فاطمه استیری: حسن روحانی خوش اقبال است، اثبات آن هم نیازی به مقدمه‌چینی و طویل‌گویی ندارد. هنوز 50 روز از حضور او در پاستور نگذشته، که در یکسو قدرت‌های غرب و شرق یکی پس از دیگری زبان تحریم و تهدید را به کناری نهاده و از در «تعامل سازنده» با رییس جمهور جدید وارد گفتوگو شده‌اند، بازار و بازاریان هم از سیاستمداران عقب نمانده و روی خوش به رییس‌جمهور دیپلمات نشان داده و بعد از مدت‌ها تلاطم و نابسامانی، آرامش و سکون بر اقتصاد کشور حاکم شده است. اصولگرا و اصلاح طلب در سویی دیگر نه در هم‌نشینی کامل اما در همراهی با دولت اعتدال گرا گام بر می‌دارند و ... در نهایت گویی ابر و باد و مه و خورشید همه دست به دست هم داده‌اند تا دوران روحانی با آغازی خوش همراه باشد. در این میان بهره‌برداری موقت از نیروگاه بوشهر بعد از کش و قوس‌های فراوان و خلف وعده‌های پی در پی طرف روس باز هم خبری خوش در دولت تازه پا گرفته روحانی است.
واحد اول نیروگاه هزار مگاواتی اتمی بوشهر در حالی امروز با برگزاری مراسم امضای پروتکل به بهره‌بردار ایرانی تحویل «موقت» میشود، که طرف قرارداد روسی تاکنون بارها و بارها تحویل این نیروگاه را به تاخیر انداخته است.
آنگونه که علی اکبر صالحی، معاون رییس جمهور روز گذشته اعلام کرد «نیروگاه اتمی بوشهر در دوره تحویل موقت، دو سال یا هفت هزار ساعت باید کارکرد داشته باشد که تحت گارانتی (ضمانت) طرف روسی خواهد بود. در این مدت نیز تعدادی از کارشناسان روس در دوره دوساله گارانتی حضور خواهند داشت تا در برخی زمینه ها از مشورت و کمک های فنی آنها استفاده کنیم.»
بنا به گفته رییس سازمان انرژی اتمی «پس از طی این دو سال، نیروگاه که البته اکنون نیز در اختیار بهره بردار ایرانی است، بطور کامل در اختیار کشورمان قرار خواهد گرفت.»
اما بهره‌برداری از فاز اول نیروگاه اتمی بوشهر، راند آخر بهره‌برداری از نیروگاه هستهای بوشهر نیست. هنوز قرار داد ساخت فاز دوم نیروگاهی که 37 سال پیش کلنگ آن به زمین خورد، بسته نشده است. چه آنکه بنا به گفته صالحی «مذاکرات درباره واحد دوم نیروگاه اتمی بوشهر با دقت و بررسی‌های کارشناسی همه‌جانبه با طرف روسی در حال انجام بوده و تاکنون به‌خوبی پیش رفته است.» رییس سازمان انرژی اتمی بدون مشخص کردن زمان آغاز این پروژه می‌گوید: «فاز دوم در آینده‌ای نه‌چندان دور، کلنگ‌زنی خواهد شد.»
داستان پر پیچ و خم ایران، نیروگاه بوشهر، روسیه
تکمیل و افتتاح نیروگاه بوشهر طی سال‌های اخیر بارها از سوی مقامات ایرانی و روسی که طرف قرارداد این نیروگاه بودند اعلام شد اما هر بار بنا به دلایلی که طرف روسی عمدتا آن را «نقص فنی» یا «مشکلات مالی» عنوان می کرد به تاخیر افتاد.
در این میان اما برخی تحلیل‌ها «سیاسی کاری» و تعمد روسیه در عدم تکمیل و افتتاح کهنسال‌ترین پروژه هسته ای کشورمان را عامل اصلی این تاخیرها عنوان می‌کردند. به عقیده این دسته از تحلیلگران، نیروگاه بوشهر به اهرمی برای پیگیری اهداف روسیه در سطح منطقه‌اى و حتى فرا منطقه‌اى تبدیل شده که در مذاکرات این کشور با امریکا همواره از جایگاه ویژه‌اى برخوردار بوده و رفتار مسکو در ارتباط با نیروگاه بوشهر تابعی از افت‌وخیزهای مساله اتمی میان ایران با غرب از یکسو، و مناسبات روسیه با غرب از سوی دیگر شده بوده است.
