شاید به جرأت می‌توان گفت بخش بزرگی از پیروزی دکتر حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم مرهون شرایط کشور به لحاظ سیاست خارجی بود سیاست خارجی که دولت نهم و دهم در پیش گرفته بود و آقای روحانی در شعارها و فعالیت‌های انتخاباتی‌اش یکی از تندترین انتقادات را به آن داشت. انتقاداتی که مستقیماً به نوع رویکردها و روش‌های آقای احمدی‌نژاد در سیاست خارجی وارد می‌شد. لذا از این جهت بررسی تیم سیاست خارجی آینده آقای روحانی و رویکردهای آن بسیار حائز اهمیت خواهد بود. از سوی دیگر با توجه به این‌که طی روزهای گذشته بازار گمانه‌زنی‌ها درباره ترکیب احتمالی کابینه و سیاست خارجی دولت یازدهم داغ شده است. در مطلب پیش‌رو به بررسی ترکیب احتمالی تیم سیاست خارجی آقای روحانی در دولت آینده می‌پردازیم. براساس شواهد و قرائن موجود، از یک سو و دیدگاه‌ها و ظرفیت تشکیلاتی آقای روحانی از سوی دیگر می‌توان ترکیب احتمالی زیر را برای سیاست خارجی ایشان پیش‌بینی کرد.
محمود واعظی
دکتر واعظی از دیپلمات‌های نسبتاً قدیمی وزارت خارجه است که از سال 1365 به این وزارتخانه پیوست. دکتر واعظی علاوه بر فعالیت‌های اجرایی، کارهای پژوهشی و تدوین کتاب‌هایی در حوزه سیاست خارجی، انرژی و مسائل منطقه‌ای را هم در کارنامه خود دارد که برخی از آن‌ها به‌عنوان مرجع در دوره‌های دانشگاهی و تحقیقاتی استفاده می‌شود.
سمت‌های اجرایی دکتر واعظی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی به ترتیب عبارتنداز: مدیرعامل شرکت مخابرات ایران از سال 1358 تا 1365، مشاور وزیر خارجه از سال 65 تا 66، معاون سیاسی اروپا و آمریکا وزارت‌خارجه از سال 68 تا 76، معاون اقتصادی وزارت خارجه از سال 76 تا 78، معاون پژوهش‌های سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک از سال 78 تاکنون. او همچنین معاون اروپای وزارت‌خارجه در دهه 80 و مشاور دکتر روحانی در امور سیاست خارجی است.
محمدجواد ظریف
ظریف که در سال 1386 پس از بازگشت از مأموریت سفارت دائم ایران در سازمان ملل، از دید رسانه‌ها پنهان شد و به فعالیت‌های دانشگاهی و مشاوره مشغول شد، اکنون یکی از گزینه‌های احتمالی تیم سیاست خارجی دولت یازدهم است. سوابق ظریف عبارتنداز: سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل، دستیار ارشد وزیرخارجه، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت‌خارجه، دبیر اجلاس سراتن کنفرانس اسلامی تهران، استاد دانشکده روابط بین‌الملل و عضو تیم مذاکرات هسته‌ای در دوران روحانی.
کمال خرازی
وزیرخارجه دوران اصلاحات، آن زمان که موضوع تنش‌زدایی و گسترش روابط با اعراب و کاهش تنش‌ها با غرب در دستور کار سیاست خارجی قرار داشت. اگرچه حضور مجدد سیدکمال خرازی در سمت وزارت خارجه کمی بعید به‌نظر می‌رسد اما احتمال حضور مجدد او در ترکیب تیم سیاست خارجی آقای روحانی دور از انتظار نیست. سوابق اجرایی دکتر کمال خرازی عبارت است از: رئیس‌شورای راهبردی روابط خارجی از سال 1385 تاکنون، وزیر امور خارجه دولت اصلاحات، نماینده اسبق ایران در سازمان ملل.
علی‌اکبر صالحی
وزیر خارجه فعلی که باید تا کمتر از دو ماه دیگر سمت خود را به وزیر جدید واگذار کند. صالحی اگرچه عضو تیم احمدی‌نژاد است اما به لحاظ سوابق و رویکردهای میانه‌روی‌اش و همچنین حضور در تیم مذاکرات هسته‌ای زمان روحانی، بیشتر در گروه اعتدالی‌ها و تکنو کرات‌ها قرار دارد و یکی از گزینه‌های احتمالی دولت یازدهم برای ریاست سازمان انرژی اتمی و یا نماینده ایران در آژانس محسوب می‌شود. سوابق وی به ترتیب عبارتنداز: رئیس سابق دانشگاه صنعتی شریف، نماینده دائمی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در دوره روحانی، معاون وزیر علوم و سفیر ایران در سازمان کنفرانس اسلامی در جده.
