به بهانه سخنان متفاوت اوباما در مجمع عمومی در قبال ایران و لحن متفاوت رئیس جمهور جدید ایران در این نهاد به سراغ یکی از کارکشته ترین دیپلمات های امریکایی رفتیم: توماس پیکرینگ ( متولد 5 نوامبر 1931). پیکرینگ به مدت چهار دهه در دستگاه دیپلماسی ایالات متحده فعالیت داشته است. وی سفیر ایالات متحده در روسیه، هندوستان،رژیم صهیونیستی ، السالوادور، نیجریه ،اردن و سازمان ملل بوده است .وی در فاصله سالهای 1997 تا 2000 هم عنوان معاون وزیر امور خارجه در امور بین الملل را در اختیار داشته و عنوان Career Ambassador که عالی رتبه ترین مقام در دستگاه دیپلماسی امریکا به حساب می آید را نیز به خود اختصاص داده است.
سخنان رئیس جمهور ایران حسن روحانی را از چه دیدگاهی قابل بحث و بررسی می دانید ؟
به باور من ایرانی ها لحن متفاوتی را برای سخن گفتن انتخاب کرده بودند. این سخنان درحقیقت برآیند مجموع سخنانی بود که آقای روحانی پیش از حضور در مجمع عمومی سازمان ملل هم در گفتگوها و مناسبت های مختلف بیان کرده بود. همین موضع گیری های ابتدایی رئیس جمهوری ایران بود که دولت امریکا را بر آن داشت تا لحن متفاوتی را در قبال ایران - که حالا سخنانش با سخنان زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد تفاوت های بسیاری کرده بود - اتخاذ کند. این سخنان به معنای خلق فرصت هایی برای دو طرف بود تا به این نتیجه گیری برسند که آیا راهی برای تعامل بر سر مسائل مختلفی که در این سالها تهران و واشنگتن را از هم دور کرده است ، وجود دارد یا خیر؟
برداشت شما از نخستین گفتگوی تلفنی میان دو رئیس جمهور پس از قریب به 3 دهه فاصله چه بود؟ آیا به ادامه این گام های ابتدایی در تنش زدایی میان دو کشور امیدوار هستید؟
فکر می کنم ذات این مکالمه بسیار مثبت بوده است. آنچه که من در این میان به آن توجه بسیاری کردم لحن باراک اوباما هنگام انتقال خبر سخن گفتن با روحانی پشت تریبون و برای مردم امریکا بود. وی به گونه ای کلمات خود را انتخاب و بیان کرد تا بتواند در کمال شفافیت به مردم آمریکا بگوید که انتظارهایی برای تغییر وجود دارد و این انتظارها در مسیر مذاکرات است که حل و فصل خواهد شد . وی تاکید کرد که پس از مکالمه با روحانی همچنان معتقد است که پیشرفت در مسیر تنش زدایی با همکاری دو طرف میسر خواهد بود. از این منظر که این تماس تلفنی نخستین مورد میان روسای جمهور دو کشور از 33 سال گذشته تا به امروز بوده است از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. گامی که در این مسیر برداشته شد فوق العاده بود. این مکالمه در حقیقت نوعی دست و پنجه نرم کردن با این پرسش بود که ما قرار است کجا با یکدیگر ملاقات کنیم؟ به نظر من ایده برقراری این تماس تلفنی بسیار هوشمندانه و دستاوردی بسیار مثبت برای سفر آقای روحانی به نیویورک بود.
همانطور که می دانید باور عمومی در بسیاری از تحلیل گران و سیاستمداران در چند دهه گذشته شکل گرفته مبنی بر آنکه آمریکا به دنبال تغییر حاکمیت در ایران است. این در حالی بود که اوباما در سخنان امسال خود به صراحت اعلام کرد که به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست. آیا می توان این اظهارات را به تغییر استراتژی واشنگتن در برابر تهران تعبیر کرد؟
به نظر من هیچ کدام از روسای جمهور در آمریکا ایده تغییر نظام در ایران را دنبال نمی کردند.سابقه تاریخی آمریکا در این حوزه نشان داده که تلاش های آن در مسیرهایی اینچنینی موفقیت آمیز نیستند. علاوه بر این فکر نمی کنم که هیچ کدام از روسای جمهور در آمریکا امیدی به تحقق این امر در ایران داشته اند. سوم آنکه به گمان من از آنجا که سخنان رئیس جمهور آمریکا در ایران به نوعی حجت کلام به حساب نمی آید ، راه های بیشتر برای اثبات آن در تلاش برای آغاز مذاکرات در بحث هسته ای نهفته است. تنها از این طریق است که ایرانی ها می توانند سخنان اوباما در خصوص عدم تلاش برای تغییر نظام در این کشور را باور کنند. البته در طرف آمریکایی هم ما شاهد تردیدها و مخالفت هایی با روند شکل گرفته شده، هستیم. با وجود ادعاهای ایران مبنی بر عدم تلاش برای دستیابی به تسلیحات هسته ای و ارجاع های مذهبی رهبران ایران به ممنوعیت دینی استفاده از آن، در آمریکا همواره تردیدی در خصوص نیت نهایی ایران از فعالیت های هسته ای وجود داشته است. بنابراین هر دو طرف در مسیر سخت اقناع یکدیگر قرار گرفته اند و تنها راه برای تحقق این امر گام برداشتن عملی در کنار سخن گفتن های صرف است. می دانیم که سخنان زیبا گفتن با توجه به سابقه بی اعتمادی و سوتفاهمی که میان تهران - واشنگتن وجود دارد ، افاقه نمی کند.
