سه شنبه قانون فرزند خواندگی دوباره به صحن علنی مجلس می رود/ دختران مجرد هم مادر می شوند؟

زهرا تالانی: یکی از بندهای این قانون، امکان دادن سرپرستی به دختران مجرد و خانواده هایی است که فرزند دارند. هرچند این مورد مخالفانی دارد. اما به گفته اعضای کمیسیون اجتماعی، این قانون بسیاری از مشکلات قانون قبلی را رفع کرده و بسیاری از کودکان بی سرپرست، صاحب خانواده می شوند.

در همین زمینه با سالار مرادی، نماینده مردم سنندج و ایوان دره عضو کمیسیون اجتماعی و عضو گروه بررسی این لایحه گفت و گویی را انجام داده ایم. او به خبرآنلاین گفت که ایرادات شورای نگهبان به این قانون برطرف شده است و این لایحه دوباره و به زودی در صحن علنی بررسی می شود.

گفت و گوی خبرآنلاین با عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نهم را بخوانید؛

پس از 38 سال قرار بود قانون فرزند خواندگی اصلاح شود. مجلس هم بررسی هایی روی آن داست، اما چرا این لایحه هنوز به قانون بدل نشده است؟
این قانون تصویب شد اما شورای نگهبان 14 مورد در لایحه تسهیل در فرزند خواندگی ایراد گرفت که به تازگی اصلاح شده و قرار است به زودی در سه شنبه همین هفته این لایحه در صحن علنی مجلس ارائه می شود.

ایرادهای شورای نگهبان در چه مواردی بود؟
ابهاماتی که شورای نگهبان داشت بیشتر انشایی بود که در اصلاح این لایحه مواد ۶، ۸، ۹، ۱۰، ۱۴، ۱۵ ، ۱۶، ۱۷، ۲۲، ۲۳، ۲۴، ۲۶، ۲۷ و ۳۱ اعاده شده از شورای نگهبان در کمیسیون بررسی و ایرادات یک به یک اصلاح شد.
 

می توانید ایرادات را بگویید؟

شورای نگهبان این ایراد را وارد کرده ‌است که متقاضیان مسلمان باید مقید به انجام واجبات و ترک محرمات باشند که این خصوصیت از لحاظ مقررات فقهی از شروط لازم برای سرپرستی است، بنابراین پیشنهاد کرده که عبارت «تقید به انجام واجبات و ترک محرمات برای درخواست‌کنندگان مسلمان» به‌عنوان بندی مجزا به این ماده اضافه شود. در این تبصره اعطای سرپرستی کودک غیرمسلمان به متقاضی مسلمان با وجود متقاضی هم‌کیش وی، ممنوع شده است که این امر به ‌دلیل مغایرت با مقررات فقهی از سوی شورای نگهبان با ایراد مواجه شده‌ است.

فوت پدر و مادر و جد پدری طفل از شرایط اعطای سرپرستی دانسته‌ شده است که با توجه به نبود عبارت «وصی منصوب ولی قهری» در متن ماده، در مواردی که ولی قهری، برای سرپرستی طفل قیمی منصوب کرده‌ است نیز امکان اعطای سرپرستی طفل به دیگری وجود دارد، این بند هم با ایراد شورای نگهبان مواجه‌ شده ‌است. پیشنهاد شده عبارت هیچ ‌یک از پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب ولی قهری آنها، در قید حیات نباشند جایگزین شود.

شورای نگهبان همچنین به عدم رعایت غبطه کودک که سبب سلب حق سرپرستی شده‌ است هم ایراد وارد کرد. به عقیده شورای نگهبان، این امر با موازین فقهی در تضاد است، در نتیجه پیشنهاد شده عبارت «هیچ‌ یک از پدر، مادر و جد پدری آنها صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند و به تشخیص دادگاه صالح این امر حتی با ضم امین یا ناظر نیز حاصل نشود» جایگزین شود.

شورای نگهبان به این بند هم ایراد وارد کرده است که به محض مراجعه والدین و جد پدری، کودک باید به آنها بازگردانده ‌شود که پیشنهاد شده عبارت «چنانچه پدر یا مادر یا جد پدری کودک یا نوجوان مراجعه کنند، دادگاه در صورتی‌ که آنها را واجد صلاحیت لازم ولو با ضم امین یا ناظر تشخیص دهد و مفسده مهمی نیز کودک یا نوجوان را تهدید نکند، با اخذ نظر مشورتی سازمان به استرداد آنها حکم می‌کند، در غیر این‌صورت حکم سرپرستی ابقا خواهد شد» به‌ جای این تبصره تصویب شود.

