نسرین وزیری: محمدجواد ظریف که هم در بخشی از دوران تحصیل درآمریکا [ سال های 55 تا 67 در دانشگاههای ایالتی سان فرانسیسکو و دنور که منجر به اخذ مدرک دکترای حقوق و روابط بین الملل ش] در دفتر نمایندگی ایران در نیویورک کار کرده و هم سفیر دولت اصلاحات در سازمان ملل [از سال 81 تا 86] بوده، به سبب نطقهای شنیدنیش در حمایت از فعالیت هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران، از سوی روزنامه های آمریکایی عنوان «صدای ایران در سازمان ملل با لهجه امریکایی» گرفت.
او پس از آنکه دوره سربازی‌اش را به‌عنوان کارمند محلی دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل گذراند؛ پیش از رجعت دوباره به امریکا، در دوره وزارت علی اکبر ولایتی، جانشین محمدجواد لاریجانی در معاونت حقوقی و امور بین الملل وزارت خارجه شد. ظریف که پس از پایان سفارتش در سازمان ملل هم عازم تهران شده بود تا سال 89 در وزارت امورخارجه به عنوان دستیار ارشد منوچهر متکی فعالیت داشت و از آن پس هم معاون بین الملل دانشگاه آزاد بود و هم عضو هیات علمی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت خارجه.
حضور ظریف در وزارتخارجه دولتهای مختلف از او دیپلماتی کارکشته ساخته که به خوبی منافع ملی را از مسائل جناحی تمیز میدهد. از این رو او هم در دولت اصلاحات صدای رسای ایران در آمریکاست و هم در دولت مهرورز عدالت محور وقتی در برابر سوالات خبرنگاران خارجی درباره هولوکاست قرار میگیرد چنین استدلال میکند که احمدی‌نژاد این موضوع را مطرح نکرده که آیا چنین چیزی رخ داده است بلکه صرفا می‌گوید که فلسطینی‌ها به اشتباه تاوان آن را می‌دهند. حتی زمانی که رسانه های خارجی، دولت نهم و دهم را به کارشکنی در مذاکرات هسته ای متهم میکردند، ظریف همچون برخی دیگر دیپلماتهای کنارگذاشته شده از وزارتخارجه بر این طبل نکوبید که هر دستاوردی هم بوده در دوره اصلاحات بوده، بلکه اظهار داشت: «غرب در خلال دو سالی که ایران با تعلیق غنی‌سازی اورانیوم موافقت کرد، از مذاکره اجتناب کرد و لذا تهران اعتماد به مذاکره را از دست داده بوده است». شاید از همین روست که ظریف علیرغم استعفایش از نمایندگی ایران در سازمان ملل در ابتدای آغاز بکار دولت احمدی نژاد، به توصیه مقام معظم رهبری دو سال دیگر نیز به مسئولیت خود ادامه داد و در این مدت نیز هیچ رفتاری بر خلاف سیاست‌های دولت جدید از خود بروز نداد.
او که این روزها به سبب اقامت بلند مدتش در آمریکا -علیرغم اینکه مامور به خدمت بوده- مورد سوال نمایندگان مجلس قرار میگیرد، اصلا گرین کارت ندارد و فرزندانش نیز در ایران زندگی می کنند نه آمریکا. شاید منتقدان وی نمیدانند که هنری کیسینجر وزیر خارجه اسبق آمریکا کتاب خود به نام «دیپلماسی» را به این دیپلمات کشورمان تقدیم کرده و برایش نوشته است: «تقدیم به دشمن قابل احترامم؛ محمدجواد ظریف»! البته شم دیپلماتیک ظریف و دوراندیشی وی، سبب شده بود تا پیش از این انتقادات، پاتک آن را آماده کند. آنجا که وی در بخشی از کتابش با عنوان «آقای سفیر»، که در دو هفته اخیر منتشر شده، درباره انتخابش برای نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل نوشته است: «فکر می‌کنم در بهمن ماه سال ۱۳۸۰ بین من و آقای دکتر خرازی برای رفتن به نیویورک توافق صورت گرفت. ظاهرا آقای دکتر خرازی نیز همان موقع موضوع اعزام من را به رهبری هم گفته بودند. بعدها رهبری به من فرمودند که همان روز من به آقای حجازی گفتم که بهترین گزینه برای نیویورک شما هستید؛ اما بگذارید روند معمول وزارت خارجه طی شود. وقتی که رسما به ما معرفی شدید، شما هم رسما موافقت کنید... همچنین نکاتی را که برای مأموریت لازم بود یادآوری کردند. از جمله نکته‌ای را فرمودند که من در همه کلاسهایم برای دانشجویان گفته‌ام. به من فرمودند حتی اگر در موردی یقین داری که دیدگاهت ۱۸۰ درجه با من مخالف است، وظیفه داری دیدگاهت را بگویی. حتی ایشان مطرح کردند که این یک وظیفه شرعی است. بحمدلله من نیز همیشه این کار را انجام دادم.»