به نظر می رسد که پرونده هسته ای ایران به بهانه ای جدی برای گفتگو میان وزرای امور خارجه تهران - واشنگتن و همچنین مکالمه تلفنی میان روحانی - اوباما تبدیل شده است . آیا این مساله در نهایت می تواند به مذاکرات میان دو کشور در سایر حوزه ها نیز منتهی شود؟
بله اعتقاد من نیز از مدت ها پیش همین است . اگر رسیدن به توافقی دوجانبه در بحث هسته ای ممکن باشد بی شک می توان همین توافق و توانایی رسیدن به اشتراک را به دیگر حوزه ها نظیر افغانستان ، عراق و سایر منافع و دغدغه های مشترک هم بسط و گسترش داد. به نظر من حتی در پرونده سوریه ایجاد اشتراک بر سر از میان برداشته شدن تسلیحات شیمیایی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. همچنین گمان می کنم که اگر دو کشور بتوانند در حوزه هایی مانند سوریه ، عراق و افغانستان هم به نقاط مشترک فکری برسند می توانند در روند اعتمادسازی و پیشرفت در بحث هسته ای هم موفقیت هایی داشته باشند.
در شرایطی که ایران برای حضور در مذاکرات از لغو تحریم ها سخن می گوید و غرب هم از توقف برخی فعالیت های هسته ای ایران ، چگونه می توان برای رسیدن به مذاکراتی سازنده میان این مطالبه های دو طرف توازن برقرار کرد؟
دانستن این مساله حائز اهمیت است که هیچ کدام از طرفین از پیش شرط برای مذاکرات سخن نمی گویند. این بدان معنا است که نه ایران و نه غرب انتظار ندارد که اتفاق خاصی پیش از مذاکرات رخ دهد. مطالبه هر دوطرف پاسخ دهی سریع است به سوالاتی است که از درجه اهمیت بیشتری نسبت به سایر مسائل برخوردار هستند. فکر می کنم که لغو پاره ای از تحریم ها در ازای برخی حرکت های اعتمادساز از سوی ایران که گویای صلح آمیز بودن برنامه هسته ای این کشور باشد می تواند گام نخست باشد . مسائلی که مولود نگاه مردد غرب به برنامه هسته ای ایران است از نظیر غنی سازی اورانیوم تا 20 درصد که گفته می شود بیش از حد مورد نیاز برای راکتورهای تحقیقاتی است باید در مراحل اولیه مذاکرات و به عنوان گامی برای اعتمادسازی حل و فصل شود. مساله حائز اهمیت این است که در مرحله اولیه نباید قدم های بلندی برداشت که از عهده تحقق آن برنیاییم.
گفتگوی تلفنی میان اوباما و روحانی مخالفت های بسیاری بخصوص در میان اسرائیلی ها را برانگیخته است. به نظر شما واشنگتن برای از میان برداشتن دغدغه تل آویو دست به چه کارهایی خواهد زد ؟
من هم این عکس العمل های منفی را بسیار نادرست می دانم. واکنش اسرائیلی ها به تنش زدایی میان تهران - واشنگتن به نفع خود تل آویو هم نخواهد بود. هیچ گونه گزینه نظامی برای از میان برداشتن اختلاف میان ایران - آمریکا و اسرائیل کارساز نیست. اما در حال حاضر پتانسیلی برای مذاکره و گفتگو وجود دارد. ایران انتخابات بسیار مهمی را پشت سر گذاشته است. مردم صدای خود را به گوش دولت رسانده اند: انتخاب آنها آقای روحانی بوده است. به نظر می رسد که وی مورد حمایت رهبری ایران هم باشد که امتیاز بسیار مهمی است . اکنون باید ببینیم که این تغییرات انجام گرفته به اضافه تلاش های آمریکا برای نشان دادن میل به تغییر استراتژی در قبال ایران می تواند به تحقق مساله ای منتهی شود که روحانی در سخنان خود به آن اشاره کرد. روحانی در سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل تاکید کرد که ایران نه به دنبال ساخت سلاح هسته ای و نه استفاده از آن است. بنابراین ما در حال حاضر با فرصت تاریخی بی نظیری روبه رو هستیم. در شرایطی که دیپلمات ها و سیاستمداران باید کار سخت و نفس گیری را آغاز کنند و بر همین اساس به نظر من رسیدن ایران و آمریکا به نقطه توافقی مورد رضایت هر دو طرف چندان باب طبع اسرائیلی ها نیست . دلیل آن هم در تردیدی نهفته است که تل آویو در خصوص برنامه هسته ای ایران دارد.
219219
نظر شما