نیروگاهی با عمر 37 ساله
اما نیروگاه اتمی بوشهر، نخستین نیروگاه هستهای ایران محسوب میشود که ساخت آن در سال 1355 و دو سال بعد از تأسیس سازمان انرژی اتمی ایران در دوران حکومت پهلوی و طی قراردادی با بخش تکنولوژی و تحقیقات سازمان انرژی اتمی آلمان غربی رسما در دستور کار قرار گرفت.
به دنبال آن، توافق شرکت کرافت ورک یونیون، یکی از شرکت‌های وابسته به زیمنس آلمان ساخت دو واحد نیروگاه اتمی در بوشهر برعهده گرفت، اما در سال 1357 در شرایطی که حدود 75 درصد از واحد اول و 60 درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بود با پیروزی انقلاب و استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران، طرف آلمانی کار در نیروگاه بوشهر را متوقف کرد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و سرنگونی رژیم پهلوی، این شرکت آلمانی از ادامه همکاری با ایران سرباز زد و این پروژه را متوقف کرد. امری که با شکایت ایران در دادگاه بین‌المللی همراه شد و در نهیات با صدور حکم به نفع ایران کلیه قطعات و دستگاه‌های ساخته شده دو نیروگاه بوشهر تا آن زمان، به اضافه نیمی از سوخت هستهای به مالکیت ایران درآمد و پیمانکار موظف شد که این قطعات را به صورت تحویل در بندر بوشهر، به ایران تحویل دهد.
گرچه آلمانیها بعد از این حکم بار دیگر به بوشهر بازگشتند اما آغاز جنگ تحمیلی و حمله موشکی عراق به بخشی از نیروگاه بوشهر عملا کار را متوقف کرد تا بعد از پایان جنگ بار دیگر نگاه ها به سمت بوشهر و نیروگاهی که دیگر به مخروبه تبدیل شده بود، متوجه گردد.
با سفر آیتالله هاشمی به روسیه در نخستین سال ریاست جمهوری وی، موافقتنامه همکاری هسته ای بین دو کشور تدوین شد و در سال 73 نیز موافقت نامه اصلی بین دو کشور امضا گردید که به موجب آن مقرر شد ساخت نیروگاه تا پایان ۲۰۰۰ به پایان برسد. این قرارداد در ژانویه ۱۹۹۶میان «سازمان انرژی اتمی ایران» و «شرکت اتم استوری اکسپورت روسیه» اعتبار اجرایی پیدا کرد. طرف روس متعهد شد تا سال ۲۰۰۰ ساخت نیروگاه را به پایان برساند و همچنین ایران متعهد شد، پسماند سوخت نیروگاه هستهای بوشهر را به روسیه بازگرداند.
آغاز بهانه‌های 13 ساله روسها
اما روسیه هر سال راه‌اندازی و تحویل این نیروگاه را به تاخیر انداخت تا تاخیری 13 ساله را به ثبت برساند. آنگونه که وزیر انرژی روسیه مدت ها بعد از موعد تعیین شده در سال 82 از تاخیر یک ساله در بهره برداری به دلیل نقایص فنی خبر داد. یک سال بعد اما رئیس سازمان انرژی اتمی روسیه تاریخی جدید را اعلام کرد و گفت « نیروگاه بوشهر سال ۲۰۰۶ کارش را آغاز می‌کند.»
اما این اظهارات آغازی بر بهانه جویی‌های بعدی بود. مقامات روسیه در تابستان 1386 بحث مشکلات مادی شرکت پیمانکار را پیش کشیده و اعلام کردند که جمهوری اسلامی هزینه قرارداد تکمیل این پروژه را به طور کامل پرداخت نکرده است موضوعی که از سوی مسئولان کشور رد شد.
مدتی بعد پوتین که در همان روزها نیز عنوان رییس جمهور روسیه را همراه خود داشت به میدان آمد و احداث نیروگاه بوشهر به دلایل فنی را سخت عنوان کرد. اظهاراتی که تا آخرین روزهای سال 87 ادامه داشت تا در نهایت اسفندماه 87 و چندین سال پس از زمان منعقد شده در قرارداد، نیروگاه پیش راه اندازی و سوخت مجازی آزمایش شد. آقازاده رئیس وقت سازمان انرژی اتمی ابراز امیدواری کرد با پایان یافتن مرحله پیش راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر، این نیروگاه در آینده نزدیک بخشی از برق مورد نیاز کشور را تأمین کند.
تیرماه 88؛ تاریخ دیگری که از آن به زمان نهایی اتمام نیروگاه بوشهر نام برده می شد. اما 2 ماه مانده به وقت مقرر سخنگوی اتم استروی اکسپورت، مشکلات مالی را برای زیرپاگذاشتن تعهدات روسیه بهانه کرد و پس از او وزیر انرژی روسیه هم گفت که تا پایان سال 88، کار تکمیل این نیروگاه به پایان نخواهد رسید.