صادق خرازی که در این بخش از کتاب ظریف مورد اشاره قراره گرفته نیز سفیر ایران در سازمان ملل بوده و در وصف وزیر پیشنهادی روحانی برای وزارت امور خارجه او را چهرهای مورد اعتماد رهبری و بهترین فرد برای عادی سازی روابط تهران و واشنگتن میخواند. [سایت انتخاب 7 مرداد 92]
آنچه این روزها کمتر به چشم رسانه ها آمده نقش کلیدی ظریف در مذاکرات موردی ای است که بین تهران و واشنگتن درباره مسائلی همچون حل مشکل گروگانهای آمریکا در لبنان و حل مسائل افغانستان شکل گرفته است. کما اینکه جیاندومنیکو پیکو، فرستاده پیشین سازمان ملل در خاطرات خود از تلاشهای ظریف برای بهبود مناسبات دو کشور برای آزادی گروگانهای آمریکایی در لبنان یاد کرده است.
تریتا پارسی، رییس شورای ملی ایران و آمریکا هم از نقش ظریف در مذاکرات دوکشور از جمله گفت‌وگوهای مربوط به افغانستان پس از حمله تحت رهبری آمریکا به افغانستان در سال 2001 و همچنین پیشنهاد ایران در سال 2003 برای انجام « چانه‌زنی بزرگ» با آمریکا سخن گفته است. جیمز دابینز، دیپلمات کهنه‌کار آمریکایی و نماینده آمریکا در کنفرانس بن 2001 که به تشکیل دولت جدید افغانستان پس از سرنگونی طالبان منجر شد، نیز معتقد است که ظریف به عنوان «فردی شوخ طبع» در این دیپلماسی نقشی محوری و مثبت داشته که بدون حضور وی ممکن بود دولت کرزای هرگز شکل نگیرد.
رویترز در گزارشی که پیش از معرفی ظریف به عنوان وزیر امورخارجه منتشر کرده آورده است: «دیپلماتهای غربی میگویند که ظریف مذاکره‌کننده اصلی ایران در آخرین تلاش تاثیرگذار خود، در پی مذاکره برای دستیابی به توافقی بزرگ بین واشنگتن و تهران پس از 11 سپتامبر بود». البته «آقای سفیر» تا کنون در این باره توضیحی نداده و این موضوع از سوی منابع داخلی تایید نشده است.
ظریف چهره ای شناخته شده در جهان بین الملل است. چه آنکه ویلیام میلر سفیر سابق امریکا در اکراین که پیش از این چندین بار با ظریف در نیویورک دیدار کرده نیز او را به شدت مطلع از مسائل امریکا و دارای دانش بسیار در مورد کشورش می داند که اطلاعات بسیار زیادی در مورد مسئله هسته ای دارد. از نگاه وی، ظریف برای وزارت خارجه مناسب است چرا که خلق و خو، سابقه و تحصیلات لازم برای فعالیت در حوزه ای که باعث جدایی ایران و امریکا شده را دارد. برنت اسکوکرافت مشاور امنیت ملی جرج اچ دبلیو بوش هم ظریف را فردی معقول خواند اما گفت که این امر بستگی به آزادی عملی دارد که به او داده خواهد شد.
تماس‌های ظریف با جو بایدن، معاون رییس‌جمهور آمریکا، چاک هاگل، وزیر دفاع و برخی مقامات نامی امنیت ملی آمریکا از هر دو جناح سبب شده که این روزها لیستی از این اسامی که در دفترچه تلفن ظریف درج شده در سایتهای خبری منتشر شود که نشان از سطح روابط دیپلماتیک ظریف با مقامات ارشد دیگر کشورها دارد.
ظریف به رغم این ارتباط گسترده، هرگز از منافع جمهوری اسلامی ایران کوتاه نیامده و همواره بر مواضع اصولی جمهوری اسلامی پافشاری کرده است. کما اینکه نویسنده مقاله نیویورک تایمز در بیان این واقعیت نوشته است «ظریف یک مدافع سرسخت برای ایران است».
به سبب چنین وجهه جهانیای است که رویترز در تحلیلی ظریف را «دیپلماتی نرم خو» معرفی کرده و انتخاب او را نشانگر آن دانسته که «رئیس‌جمهور میانه‌رو ایران در پی تلاشی دیگر جهت خروج از بن‌بست است و رای اعتماد مجلس ایران به ظریف سیگنال مثبت و قدرتمندی به آمریکا خواهد بود». آسوشیتدپرس نیز انتخاب ظریف را نشان دادن «شاخه زیتون» ایران به غرب توصیف کرده است. [تابناک 13 مرداد 92]
دنیس راس دیپلمات کهنه‌کار آمریکا و مشاور سابق اوباما در امور خاورمیانه هم بر این باور است که «انتخاب او در واشنگتن و اروپا به عنوان این نشانه تلقی می‌شود که روحانی قصد تعامل با غرب را دارد. البته ظریف فردی نیست که به آمریکا لطفی کند».[ایسنا 10 مرداد 92]
/2727
نظر شما