نگاهی به نقش و جایگاه زن در جمهوری اسلامی ایران

با گذشت بیش از سه دهه از شکل گرفتن نظامی اسلامی که مردم اداره آن را به دست مدیرانی انتخاب شده از آراء آحاد ملت خواسته اند هنوز در عمل وضع نابسامان و ناهمگونی داریم از نگرش و مبنای عمل در ارتباط با نقش و جایگاه زن در جمهوری اسلامی. بعضی از قوانین و طرح ها و سخنانی که توسط بعضی از قانونگذاران و مدیران و سیاستمداران مطرح می شود نشان دهنده مسیری متضاد با نگرش اسلامی است که انقلاب اسلامی بر اساس آن شکل گرفت نسبت به زن. بالاتر از طرح این موضوعات خلاء های موجود است از آن چه باید در این سال ها عمل می شده و راهبردها جامعه را به آن سو هدایت می کرده و هنوز هم جایشان خالی است.
تعارض و تفاوت در مبانی نگرش ها نسب به زن در آن چه در این دهه ها عمل شده، اساسی است که احتیاج به بازنگری دارد. "عمل کرده ها" و "عمل ناکرده ها" بیانگر اشکال نگرش نسبت به زن است که زن را انسانی برابر با مرد در جایگاه انسانی نمی داند. با آن چه انجام شده و آن چه باید انجام می شده و نشده و آن چه توسط بلندگوهای رسمی از قانونگذاری تا اجرا مطرح می شوند بیانگر این اشکال اساسی هستند. کارنامه عملکردها از بعضی از منابع رسمی و غیر رسمی و منابع قدرت بیانگر این بوده است که نگرش های حاکم بر آن ها نسبت به زن به عنوان یک انسان مستقل توانمند صاحب اختیار نیست و او را همچنان موجودی محتاج قیم متصور است.
بر اساس آن چه در این سه دهه انجام شده، از آن چه کرده اند و آن چه گفته اند و آن چه به جریان انداخته اند نشان داده شده که چه بسیار فرصت ها که زنان به آن ها راه نداشته اند و چه بسیار تبعیض ها که بر زنان به دلیل زن بودن روا داشته شده. از این روست که امروز رسیده ایم به نقطه ای که ضروری می دانیم آنان که در مراکز تصمیم گیر و تصمیم ساز این نظام قرار دارند خود را موظف بدانند که نقش و جایگاه زن را به طور شفاف بیان کنند.
نگرشی که انقلاب اسلامی از زن داشت و زنان هم این انقلاب را به پیش بردند و به پای آن ایستادند و ایستاده اند زن به عنوان یک موجود مستقل، تصمیم گیر، توانمند و انتخابگر است. افرادی که مراکز سیاستگذار و قانونگذار و مدیریت های اجرایی را در اختیار خود می خواهند موظفند که خودش را با این نگرش منطبق کنند. عدم انطباق آنان با نگرشی که زن را انسانی "مستقل" دارای توانایی "خردورزی" و "صاحب انتخاب" می داند به معنی از دست دادن همراهی و همیاری زنان با آنان خواهد بود.
انقلابی را که زنان در ایجاد و در پیروزی آن نقش بیشتر از مردان داشته اند در زمان تثبیت و شکل دادن آن، مراکز تصمیم گیر و تصمیم سازش مردانه شد و زنان به مراکز تاثیرگذار راه نیافتند. نگرش "ندانستن و نتوانستن زنان" به انضمام نگرشی که جای زنان را به خانه ها محدود و محصور می کرد به انضمام انحصارطلبی ها بسترساز این امر بوده است. عاجز دانستن زنان در توان مدیریت باعث شد برای دهه ها جایگاه زنان صرفا در بخش خدمت رسانی و خدمتگذاری و پیاده نظام چه در خانه ها و چه در جامعه دیده شود. از یک طرف زنان راه نیافتند پس نتوانستند توانایی های بالقوه خود را به فعل درآورند و از طرف دیگر نه به مدیران بالادست شناسانده شدند و نه به مردم تا سهم قابل توجه و بسزا در آراء مردم داشته باشند. این اجحاف در حق زنان در یک سیکل معیوب همین اشکالات را بازسازی کرد.
این عملکرد در این سال ها تفاوت مبنایی و ماهوی داشته است با آن چه زنان را در انقلاب اسلامی به میدان آورده بود. در جریان انقلاب اسلامی زن مسلمان را مردان به صحنه نیاورده بودند تا مردان هم بتوانند آنان را از صحنه به در کنند. زن مسلمان بر اساس آموزه های اسلامی خودش را انسان مستقل، مکلف، مسئول، انتخابگر، تاثیرگذار و توانمند می داند که بر اساس وسع و توانایی خود که همان نعمت ها و داده های خداوند به او هستند در ساختن و رشد دادن خود و فرزندان و خانواده و جامعه و جهان مسول است همان گونه که یک مرد مسول است.
