محمد هیراد حاتمی:
طبق روال هر ساله در روزهای پایانی سال « تنظیم بازار» اهمیت بیشتری پیدا می کند. دلیل آن هم واضح است؛ تقاضا برای ایام نوروز به نسبت ماه های دیگر سال رشدی فزاینده پیدا می کند. تقاضایی که عرضه ای معادل خود را طلبد می کند تا بازار، آرامش خود را از دست ندهد. چند سالی است طرح هایی مانند فروش فوق العاده و نمایشگاه های بهاره به همین منظور برگزار می شود تا شاید بتوان با اجرای چنین طرح هایی سیل تقاضا های مردم پاسخ داده شود. تنظیم بازار در روزهای پایانی سال 1391 از اهمیت بیشتری برخوردار است چرا که از ابتدای این سال به یکباره رشد قیمت ها در فضای اقتصادی ایران حکمرانی کرد و سبب شد قیمت بسیاری از کالا ها افزایش پیدا کند. گرانی که تا روزهای پایانی سال نیز همراه اقتصاد ایران بود سبب شده تا تنظیم بازار شب عید به یکی از اصلی ترین موضوعات این روزهای اقتصاد تبدیل شود. در همین رابطه احمدی کریمی اصفهانی، دبیر کل جامعه انجمن های اسلامی اصناف و بازار اعتقاد دارد باید میان گرانی و گران فروشی مرز بندی کرد. الیته او اعتقاد دارد نمی توان منکر این شد که بخشی از اصناف و بازار در رابطه با گرانی ها نقشی دارند اما این موارد بسیار جزیی است. در ادامه متن کامل گفت و گو با احمد کریمی اصفهانی ، دبیر کل جامعه انجمن های اسلامی اصناف و بازار را خواهید خواند:
اساسا اصناف قیمت ها را تعیین می کنند یا اصل این پرسش بی جاست؟
قیمت را اقتصاد کشور معین می کند. بالاخره یک بخش ما داریم که تولید است. بخشی واردات است. بخشی هم توزیع است. توزیع تقریبا تابعی از قیمت های تولید، واردات و سیاست های کلان که نظام دنبال می کند است. اینها چیز هایی است که مجموع آن می تواند قیمت را تعیین کندو طبیعتا قیمت دست توزیع کننده نیست.
یعنی هیچ نقشی ندارد؟
ممکن است در این رابطه با گران فروشی نقشی وجود داشته باشد اما گرانی داستانش فرق دارد.
فرق آن چیست؟
بسیار متفاوت است. عوامل محتلف روی مساله گرانی اثر دارد. گران فروشی به دلیل عدم نظارت کافی گران فروشی صورت می گیرد. در این حالت برخورد با گران فروشان آسان است. گرانی چیزی ریشه ای است که دقیقا باید مورد مطالعه قرار گیرد که از کجا شروع شده و به چه وضعیتی رسیده است.
یعنی کارشناسان اقتصاد باید آن را بررسی کنند؟
مساله اقتصاد یک مساله ظریف و علمی است. این که خیلی سر سری و گهگاهی به صورت موضعی با آن برخورد کنیم طبیعی است که مشکلات اقتصاد را رفع نمی کند. اقتصاد یک فرآیند بسیار ریشه ای است و باید یک برنامه ریزی کامل برای آن صورت گیرد. ما در تمام دنیا شاهد این هستیم که برنامه های 30 تا 40 سال برای اقتصاد دارند. ما هم در رابطه با این کار توفیق یک برنامه بیست ساله را داشتیم. امیدوارم که بتوانیم خوب مدیریت کنیم. این مدیریت کردن مسائل و در آن کلانی که خرد جمعی توانسته به یک برنامه بیست ساله برسد باید به صورت دقیق عمل شود. ما به مرور باید از موضوع نفت جدا شویم. در حال حاضر که در اجرای دومین برنامه مرتبط با برنامه بیست سامان حضور داریم، این تا کنون تحقق پیدا نکرده است. به نظر من می رسد اگر برنامه ها را مجریان امور، دقیق عمل نکنند توقعی که در انتهای بیست سال برای هدف گیری اقتصاد مان وجود دارد برآورده نخواهد شد.
