازهٔ گلی جهان بود، به کلی ویران شد. همچنین در این حادثه تلخ، ایرج بسطامی خواننده اصیل ایرانی درگذشت. طبق برنامه‌ریزی مسئولان، بازسازی بم باید تا تابستان سال 84 به پایان می‌رسید
دریغا ارگ که بر باد شد
ارگ بم بزرگترین سازهٔ خشتی در جهان بود که در نزدیکی شهر بم در استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. در تاریخ 5 دی 1382، در اثر زلزلهٔ شدیدی که شهر بم و حومهٔ آن را تحت تاثیر قرار داد، ارگ بم تقریباً به طور کامل از بین رفت. چند روز پس از رخ دادن زمین‌لرزه، رئیس جمهور وقت ایران محمد خاتمی اعلام کرد که ارگ بازسازی خواهد شد.
بم و فضای فرهنگی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌است. این ارگ عظیم که در مسیر جادهٔ ابریشم قرار دارد سده 5 پیش از میلاد ساخته شده‌است و تا سال 1850 پس از میلاد نیز همچنان مورد استفاده بود. به طور قطع مشخص نیست چرا پس از آن دیگر مورد استفاده قرار نگرفت.
کل بنا یک دژ بزرگ است که در قلب آن، ارگ واقع شده، اما به دلیل ظاهر پرابهت ارگ، که پر ارتفاع‌ترین قسمت مجموعه نیز به شمار می‌آمد، کل بنای دژ به عنوان ارگ بم نامیده می‌شود.
مساحت این ارگ نزدیک به 180٬000 متر مربع است که با دیوارهایی به بلندی 6 تا 7 متر و طول 1815 متر احاطه شده‌است. ارگ از دو بخش جدا از هم تشکیل شده‌است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارد. حدود 67 برج در سطح شهر باستانی بم پراکنده شده‌است.
طرح‌ریزی و معماری ارگ از جنبه‌های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته‌است. با توجه به شکل ظاهری کنونی ارگ می‌توان گفت طراح یا طراحان، شکل نهایی کل ساختمان و شهر را از همان قدم‌های ابتدایی مراحل ساخت، پیش بینی کرده بوده‌اند. در حین هر کدام از مراحل پیشرفت ساخت قسمت ساخته شده از یک شکل کامل برخوردار بوده و هر بخش اضافه می‌توانسته‌است به راحتی به قسمتهای موجود «دوخته شود».
ارگ در مرکز شهر نظامی در نقطه‌ای با بهترین دید از لحاظه امنیتی قرار دارد. بخش حکومتی که در درونی‌ترین دیوار قرار گرفته و شامل دژ نظامی، عمارت چهار فصل، سربازخانه، چاه آب 40 متری و اصطبل به گنجایش 200 اسب است.
بخش رعیت نشین که اطراف بخش حکومتی است و شامل ورودی اصلی شهر، مسیر اصلی متصل‌کننده ورودی شهر به دژ و بازار در امتداد آن، نزدیک به 400 خانه و ساختمان‌های عمومی مانند مدرسه و مکان ورزش است.
در میان خانه‌ها 3 نوع مختلف وجود دارد که قابل توجه هست: *خانه‌های کوچکتر با 2-3 اتاق برای خانواده‌های فقیر.
خانه‌های بزرگتر با 3-4 اتاق برای طبقهٔ متوسط جامعه، بعضی از آنها ایوان هم دارد.
مجلّل‌ترین خانه‌ها با اتاق‌های بیشتر که به خاطر فصلهای مختلف سال در نقاط گوناگون قرار گرفته‌اند، با یک حیاط بزرگ و یک طویله در نزدیکی برای حیوانات. تعداد این خانه‌ها در ارگ خیلی کم است.
همهٔ ساختمانها از آجرهای رسی پخته نشده یعنی خشت، ساخته شده‌است. ارگ بم احتمالا پیش از زمین‌لرزهٔ 2003، بزرگترین بنای خشت و گلی جهان بوده‌است.
علاوه بر نمای برجهای نگهبانی و رئوس تزئین شدهٔ دیوارهای مرتفعِ دژ در خط افق، بادگیرهای این بنا بسیار با شکوه جلوه می‌کنند. بادگیرها ساختارهای بیرون زده‌ای از بناها هستند که برای گرفتن باد و هدایت آن به داخل بناها استفاده می‌شوند. گاهی اوقات در مسیر باد به درون ساختمان حوضچهٔ آبی را تعبیه می‌کنند تا بدین شیوه درون بنا خنک شود و گرد و خاک را بزداید. برای بناهای مختلف از انواع مختلفِ بادگیر استفاده می‌شود. برای نمونه، برای بناهای کوچکتر از بادگیرهای تک‌سازه‌ای و برای بناهای بزرگتر و مهمتر از بادگیرهای چهارسازه‌ای استفاده می‌شود تا باد را از جهات گوناگون به درون بنا هدایت کنند.
زلزله سال 2003 در بم بیشتر از 80 درصد ارگ را ویران کرد. به عنوان یک میراث فرهنگ جهانی خیلی از کشورها در جریان باز سازی آن شرکت کردند. ژاپن، ایتالیا و فرانسه جز کشورهایی بودند که از ابتدا همکاری کردند. ژاپن حدود 1٫3 میلیون دلار به ایران برای بازسازی کمک کرد، و با ارسال تجهیزات و ایجاد طرح سه‌بعدی از ارگ بم برای افزایش دقت نوسازی، این پروژه را پشتیبانی کرد. ایتالیا 300000 دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری کرد، و گروهی از کارشناسان را برای احیای برج اصلی بم اعزام کرد. فرانسه با تهیه نقشه ارگ بم به ایران کمک کردند. بانک جهانی هم مبلغ زیادی پول به این پروژه کمک کرد.
وضعیت فعلی ارگ
چندماه پیش نماینده مردم بم در مجلس شورای اسلامی گفت: وضعیت مرمت ارگ بم مثل سال‌های ابتدایی از شتاب مناسب برخوردار نیست و روند بازسازی آن کند شده است.
حجت‌الاسلام موسی غضنفرآبادی پیش از این در گفت‌وگو با خبرگزاری میراث فرهنگی نبود اعتبار لازم را اصلی‌ترین دلیل این کندی دانست.
وی افزود: وضعیت مرمت ارگ بم مثل سال‌های ابتدایی از شتاب مناسب برخوردار نیست و روند بازسازی آن کند شده است. این نماینده مجلس همچنین گفت: اعتباراتی برای این موضوع درنظر گرفته شد و قسمتی از آن نیز پرداخت شده است، اما اگر قرار است بازسازی ارگ با سرعت بیشتری انجام شود و به نتیجه برسد، باید ردیف بودجه مستقلی در لایحه بودجه برای این موضوع در نظر گرفته شود.
غضنفرآبادی گفت:کمک‌های سازمان‌های استانی برای بازسازی ارگ بم مناسب است، اما اگر قرار باشد برای بازسازی تنها به این کمک‌ها و بودجه‌های اندک دلخوش باشیم، ادامه بازسازی بم سخت‌تر می‌شود.
دیپلماسی زلزله
نشستن یک فروند هواپیمای سی-130 آمریکا در فرودگاه بم که حاوی کمک های انسان دوستانه بود در آن شرایط به جو گفت و گو میان دولت خاتمی و آمریکا دامن زد وباعث بروز شایعاتی شد که اگر چه به نام دیپلماسی زلزله معروف شد اما در نهایت نتیجه ای در روند گفت و گوی دو طرف نداشت.
45301
نظر شما