چرا مرسی با سوریه قطع رابطه کرد؟/حذف سوریه به نفع مصر نیست

زهرا خدایی

محمد مرسی، رئیس‌جمهور مصر روز شنبه از قطع رابطه دیپلماتیک با سوریه و بستن سفارت کشورش در دمشق خبر داد. مرسی که در میان هوادارانش از لزوم ایجاد منطقۀ پرواز ممنوع نیز حمایت کرد، از جامعه بین‌الملل درخواست نمود که با جدیت بیشتری این مسئله را دنبال کنند.
اینکه چرا محمد مرسی با گذشت یکسال و اندی از ریاست جمهوری‌اش در مقطع فعلی رابطۀ کشورش با سوریه را قطع کرد، پرسشی است که خبرگزاری خبرآنلاین با علی اصغر محمدی، مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت خارجه و کارشناس مصر مورد بررسی قرار داده است.
چرا مرسی تصمیم به قطع رابطه با سوریه گرفت؟
حدود 2 ماه پیش آقای مرسی کاردار خود را به دمشق بازگرداند و سفارت در حالِ فعالیتش را نسبتاً فعال تر کرد، اما آن را به سطح سفیر نرساند. این امر نشان از این مسئله داشت که ایشان رویکرد سیاسی را برای حل بحران سوریه قوی‌تر می‌بیند. اما پرسش اینجاست که از دو ماه پیش تاکنون چه اتفاقی در صحنۀ سوریه رخ داده که مرسی را به قطع رابطه با سوریه رسانده است؟
از دو ماه پیش تاکنون دولت سوریه در برخورد با مخالفین و نبردهای صورت گرفته در مناطق مختلف از جمله منطقۀ القصیر و اطراف حلب دست بالاتری پیدا کرده است. پس موقعیت دولت سوریه از آن زمان متزلزل‌تر و یا ضعیف‌تر نشده و بلکه رو به قوت است. پس چه دلیلی برای این قطع رابطه وجود دارد؟
تنها تفسیری که از این اقدام مصر می توانم بفهمم اینست که:
اولاً آقای مرسی به دلیل تعهدات شخصی نسبت به گروهی از مخالفان بشار اسد و نظام حاکم بر سوریه احساس می‌کند که نباید اجازه دهد که این موازنه به صورت خیلی سنگین علیه اپوزیسیون شکل گیرد و سعی می‌کند آسیبی را به دولت سوریه وارد کند تا روند قوت آن با تزلزل و نارسایی مواجه شود. به همین دلیل تنها کار مهمی که می‌توانست آسیب سیاسی به بشار اسد بزند، همین قطع رابطه است.
پس در واقع این تصمیم به معنای اعلام رسمی قرار گرفتن در جبهۀ مخالفان بشار اسد است؟
آنچه در این میان قابل توجه است، اینست که سیاست ایالات متحده آمریکا در سوریه عدم پیروزی هیچیک از طرفین است. آمریکا به دنبال آنست که دو طرف بازنده در سوریه وجود داشته باشد که حتی توافق این دو طرف بازنده هم نتواند سوریه را بازسازی کند و دوباره به صحنۀ منطقه به صورت پرقدرت بازگرداند.
در واقع حذف سوریه از معادلات منطقه استراتژی آمریکاست. به همین دلیل ملاحظه می‌کنید وقتی اپوزیسیون قوی می‌شود فشارهای آمریکا به دولت سوریه کاهش پیدا می‌کند و وقتی دولت قوی می‌شود فشارهای آمریکا به دولت افزایش پیدا می‌کند. پس کاملاً روشن است که آمریکایی‌ها به هیچ وجه دنبال دستیابی به یک راه حل سیاسی منطقی که اولاً: حافظ و تأمین کنندۀ حقوق همۀ مردم باشد و ثانیاً یک سوریه قدرتمند در منطقه که توان بازگشت به موقعیت و نقش آفرینی گذشته را داشته باشد، نیستند. در واقع تضعیف هرچه بیشتر سوریه در منطقه، استراتژی آمریکا و اسراییل است؛ شکی در این مسئله نیست.
چرا مرسی پیشتر این کار را نکرده بود؟
این مسئله با فشارهای بیشتر آمریکا بر سوریه همزمان شده است. این مسئله نشان می‌دهد که صحنۀ فعلی برای مرسی هم چندان روشن نیست و البته نوسانات موضع گیری دولت مصر در مورد سوریه نیز باید مورد توجه و دقت قرار گیرد که گاه به شدت به سمت راه حل سیاسی پیش می‌رود و گاهی چنان از راه حل سیاسی دور می‌شوند که تفسیر آن کمی دشوار است. واقعیت اینست که نوسانات سنگینی در موضع مرسی دیده می‌شود.
دلیل نوساناتی که بدان اشاره کردید، چیست؟
به نظر می‌رسد بخشی از آن تمایلات شخصی و تعهدات گروهی مرسی است و بخشی از آن متأثر از خاستگاه رئیس‌جمهوری مصر است که تعهداتی نسبت به امنیت ملی کشورش دارد.
اما باید توجه داشت که فارغ از اینکه چه نظامی در سوریه حاکم است، روشن است که تضعیف و حذف سوریه از معادلات منطقه‌ای نمی‌تواند در راستای منافع ملی مصر ارزیابی شود.
5252