پس طرح و برنامه را داریم اما در اجرا و مدیریت مشکل داریم؟
بله. مطالب متعددی است که در باره آنها توضیح خواهم داد.
آقای کریمی در بازار چه می گذرد؟ در ذهن برخی شهروندانی که در خانه هایشان نشستند و از آنها به عنوان مصرف کنندگان نام برده می شود نگاه خوبی به بازاریان وجود ندارد. اینکه بعضا گفته می شود بازاریان فقط به سود خودشان فکر می کنند و شاید بر همین اساس چانه زدن یک رفتار عادی مشتریان تلقی شود. چه تحلیلی از این ذهنیت دارید؟ شهروندان برای تنظیم شکایت های شان چه باید بکنند؟
به موضوع خوبی اشاره کردید که دقیقا باید شکافته شود. ما منکر این نیستیم که بخشی از اصناف و بازار در رابطه با گرانی ها نقشی دارند اما این بسیار جزیی است.
خیلی جزیی یعنی از سه میلیون واحد صنفی چه تعداد را می توان در نظر گرفت؟
من فکر می کنم حداکثر حدود 10 تا 15 درصد باشد. آن چیزی که می تواند این رقم را خنثی کند موضوع رقابت سالمی است که اگر باشد این بستر برای 10 تا 15 درصد وجود نخواهد داشت یا از بین خواهد رفت. موضوع گرانی ها به صورتی است که تقریبا از منابع دیگر تحمیل می شود. اینکه عده ای به دلیل سوء مدیریت هایی که در مسائل اقتصادی وجود دارد یا مراکزی که باید هدایت شود فرا فکنی می کنند به نظر من درست نیست. با مردم باید با صداقت رفتار کرد. به طور منظم هر روز گفته می شود که قرار است قیمت ها را بشکنیم. موضوع عرضه و تقاضا از گذشته وجود داشته و مساله روشنی است که حتما باید رعایت شود. موضوع دیگر هم اینکه ما نباید تقاضا های کاذب درست کنیم. کمبود عرضه نسبت به تقاضا به طور طبیعی می تواند به گرانی دامن بزند. به طور مثال می توان به همین بحث پسته اشاره کرد. چه قدر ضرورت دارد؟ افرادی هم که تا کنون فکر پسته نبودند امروز برای آنها تقاضا ایجاد شده است. موضوع دیگر اینکه اگر بستر به صورتی باشد که مردم احساس کنند که به سوی گرانی رفته می شود کالا ذخیره می کنند تا به آن گرانی نخورند. بعضا گرانی هایی که خود دولت دامن می زند بستر را برای دیگر کالا ها درست می کند. علت اصلی مدیریت نکردن مسائل است که به نظر ما می رسد که در قضیه گرانی ها باید دقت کرد. در حال حاضر نقدینگی 423 هزار میلیارد تومان است. نسبت به هشت سال قبل نزدیک 6 برابر شده است. همه کسانی که نسبت به اقتصاد دستی بر آتش دارند می دانند که این نقدینگی خودش یک گرانی را تحمیل می کند. با توجه به اجرایی شدن هدفمندی یارانه ها طبیعی بود که مقداری هزینه های ما بالا برود. اول باید از دولت تشکر کرد که وارد گود شد تا قانون هدفمندی یارانه ها را اجرا کند. این موضوع جای تشکر دارد ولی این توقع هست که دولت خود را جای قوه مقننه نگذارد. یکی از پیش بینی ها این بود که 30 درصد از درآمد های حاصل از هدفمندی یارانه ها به بخش تولید تزریق شود. اتفاق اینجا می افتد که این 30 درصد تزریق نشد. در تمام دنیا وقتی قرار است چنین اتفاقی بیافتد و اقتصادی تحولی را تجربه کند خیلی از تسهیلات داده می وشد. تسهیلات بانکی باید به کمک می آمد چرا که قاعدتا وقتی چنین قانونی اجرایی شد شوکی به اقتصاد وارد شد. تمام شوک ها وارد شد اما کمک های دولت به دنبالش نبود. از طرفی هم حدود 30 و چند سال است که تهدید بیگانگان را داریم یک تحریمی در رابطه با موضوعات اقتصادی وارد شد که باید مدیریت می شد.