شورای نگهبان همچنین این برداشت را کرده که در این قانون جد مادری بر سایر متقاضیان اولویت داده‌ شده است که مغایر نظر امام راحل (ره) در تحریرالوسیله است. به همین دلیل پیشنهاد شده عبارت «در صورت وجود اقارب طبقه دوم و تقاضای یکی از آنها و وجود شرایطف سرپرستی به وی واگذار می‌شود و در صورت تعدد تقاضا و یکسانی شرایط متقاضیان، سرپرست با قرعه انتخاب خواهد شد، در صورت نبود اقارب طبقه دوم بین اقارب طبقه سوم بدین نحو عمل خواهد شد» به جای این تبصره مصوب شود.

شورای نگهبان به اطلاق این که  قانون "افراد زیر 16 سالی که بالغ و رشید و غیرنیازمند به سرپرستی هستند را نیز مشمول حکم سرپرستی می‌داند" ایراد وارد کرده است. پیشنهاد شده عبارت تمام افراد کمتر از 16سال که واجد شرایط در ماده (8) هستند مشمول این قانون خواهند بود مگر اینکه به تشخیص دادگاه بالغ و رشید بوده و نیازی به سرپرستی نداشته باشند» جایگزین این ماده شود.

شورای نگهبان یک ایراد و یک ابهام دیگر وارد کرده است که ایراد شورا همان ایراد قبلی در بند «5» این گزارش بوده و ابهام شورا نیز در خصوص لزوم یا عدم لزوم تبعیت دادگاه از نظر سازمان است که در صورتی‌که ماده مشعر به لزوم تبعیت دادگاه باشد، مغایر موازین شرعی خواهد بود و پیشنهاد می‌شود اصلاح شود که در تمام مواردی که هیچ‌یک از پدر، مادر یا جد پدری صلاحیت سرپرستی را ولو با ضم امین یا ناظر نداشته باشند، دادگاه می‌تواند مطابق این قانون و با اخذ نظر مشورتی سازمان، مسئولیت قیم یا امین مذکور در این مواد را به یکی از درخواست‌کنندگان سرپرستی واگذار کند.

ایراد بعدی درباره لزوم صدور شناسنامه جدید برای طفل و اصلاح شناسنامه سرپرستان است که پس از صدور حکم کلی، سایر ترتیبات را به آیین‌نامه سپرده ‌است. شورای نگهبان معتقد است این بند با اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی مغایر است. برای رفع ایراد شورای نگهبان پیشنهاد می‌شود ماده (22) اصلاح شود "پس از صدور حکم قطعی سرپرستی، مفاد حکم از سوی دادگاه به اداره ثبت احوال ابلاغ می‌شود، اداره ثبت احوال مکلف است که نام کودک یا نوجوان تحت سرپرستی را در اسناد سجلی زوجین سرپرست وارد کند و همچنین شناسنامه جدیدی برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام زوجین سرپرست و نام خانوادگی زوج صادر کند."

شورای نگهبان نسبت به این ماده که دختران مجرد هم می توانند فرزند خوانده داشته باشند هم ایراد گرفته است؟
خیر. در این قانون ما شرایط را به گونه ای فراهم کردیم که 50 درصد کودکان بی سرپرست صاحب خانواده شوند.

عمده تفاوتهای این قانون با قانون قبلی چیست؟
در حال حاضر مراحل واگذاری فرزند به خانواده ها حداکثر 6 ماه زمان نیاز دارد که این مدت در صورت تصویب نهایی قانون جدید بسیار کاهش پیدا خواهد کرد. تاکنون فقط کودکان بی سرپرست شرایط واگذاری را داشتند اما در قانون جدید کودکان بد سرپرست را نیز می توان به عنوان فرزند خوانده و یا امین موقت به خانواده ها واگذار کرد و این موضوع می تواند تحولات زیادی در واگذاری فرزند به خانواده ها ایجاد کند. داشتن سلامت روانی که به تائید پزشک رسیده باشد، شرایط مالی مناسب ، نداشتن سوء سابقه، اعتیاد و...از جمله مواردی است که خانواده ها برای پذیرفتن فرزند باید داشته باشند.

قوه قضائیه و دستگاه بهزیستی از عناصر اصلی تعیین تکلیف کودکان بدسرپرست و بی سرپرست هستند، این قانون کمک می کند تا کار هر دو دستگاه آسان تر از گذشته باشد.

خانواده هایی که فرزند دارند هم می توانند سرپرستی کودک بی سرپرست را بپذیرند؟

مطابق قانون جدید، به خانواده های دارای فرزند و دختران مجرد سن بالا نیز کودک واگذار خواهد شد. در صورت تصویب نهایی قانون فرزند خواندگی دختران که سن بالا دارند هم می توانند فرزند اختیار کنند.

47232