گنجینه های ایران در موزه های جهان/ متروپلیتن؛ شکار قوچ قبادشاه

هادی معیری نژاد- موزه متروپولیتن نیویورک از بزرگ‌ترین و مشهورترین موزه‌های جهان است. موزه در وسط شهر نیویورک و در مجاورت ضلع شرقی سنترال پارک قرار دارد.
این موزه که در ۱۸۷۲ میلادی افتتاح شد. موزه متروپولیتن نیویورک حاوی مجموعه بزرگ و نادری از تاریخ اسلام و ایران باستان است.
این موزه سالی ۴ میلیون بازدید کننده از کلکسیون دو میلیونی آن دارد. قدیمی‌ترین دارایی این موزه مربوط به (تقریبا) ۳۰۰۰۰۰ سال تا ۷۷۰۰۰ سال پیش است و سنگ آتشزنه‌ای‌است که در مصر یافت شده‌است.

آثار ایران باستان:

تندیس نقره‌ای گاو نشسته :یکی از اشیای باستانی است که متعلق به دوران نیا-عیلامی است. قدمت این تندیس ۲۹۰۰ تا ۳۱۰۰ سال پیش از میلاد است. سر و دستان موجود، گاو است و تن آن انسان می‌باشد. تندیس نقره‌ای گاو نشسته در جنوب غرب ایران کشف شده‌است. این تندیس ۱۶٫۳ سانتی‌متر ارتفاع دارد. مجسمه نقره‌ای لباس مخصوصی را بر تن کرده که دارای الگوی پله-پله می‌باشد و به شکلی راه راه آن را مزین کرده‌است. گاو در حال گرفتن یک جام با دهانه لوله‌ای است.

دسته‌های پرنده‌گون دیگ: از اشیای کشف شده در تپه حسنلو است. این دسته‌ها سابقاً به ظرفی با عمق کم و چکش کاری شده پرچ شده بودند. نقش این اشیاء پرنده‌ای با گردن بلند و همچنین دم و بال کشیده‌است. بال‌های پرنده به شکل یک مستطیل، بر روی سر آنها نقش دستگیره را بازی می‌کنند. چشم پرنده‌ها در دوایر متحدالمرکز سیاه قلم کاری شده‌اند.

دیگچه دهان لوله‌ای با سه پایه: از آثار باستانی متعلق به سده نهم پیش از میلاد (عصر آهن ۲) است که در گورستان حسنلو واقع در تپه حسنلو نزدیکی شهر نقده (سولدوز) کشف شده‌است. این ظرف پایه‌دار در دورن یک گور کشف شده‌است. ارتفاع این ظرف ۲۱٫۷ سانتی‌متر است و در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شود. جنس این سبو سفال خاکستری رنگ است.

تُنگ دسته‌گربه‌ای : یک تنگ آب‌خوری برنزی و از آثار تاریخی است که قدمت آن به پایان دوره ساسانیان و آغاز حکومت خلفای راشدین (سده هفتم میلادی) باز می‌گردد. طرح روی این ظرف از نوع نقوش گیاهی انتزاعی است. دسته تنگ، یک گربه وحشی است که دستانش بر روی لبه تنگ و پاهایش بر روی بدنه تنگ قرار دارد. بر روی بدنه ظرف و پایه آن طرح برگ گیاهان وجود دارد. فلز مس در هنرنمایی روی ظرف نقش عمده‌ای دارد. طرح و سبک کار، تاثیر هنر ساسانی و اشکانی را بر هنر اسلامی در ادوار آغازین اسلام در ایران ثابت می‌کند.

بشقاب شکار قوچ : از آثار باستانی دوران ساسانیان (اواخر سده پنجم - اوایل سده ششم بعد از میلاد)است که در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شود. بشقاب نقره‌ای شکارگاه، با جیوه، نقره و طلا تذهیب کاری شده و با روش سیاه قلم‌کاری تزئین شده‌است. این بشقاب ارتفاع ۴٫۶ و قطر ۲۱٫۹ سانتی‌متر دارد. در تصویر شاه ساسانی در حال شکار قوچ است. طرح بشقاب برای درباریان نشانه دلاوری و شکست‌ناپذیری شاهان ساسانی بوده‌است. این قبیل آثار برای هدیه دادن به پادشاهان کشورهای همسایه کاربرد داشته‌است. پادشاه در بشقاب تاج و سربند و همچنین گوی با پشتیبان مخصوص دارد که هاله‌ای در اطراف سر او با مهره یا منجوق تزئین شده‌است. گمان می‌رود پادشاه در طرح بشقاب، پیروز یا قباد یکم باشد.

تکوک شیر غران:  از آثار باستانی دوره هخامنشی است. این تکوک دارای یک ظرف مخروطی شکل و یک شیر است که در حال نعره کشیدن است. ظروف مجرادار شاخی شکل با سر جانداران، پیشینه تاریخی و سابقه طولانی در شرق نزدیک، یونان و ایتالیا دارد. این تکوک همانند تعداد دیگری از تکوک‌های دوره هخامنشی، دارای ویژگی قائم بودن زاویه محور حیوان با ظرف است. در این تکوک قطعات با لحیم کاری به هم وصل شده‌اند و این عمل از دید بیننده پنهان است، این مهارت، شیوه بسیار عالی و فنی هنرمندان هخامنشی را بازگو می‌کند. شیر غران یکی از نمادهای هنرورزی در تزئینات آثار به جا مانده از دوره هخامنشیان است.

سگک عقاب و صید:  از اشیای کشف شده دروان اشکانیان است و قدمت آن به سده اول پیش از میلاد تا سده دوم پیش از میلاد بر می‌گردد. در سال‌های ۱۹۱۰-۱۹۱۱ میلادی این قطعه که جزئی از یک گنجینه بود، توسط ارنست هرزفولد در اتاقی در یک معبد، واقع در نزدیکی نهاوند کشف شد.

کاسه زرین میخی‌نگار : از آثار باستانی دوران داریوش اول یا دوران داریوش دوم (بین سال‌های ۵۲۲-۴۸۶ یا ۴۳۲-۴۰۵)پیش از میلاد است که در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شود. ارتفاع این کاسه ۱۱٫۱ سانتی متر می‌باشد. طرح این کاسه "طرح خیاره‌دار" می‌باشد. در بالای این کاسه به صورت گرداگرد با سه نوع خط میخی پارسی، عیلامی و بابلی نوشتاری حک شده است. متن این نوشتار این است: داریوش، شاه بزرگ.

سنگ‌نگاره پیشکش‌آوران تخت جمشید : طرح سنگ نگاره‌ای است که در قسمت‌های مختلف کاخ‌های هخامنشیان در تخت جمشید دیده می‌شود. این طرح، پیشکش‌آورانی را نمایش می‌دهد که هر کدام با حمل یک تحفه از پلکانی بالا می‌روند. از این طرح در کاخ هدیش (کاخ اختصاصی خشایارشا شاه) و کاخ تچر (کاخ اختصاصی داریوش بزرگ) استفاده شده‌است.

کلاه‌خود پرنده و سه پیکر : از آثار تاریخی است که قدمت آن به دوره عیلام میانه باز می‌گردد.

روی این کلاه خود سه پیکر قرار دارد، نفر وسط مرد ریش داری است که گلدانی را در دست گرفته‌است. در بالای کلاه خود پرنده‌ای با بال‌های گشوده در حال پرواز می‌باشد. قدمت این اثر به سده ۱۴ پیش از میلاد باز می‌گردد

۴7301