صلح آنکارا-پ.ک.ک پایدار نیست/ نفعی که ترکیه از ناامن کردن عراق می برد

زهرا خدایی

انگار بمب‌های عراق پایانی ندارند. صحنۀ ماشین‌های اوراقی منفجرشده، سمبل رعب و وحشت که به وفور در خیابانهای عراق دیده می‌شود، به جزء لاینفک زندگی روزمرۀ عراقی‌ها تبدیل شده است. عراق 10 سال پس از سقوط صدام، همچنان صحنۀ خشونت‌هایی است که ناظران چشم‌اندازی روشنی برای آن پیش‌بینی نمی‌کنند. تقابل میان نخبگان سیاسی به اوج خود رسیده؛ مالکی، برخی نهادها را به کارشکنی متهم می‌کند و سیاستمداران سنی نیز مدعی‌اند نخست وزیر شیعه قدرت را انحصاری و تصمیم‌گیری‌های سیاسی و امنیتی را محدود به خود کرده است.
کارشناسان مسائل عراق بر این باورند عراق با اوضاعِ امروز، فردای روشنی در پیش ندارد، مگر آنکه سیاستمداران راه حل دیگری را برای نجات کشور از میان آتش، بمب و خون در پیش گیرند.
خبرگزاری خبرآنلاین در گفتگویی با سردار حسین علایی، فرماندۀ سابق نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع) و تحلیل گر مسائل بین المللی، آخرین تحولات عراق را مورد بررسی قرار داده است که در ادامه می‌خوانید:

عراق مدتی است که شاهد بازگشت خشونت‌هاست. برخی منابع از دست داشتن ترکیه در انفجارهای عراق خبر داده اند آیا این فرضیه صحت دارد؟
انفجارات و خشونت های عراق از سوی افراد حزب سابق بعث و نیز عناصر مسلح القاعده و سلفی های تندرو انجام می شود. طبیعی است که این گروه ها بدون حمایت های سیاسی، مالی و تسلیحاتی کشورهایی مانند عربستان، قطر و ترکیه نمی توانند به انفجارات، ترورها و عملیات انتحاری خود تداوم بخشند. از زمانی که ترکیه، طارق الهاشمی را به این کشور فراخواند و روابط خود را با دولت اقلیم کردستان بهبود بخشید و از دولت عراق فاصله گرفت، بر حجم انفجارات مناطق غیرنظامی و حملات به پلیس عراق و کشتار شیعیان این کشور افزوده شد. بنابراین ترکیه به صورت غیرمستقیم در نا آرامی های عراق دست دارد و از این طریق می خواهد تا به دولت عراق در رابطه با بحران سوریه فشار آورد.
آیا عقب نشینی کردهای پ.ک.ک را باید مثبت ارزیابی کرد و یا اینکه این اقدام هم به مثابۀ انتقال بحران به سرزمین دیگری است؟ آیا این مسئله در چهارچوب قانونی صورت گرفته است؟ کمااینکه دولت عراق این اقدام را نقض حاکمیت کشور اعلام و قرار است به شورای امنیت شکایت کند.
گروه پ. ک.ک یک مجموعه مسلح از کردهای ترکیه است که سالیان درازی است با دولت این کشور می جنگد. اخیراً دولت ترکیه به دلیل شدت یافتن بحران سوریه با این گروه توافق کرده است تا افراد مسلح خود را از ترکیه بیرون برده و با دولت ترکیه وارد مصالحه سیاسی شوند. از آنجا که حکومت اقلیم کردستان عراق روابط نزدیکی هم با گروه پ.ک.ک و هم با دولت ترکیه دارد، پذیرفته تا افراد مسلح پ.ک.ک وارد خاک عراق شوند و در فضای اقلیم کردستان سازمان خود را حفظ کرده و برای آینده برنامه ریزی کنند. البته این اقدام، بدون اذن و توافق دولت مرکزی عراق صورت گرفته و موجبات ناخرسندی نخست وزیر عراق را فراهم آورده است. طبیعی است که چنین اقدامی به ضرر دولت‌های عراق، سوریه و ایران است. وجود گروه پ.ک.ک که به دنبال جداسازی کردهای ترکیه و سوریه و عراق از این کشورهاست، روابط دولت مرکزی عراق را با حزب دموکرات کردستان عراق و دولت اقلیم به رهبری مسعود بارزانی تیره‌تر خواهد کرد و بنابراین نقض حاکمیت ملی عراق است.
تأثیر این مسئله بر همسایگان اعم از ایران و دولت مرکزی عراق چیست؟
از آنجا که پ.ک.ک یک گروه مسلح به اسم پژاک را برای انجام عملیات مسلحانه در خاک ایران راه اندازی کرده است و این گروه ظرف ده سال گذشته معضلات فراوانی را برای مناطق مرزی شمالغرب ایران ایجاد کرده است، بنابراین استقرار پایگاه های گروه پ.ک.ک در حوالی مرزهای ایران مخل امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تلقی می شود. تا کنون و ظرف یک دهه گذشته، افراد مسلح پژاک تعداد زیادی از مردم و نیروهای مسلح ایران در استان آذربایجان غربی و کردستان را به قتل رسانده و یا زخمی کرده اند و از این جهت باعث نفرت ایرانیان شده اند. بنابراین وجود عناصر مسلح پ.ک.ک ممکن است موجبات تیره شدن روابط ایران با حکومت اقلیم کردستان را فراهم آورد. همچنین حضور عناصر پ.ک.ک در شمال عراق، موجب تضعیف اقتدار دولت مرکزی این کشور خواهد شد و نگرانی از اقدامات خودسرانه این گروه علیه همسایگان، روابط دولت عراق با ترکیه را دچار اختلال خواهد کرد و موجب افزایش تنش بین بارزانی و مالکی خواهد شد.
برنامۀ اقلیم کردستان برای نیروهای مسلح پ.ک.ک چیست؟ آیا جذب نیروهای پیشمرگه خواهند شد؟
افراد مسلح پ.ک.ک به عنوان یک گروه مسلح کردی ترکیه به حیات مستقل خود در شمال عراق ادامه خواهند داد و جذب پیشمرگه های دولت اقلیم نخواهند شد. البته آنها هماهنگ با سیاست های مسعود بارزانی عمل خواهند کرد و سعی در تقویت وی خواهند داشت.
آیا عقب نشینی کردهای پ.ک.ک ارتباط و یا تأثیری بر بحران سوریه دارد؟
اصولا توافق دولت ترکیه با عبدالله اوجالان را باید تحت تأثیر اوضاع بحرانی سوریه و نگرانی از همسویی و همکاری کردهای سوریه با پ.ک.ک تلقی کرد. دولت ترکیه سعی دارد تا با دادن امتیازاتی به پ.ک.ک به طور موقت خود را از درگیری های مسلحانه با این گروه دور نگاه دارد تا بتواند عمده قوای خود را در بحران سوریه متمرکز کند.
آینده را چگونه پیش بینی می کنید؟
تا زمانی که بحران سوریه ادامه دارد، کردهای ترکیه و عراق، برنده بازی اختلافات کشورهای منطقه خواهند بود. اما به محض حل مسائل سوریه، احتمالا دوباره مشکلات پ.ک.ک با دولت ترکیه بروز خواهد کرد و تلاش برای وارد آوردن فشار نظامی به دولت ترکیه از سوی پ.ک.ک افزایش خواهد یافت و دولت ترکیه هم به دنبال خلع سلاح بیشتر پ.ک.ک تحرک زیادتری از خود نشان خواهد داد.

4952