سال 88 بدون هیچ خبری از بوشهر به پایان رسید تا سال 89 با خبر حمله ویروس استاکس نت به نیروگاه بوشهر بار دیگر نیروگاه در صدر اخبار قرار گیرد.
مدتی پس از سوخت گذاری در نیروگاه برخی رسانه ها از بروز مشکلات جدی در نیروگاه خبر دادند. بر اساس این گزارش ها "ویروس استاکس نت" موجب بروز این مشکلات بود. حمله ای که به سرعت از سوی متخصصان امنیتی سازمان شناسایی و رفع شد. آنگونه که مسئولان سازمان انرژی اتمی در آن زمان اعلام کردند این اقدامات در راستای عملیات جنگ روانی علیه ایران بوده و «ویروس استاکس‌نت هیچ‌گونه تاثیر منفی بر روند پیشرفت فعالیت‌های نیروگاه اتمی بوشهر نداشته است و حدود یک سال و نیم پیش، کارشناسان و متخصصان امنیتی سازمان با هوشیاری کامل این ویروس را شناسایی کرده و اقدامات لازم در این زمینه انجام شده است».
بعد از رفع این مشکل، باز هم انتظار و امیدها برای استفاده از برق هستهای که اولین محصول این نیروگاه بود از سر گرفته شد، اما ناگهان در اسفند سال 89 خبر رسید که سوخت از نیروگاه بوشهر خارج خواهد شد. سفیر ایران در روسیه گفت: باز کردن در رآکتور بوشهر، هیچ ارتباطی به کرم رایانه‌ای استاکس‌نت ندارد و با هدف چک نهایی رآکتور است. این اقدام، با توافق کارشناسان روسی و ایرانی انجام شده است.
آژانس انرژی اتمی روسیه (روس اتم) نیز در بیانیه ای در رابطه با علت خروج سوخت از نیروگاه اتمی بوشهر اعلام کرد: مشکل داخلی به یکی از چهار پمپ خنک کننده مربوط می شود که آسیب دیده است. به علاوه بررسی سه پمپ دیگر نیز انجام شد. در این اطلاعیه با اشاره به اینکه قطعات کوچک فلزی وارد سیستم خنک کننده شده، آمده است: پس از اینکه سوخت نیروگاه بوشهر خارج شد، این قطعات شسته شده و پس از آن راکتور دوباره سوخت گذاری می شود.
بعد از خروج سوخت از نیروگاه و بعد از گذشت یک سال پس از آن در 12 شهریور سال 90 نیروگاه بوشهر با قدرت حدود 60 مگاوات به شبکه سراسری متصل شد.
اما این پایانی بر ماجراهای ایران، روسیه و نیروگاه بوشهر نبود. مقامات روسی که وعده داده بودند نیروگاه بوشهر را در اواسط دی ماه 91 به ایران تحویل دهند با تعویق آن زمان نهایی شدن آن را سه ماه به تاخیر انداخت. فروردین ۹۲ تاریخ جدید اعلام شده از سوی روسها برای تحویل واحد اول نیروگاه اتمی بوشهر بود که از سوی ولادیمیر پاولوف، معاون رئیس اداره ساخت نیروگاه اتمی در ایران و ترکیه اعلام شد.
محمودرضا سجادی سفیر ایران در روسیه، هم با بیان اینکه نیروگاه اتمی بوشهر در حال انجام تست‌های نهایی است، این اطمینان را داد که طبق وعده روسها پایان سال جاری میلادی مدیریت این پروژه به کارشناسان ایرانی سپرده خواهد شد. زمانی که باز هم برای ایران غیرممکن شد.
شروع خوش نیروگاه بوشهر در دولت تدبیر و امید
داستان نیروگاه بوشهر در دولت روحانی اما با اظهارات چندی پیش معاون رییس جمهور روسیه از زمان تحویل این نیروگاه آغاز شد. آنجا که اوشاکوف پیش از سفر روحانی به بیشکک و دیدار با پویتن در حاشیه اجلاس شانگهای از از تحویل موقت این نیروگاه در دوم مهرماه خبر داده بود. چندی بعد نیز علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی این خبر را تایید کرد و حال به نظر می رسد نیروگاهی که طی سالیان اخیر به اهرمی در دست روسیه تبدیل شده بود با گشایشی زودهنگام در دولت تدبیر و امید روبرو شده و تحویل به موقع این نیروگاه حتی یک روز پیش از موعد اعلام شده امید به بهره برداری کامل طی دو سال آینده را نیز ایجاد کند.
/29220
نظر شما