علی‌اکبر ولایتی
در همان آغازین روزهای پس از انتخابات، اخباری در رسانه‌ها درج شد که از حضور احتمالی علی‌اکبر ولایتی، به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی، در دولت آقای روحانی حکایت می‌کرد در این میان با توجه به عزم روحانی برای حل و فصل موضوع هسته‌ای و به‌دلیل رابطه آن با سایر مشکلات کشور و از طرف دیگر سوابق ولایتی در موارد مشابه - به‌خصوص پرونده قطعنامه 598 - دور از ذهن نیست که روحانی به‌دنبال استفاده از تجارب و نفوذ ولایتی در میان برخی محافل بین‌المللی، با هدف پیشبرد پرونده هسته‌ای باشد. از سوی دیگر حضور ولایتی به‌عنوان رقیب انتخاباتی روحانی این گمانه‌زنی را تقویت می‌کند لذا احتمال حضور ولایتی در سمت دبیری شورای‌عالی امنیت ملی جدی است ولایتی از سال 1360 تا 1376 وزیرخارجه و از آن تاریخ تاکنون مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل است.
صادق خرازی
صادق خرازی یکی از دیپلمات‌های ارشد دوران اصلاحات بود که برخلاف بسیاری از همکارانش، پس از آن‌که از سوی دولت نهم از قطار دستگاه سیاست خارجی پیاده شد، راه رسانه و حضور در افکار عمومی را برگزید و در دوران هشت ساله ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، یکی از سرسخت‌ترین منتقدان سیاست خارجی این دولت به‌شمار می‌رفت. او همچنین حلقه‌ای از دیپلمات‌های قدیمی وزارت خارجه را در سایت دیپلماسی ایرانی گردهم آورد که طی چند سال گذشته نقش اعضای یک اتاق فکر را بازی می‌کردند. به‌نظر نمی‌رسد صادق خرازی با توجه به شرایط جسمی از یک سو و رویکردهای اصلاح‌طلبانه‌اش درباره سیاست خارجی، گزینه کلیدی در ترکیب تیم سیاست خارجی دولت یازدهم باشد.
فریدون وردی‌نژاد
وردی‌نژاد اگرچه به جز یک دوره سفارت در چین، در زمان ریاست‌جمهوری آقای خاتمی، سوابق خاصی در سیاست خارجی ندارد، اما به‌دلیل حضور پررنگ رسانه‌ای در دوران اصلاحات و سوابق اجرایی ویه که شامل هشت سال مدیریت خبرگزاری ایرنا و همچنین روزنامه ایران، از 1372 تا 1380 سفیر ایران در چین، از موسسان حرب اعتدال و توسعه، استاد رشته مدیریت در دانشگاه تربیت‌مدرس، معاون پیشین نیروی قدس سپاه، عضویت در کمیته سیاسی، علمی و راهبردی سند چشم‌انداز 20 ساله نظام در مجمع تشخیص مصلحت و عضویت در کمیته سیاست خارجی و روابط بین‌الملل مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌شود و با توجه به این‌که از افراد نزدیک به روحانی است، از اعضای احتمالی ترکیب تیم سیاست خارجی او خواهد بود. وردی‌نژاد در سال 1389 به‌عنوان عضو هیأت علمی دانشگاه تهران بازنشسته شد.
سیدمحمد صدر
صدر از چهره‌های برجسته سیاست خارجی دوران اصلاحات است. صدر در کنار محسن امین‌زاده دو مدیر ارشد خاتمی در وزارت خارجه اصلاحات بود که البته امین‌زاده بعد از انتخابات 88 زندانی و از کلیه فعالیت‌های سیاسی و دیپلماتیک حذف شد. با توجه به حضور افراد با سابقه‌تری در لیست احتمالی، صدر را می‌توان جزو مدیران ارشد احتمالی وزارت‌خارجه در سطح معاونت پیش‌بینیکرد. سوابق وی عبارتنداز: معاون عربی و آفریقایی وزارت‌خارجه دوران اصلاحات و مشاور سیدمحمدی خاتمی، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات وزارت‌خارجه، عضو مؤسس جبهه مشارکت.
سیدحسین موسویان
سخنگوی تیم هسته‌ای روحانی، که مدتی به اتهام ارتباط با خارج و جاسوسی تحت تعقیب قضایی قرار گرفت و اکنون به‌عنوان پژوهشگر میهمان، در دانشگاه‌های آمریکا فعالیت دارد. موسویان که به‌خاطر سوابق تحصیلاتی در آمریکا، وارد تیم روحانی در شورای‌عالی امنیت ملی در مذاکرات هسته‌ای شد بعد از تغییر دولت هشتم و روی کارآمدن دولت احمدی‌نژاد از این سمت برکنار شد.
