دولت آمریکا روز چهارشنبه اعلام کرد: "پرزیدنت باراک اوباما پیش از رفتن به مسکو برای نشست گروه 20 روز ششم سپتامبر اقامتی 2 روزه در سوئد خواهد داشت؛ کشوری که نقش مهمی را در صحنۀ بین الملل دارد؛ مسلماً این برنامه‌ای نبود که از پیش برای اوباما ترتیب داده بودند. در این تاریخ دیپلمات‌های روسی و آمریکایی از مدتها قبل برنامۀ ملاقات دوطرفه میان پوتین و اوباما برای مذاکره بر سر موضوعاتی همچون رابطه با ایران- پس از روی کارآمدن حسن روحانی- مدیریت جنگ سوریه و همچنین کاهش تسلیحات جنگی استراتژیک و ... را ترتیب داده بودند.
اما این نشست برگزار نشد، از یک هفتۀ پیش و با اعطای پناهندگی روسیه به ادوارد اسنودن، پیمانکار سابق آژانس شنود (امنیت) ملی آمریکا که البته کمی هم منتظرش بودیم، و افشاگری‌های وی پیرامون سیاست بین المللی و رویکرد آمریکا این مسئله تغییر کرد. واشنگتن صراحتاً و البته بدون بستن درِ مذاکرۀ دوطرفه اعلام کرد که کاملاً ناامید شده است و در نهایت رییس جمهور آمریکا بعد از تردیدهای فراوان در روز چهارشنبه اعلام کرد: "خیر، به مسکو نمی‌روم" جی کارنی، سخنگوی دولت سخنگوی آمریکا در این باره گفت: روابط میان دو کشور به اندازۀ کافی پیشرفت نکرده است.
شب قبل از این اعلام، اوباما در برنامۀ تلویزیونی جی لئو، یکی از شومن های معروف آمریکایی گذشتۀ همتای روسی‌اش ولادیمیر پوتین که یکی از اعضای کاگ‌ب بود را یادآوری کرد (پوتین پیشتر سرهنگ دوم کاگ‌ب- پلیس سیاسی و سرویس سری اتحاد جماهیر شوروی سابق بوده است) اوباما صراحتاً گفت: به رغم اینکه ایالات متحده آمریکا می‌تواند کارهای زیادی با آنها انجام دهد، روسها اما با تغییر مسیر تلاش می‌کنند به عصر جنگ سرد بازگردند. من بارها به آنها گفته‌ام و الان هم به رییس جمهور پوتین می‌گویم که" گذشته‌ها گذشته، به آینده فکر کنیم. "
لحن کمتر متقاعدکنندۀ اوباما در این برنامه نتوانست خشم وی را به خوبی پنهان کند. ماجرای اسنودن در هنگامه‌ای که بن بست های زیادی میان دو طرف وجود دارد، همانند فحش و ناسزا برای واشنگتن بود. با این حال بن رودس، یکی از مشاوران امنیت ملی رییس جمهور آمریکا در این باره می‌گوید: اتفاقا خوب شد که این نشست لغو شد، در کاخ سفید همگی بر سرِ این مسئله اجماع داشتند که در فضای کنونی، چنین نشستی هیچ معنا و مفهومی نمی‌تواند داشته باشد. وزارت خارجۀ آمریکا برای تشریح این تصمیم دلایل مختلفی آورد اعم از کنترل تسلیحات، مسائل تجاری، امنیت جهانی و حقوق بشر که طرفین اختلاف نظرهای فراوانی بر سر آن دارند. با این حال همۀ این بهانه‌ها تنها یک زنگ را به صدا درآورد: کاهش روابط طرفین با بازگشت پوتین به کرملین.
این در حالی بود که در تمام طول هفته کاخ سفید تحت فشار مضاعف کنگره بود. چارلز شومر، یکی از سناتورهای آمریکایی که پوتین را "بچه پررو و قلدر مدرسه" خطاب کرده بود، از تصمیم اوباما بسیار استقبال کرده و گفت: همتای روسی اوباما لیاقت احترام متقابل یک نشست دوطرفه را ندارد. امروز ماجرای اسنودن بهانه‌ای برای تشدید فضای سرد حاکم بر روابط طرفین را فراهم آورده است. به نظر می‌رسد فضای فعلی با زمانی که هیلاری کلینتون در سال 2009 روسیه را به تجدیدنظر در روابط دوطرفه دعوت کرد، به شدت تفاوت دارد. 3 سال پس از آن با تداوم حمایت روسیه از بشار اسد، آمریکایی‌ها، روسها را به داشتن دست‌های خون آلود متهم می‌کنند و روسها نیز معتقدند که آمریکایی‌ها تعریفی دوگانه از روابط میان دو کشور دارند: مثل فرینمیز" friennemies" یعنی در عین حال ترکیبی از دوست(friends) و دشمن (ennemies)
بری پاول، یکی از اعضای گروه فکر شورای آتلانتیک با بررسی چالش‌های موجود میان دو کشور، رفتار مسکو و برداشت واشنگتن را تشریح می‌کند: "اگر اسنودن قصد داشت این رابطه به سرانجامی برسد، اسنودن را داخل هواپیمایی می‌گذاشت و آن را روانه می‌کرد. با این حال شمار کمی از آمریکایی‌ها با نظر ژاکوب هیل بران در مجلۀ نومحافظه کار نشنال اینترست موافق‌اند که می‌گوید مشی اوباما کاملاً برخلاف منفعت بود و در مسئلۀ اسنودن این آمریکا- و نه روسیه - بود که همانند روزهای سرد و یخی جنگ سرد برخورد کرد.
با این حال جان کری و چاک هیگل، وزرای خارجه و دفاع آماده‌اند که با سرگئی لاوروف و سرگئی چویگو همتایان روس خود ملاقات کنند و دو رییس جمهور نیز در نشست گروه 20 در اوایل سپتامبر در سن پترزبورگ به یکدیگر برخورد خواهند کرد.
اما اظهارنظر روسها دربارۀ تصمیم آمریکا نیز جالب بود؛ روسیه در پاسخ به اقدام اوباما گفت: به دلیل اینکه توافق نامۀ استرداد مجرمین میان دو کشور وجود نداشت، مسکو چاره ای جز پذیرش پناهندگی به اسنودن نداشت. گفتنی است از زمانی که اسنودن فرودگاه روسیه را ترک کرده در مکانی نامعلوم و تحت نظر سرویس‌های امنیتی روسیه است.
لوموند/ ترجمه: زهرا خدایی
5252
نظر شما