انقلابی که در سه دهه پیش شکل گرفت و به پیروزی رسید در بیش از سه دهه قبل از آن در خانه های همین زنان ریشه دواند و لقمه لقمه به فرزندان آنان خورانده شد تا همان فرزندان که رشید شدند آن را به صحنه جامعه کشاندند. انقلاب اسلامی در خانه ها ریشه دواند تا به عنوان انقلابی ملی به نتیجه رسید. حرف اصلی آن حرکت همان عصاره ای بود که ثبت شد و آن هم این بود که هر فرد اعم از زن و مرد حاکم بر سرنوشت خود است پس بی نیاز از قیم. همین نگرش بود که در خانه ها ریشه دواند و به جامعه کشیده شد و با انقلاب تثبیت شد و همچنان پابرجاست.
زن مسلمانی که در انقلاب و در تثبیت آن نقش خود را ایفا کرده است به طور قطع راه خود را می داند و به پیش می رود. زنان در این سال ها در جهت توانمندسازی خود تلاش کرده اند و مرزهای تحصیل و توانمندی اقتصادی را به همت و تلاش و مدیریت پشت سر گذاشته اند و امروز در پی سهم دیگری از حرکت پیش رونده خود یعنی حضور رسمی در مراکز تاثیرگذار هستند. این است آن چه که امروز در مقابل سیاستگذاران و قانونگذاران و مدیران ارشد نظام است.
"ائتلاف اسلامی زنان" در دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری در بیانیه ای "مطالبات زنان از ریاست جمهوری" را مطرح کرد. در فاصله اندکی از بعد آن زنان در قالب های دیگر هم مطالبات خود از کاندیداها را مطرح کردند. در این دوره از انتخابات خود کاندیداهای ریاست جمهوری هستند که از زنان دعوت می کنند برای حضور در نشست ها و طرح مطالباتشان. در این دوره از زمان انتخاب ریاست جمهوری "ائتلاف اسلامی زنان" از کلیه آنان که می خواهند مراکز تصمیم ساز را به دست بگیرند خود را منطبق کنند با نگرش نسبت به زن به عنوان انسانی کامل برابر با مرد به لحاظ جایگاه و حقوق انسانی. این ائتلاف همه آنان که تصمیم گیران و تصمیم سازان نظام هستند و کلیه سیاستگذاران و قانونگذاران و مدیران ارشد و نیروهای تحت پوشش آن ها را دعوت می کند به انطباق نگرش و عملکرد خود بر اساس نگرش نسبت به زن به عنوان انسانی مستقل، توانمند و صاحب اختیار همان نگرشی که انقلاب اسلامی به زن داشته است.
زاد روز مبارک حضرت زهرا (س) روز بیان شفاف سخن زنان است در ایران اسلامی. آنان که می خواهند تصمیم سازان این نظام باشند موظفند تا روشن کنند که نقش و جایگاه زن در جمهوری اسلامی در نظر آن ها چیست و مهمتر این که خود را منطبق کنند با نگرش انقلاب اسلامی نسبت به زن. جمهوری اسلامی که حضرت زهرا را "پرچم هدایت" دارد نمی تواند بپذیرد که در تعریف و بروز و ظهور نقش و جایگاه زن گرفتار نگرش ها و عملکردهایی باشد که زن را انسان مستقل توانمند صاحب اختیار نمی داند چرا که این نظام حضرت زهرا (س) را سرلوحه خود دارد که آینه تمام نمای انسان کامل است. این دردانه آفرینش نه تنها الگویی برای زنان است که الگویی است برای چه گونه بودن و چه گونه زیستن همه انسان ها. رضای خدا به رضای فاطمه است و خشم خدا به خشم فاطمه به فرموده رسول گرامی اسلام، و این به معنای تسلط کامل عقل است بر افکار و گفتار و اعمال و این همان اعلا درجه انسانیت است.
حضرت زهرا (س) بنیانگذارایستادگی و مقاومت است در مقابل ظلمی که به جامعه برجای مانده از پیامبر می رود. جامعه ای که از اسلامی بودن فاصله می گیرد و عمل فاطمه نشان می دهد که این بزرگترین ظلم است در نظر حضرتش. او خورشید آسمان هدایت است که ستاره های این آسمان را گرداگرد خود دارد و نبی مکرم اسلام تمام قد در مقابلش می ایستد. امید که بتوانیم از این وجود پربرکت بهره ببریم و راه رشد و کمال و سعادت و سلامت را در اقتدا به او بیابیم.

*دبیر ائتلاف اسلامی زنان
45234