گرچه موسویان از دیپلمات های نزدیک به روحانی بود، اما با توجه به پرونده‌های قضایی وی و همچنین حضور درازمدت او در غرب، به‌نظر نمی‌رسد آقای روحانی تمایلی به بازگشت موسویان داشته باشد، به‌ویژه این‌که حضور وی در شرایط کنونی می‌تواند انتقاداتی از سوی جناح‌های اصولگرا در پی داشته و هزینه‌هایی را به روحانی تحمیل کند! سوابق موسویان عبارتنداز: سفیر اسبق ایران در آلمان، معاون دبیر شورای‌عالی امنیت ملی و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای، معاون مرکز تحقیقات استراتژیک عضو مؤسس حرب اعتدال و توسعه و مدیر پیشین روزنامه ایران نیوز.
سیروس ناصری
ناصری از دیپلمات‌هایی است که در زمان نمایندگی ایران در مقر سازمان ملل در ژنو، به‌عنوان یکی از اعضای تیم مذاکراتی قطعنامه 598 در عرصه سیاست خارجی مطرح شد. پس از آن در دوران روحانی، از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران بود. ناصری که با سابقه‌ترین سفیر ایران در ژنو و وین شناخته می‌شود، مدتی سخنگی تیم هسته‌ای روحانی بود. او نیز بارها از سوی رسانه‌ها و محافل اصولگرا به‌دلیل ارتباط با پرونده شرکت نفتی کیش اورینتال با اتهام‌های مالی و سیاسی مواجه شد، اما برخلاف موسویان پای او به دادگاه کشیده نشد. البته به‌نظر می‌رسد آقای روحانی تمایلی به پرداخت هزینه برای افرادی که سابق بر این مورد اتهاماتی قرار گرفته‌اند نداشته باشد و حرکتی آرام و به دور از جنجال‌های رسانه‌ای و سیاسی را برای پیشبرد برنامه‌های سیاست خارجی در پیش گیرد لذا احتمال گزینه‌هایی مثل موسویان و ناصری در میان تیم روحانی بعید به‌نظر می‌رسد.
سیدمحمدحسین عادلی
عادلی یکی از اعضای دولت آقای هاشمی بود که در زمان تصدی ریاست بانک مرکزی به‌دلیل اجرای برخی سیاست‌های اقتصادی و ارزی، در معرض انتقاد شدید افکار عمومی قرار گرفت و پس از مدتی در دوران اصلاحات به سفارت ایران در کانادا و انگلیس رفت. وی از افراد نزدیک به هاشمی است، یکی از گزینه‌های احتمالی ترکیب دستگاه سیاست خارجی روحانی است. سوابق عادلی عبارتنداز: رئیس کل بانک مرکزی ایران در سال‌های 68 تا 73، سفیر ایران در لندن در دولت هشتم و معاون اقتصادی وزارت‌خارجه در همان دولت.
امیرحسین زمانی‌نیا
زمانی‌نیا عضو سابق تیم هسته‌ای در حال‌حاضر در مرکز تحقیقات استراتژیک مشغول فعالیت است. زمانی‌نیا اولین فرد از تیم مذاکره‌کنندگان هسته‌ای بود که دز اولین کنفرانس مطبوعاتی روحانی که دو روز پس از اعلام نتایج انتخابات برگزار شد، مدیریت جلسه را برعهده داشت. سوابق زمانی‌نیا عبارت است از: معاون پژوهش‌های روابط بین‌الملل مرکز تحقیقات استراتژیکف مدیرکل اسبق سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه، سفیر اسبق ایران در مالزی، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و از مدیران ارشد دفتر ایران در نیویورک (سازمان ملل) در دوره خرازی.
محمدرضا البرزی
البرزی سفیر و نماینده سابق ایران در مقر سازمان ملل دز ژنو بوده است. معاون پژوهش های روابط بین‌الملل مرکز تحقیقات استراتژیک و مدیرکل اسبق سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه در زمان خرازی، از دیگر سوابق اجرایی البرزی است.
غلامعلی خوشرو
خوشرو نیز در کنار امین‌زاده و صدر از مدیران و معتمدان خاتمی بود که وارد عرصه دیپلماسی شد. سوابق او عبارت است از: معاون بین‌الملل وزارت خارجه، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته ای و از اعضای ارشد جبهه مشارکت.
29301
نظر شما