بازاریان و اصناف که در تنظیم بازار نقش دارند چه کار می کنند؟
تنظیم بازار را باید دو قسمت کرد. در دنیا تنظیم بازار عمدتا به عهده دولت ها است. به این صورت که هم باید تولید کننده بتواند به تولیدش ادامه دهد و هم اینکه به مصرف کننده فشار وارد نشود. موقعی که تولید کننده نتوانست تقاضا را جواب دهد طبیعی است که قیمت ها بالا خواهد رفت. اینجا برای تنظیم بازار دولت ها موظف هستند واردات را در کنار این قرار دهند. در اینجا کمک به مصرف کننده می شود. یک موقع هست که تولید بیش از مصرف است. بر ای اینکه تولید کننده بتواند به حیات خودش ادامه دهد طبیعی است که صادرات صورت می گیرد. این هم بازار را در رابطه با مسائل قیمت ها تنظیم می کند. این یک بخش قضیه است. بخش دیگر این است سازمان هایی مانند شورای اصناف، مجامع امور صنفی، جامعه انجمن های اسلامی هم وظیفه بسیار مهمی بر عهده دارند. آنهم اینکه هر اتحادیه ای طبیعی است که اعضای خودش را باید زیر پوشش قرار دهد. هر نوع زیاده روی را باید مانع شد. این مشروط بر این است که اصناف از دل اصناف باشد. ما اعتقاد داریم این چند ساله دخالت های خیلی زیادی در رابطه با اتحادیه های مختلف، مجامع امور صنفی و حتی شورای اصناف شده است. به یک شکلی می توان گفت که تقریبا شبه دولتی است.
یعنی به سمت دولتی شدن قدم برداشته شده است؟
بله در صورتیکه این نهاد به صورتی آزاد بوده است. نه در مسائل اقتصادی که در مسائل متعدد مانند مسائل سیاسی و اجتماعی می توانسته اثر گذار باشد. این اشتباه بود. بازار مقتدر می تواند در کنار نظام قرار بگیرد و هنگامیکه مسائل و مشکلاتی پیش آمد کنار دولت باشد. اگر ما به سویی بوریم که یک اقتصادی به وجود بیاوریم که اصناف در آن دخالت نداشته باشند نمی توانند کمک کننده باشد. لذا اینکه مقام معظم رهبری به طور مکرر تاکید دارند که کار را به مردم بسپارید آیا کار به مردم سپرده شده است؟ ما معتقدیم صنوف ما توان این را دارند که پاسخ تقاضا ها را بدهند از واردات هم کاسته شود مشروط بر اینکه کار به مردم سپرده شود. ما اعتقاد داریم کار به مردم سپرده نشده است.
به موضوع تنظیم بازار اشاره کردید. واقعا در حال حاضر چه کالایی کم است؟ کالایی داریم که کم باشد؟
کالا های ضروری ما به راحتی قابل تامین است. امروز اگر نگاه می کنیم دارند مرغ وارد می کنند. من این ادعا را دارم که صنعت مرغ ما این توانایی را دارد نه تنها نیاز داخلی را تامین کند بلکه صادرات هم انجام دهد. مشروط بر اینکه ذخیره سازی ها به موقع انجام گیرد و امکانات هم در اختیار آنان قرار گیرد.
حتی در همین شرایطی که زیرفشار بدخواهان هم هستیم؟
فکر می کنم مساله تحریم ها بخش مختصری است. اینکه اصلا هی تکرار کنیم درست نیست. به هر حال بی اثر نیست. زمانی هست که گفته می شود تمام مشکلات به دلیل تحریم است که به شخصه آن را قبول ندارم. مختصری می تواند اثر گذار باشد ولی این نیست که تمام اقتصاد ما را نابود کرده باشد. بیشتر از سوء مدیریت درون است.
یک بخشی هم به رفتار مصرف کنندگان بر می گردد. اینکه بعضا کالا هایی را احتیاج نداریم اما تعدادی از آنها را می خریم و در خانه های مان ذخیره می کنیم. این موضوع را چگونه تحلیل می کنید؟
در حال حاضر در منازل ایرانی ها مشاهده می کنیم پنجاه تا صد کیلو برنج وجود دارد. این موضوع در خیلی کشور های نیست و اندازه نیاز خریداری می کنند و مصرف کنند.
3939
نظر شما