مهدی یاورمنش: کیوان ساکت موسیقی دانی است که در شاخه های آهنگسازی، نوازندگی تار و پژوهش و آموزش کارنامه درخشانی دارد. او در آثار و کتاب‌هایی که منتشر کرده، چهره ای تجربه گرا و نوآور را از خود به نمایش گذاشته است.
آلبوم‌هایی که کیوان ساکت منتشر کرده، از تنوع موسیقایی زیادی بهره‌مند است که از آن میان می‌توان به «سبکبال»، «ای وطن»، «فسانه»، «دیدار شرق و غرب»، «قاصدک»، «شرق اندوه» و «می‌تراود مهتاب» اشاره کرد.
تازه‌ترین آلبوم این آهنگساز، «کی می‌رسد باران» نام دارد که با شعر و دکلمه هرمز ناصر شریف و خوانندگی سینا سرلک توسط موسسه فرهنگی هنری راوی آذر کیمیا منتشر شده است. این آلبوم موسیقی شامل هشت قطعه از جمله «من آن تنهاترین مردم»، «دره گرگ‌ها»، «کی می‌رسد باران»، «خورشید و ماه»، «آیینه ای برای آسمان» و ... است.
نشست نقد و بررسی «کی می‌رسد باران» با حضور کیوان ساکت و رضا مهدوی که مدیریت تولید این آلبوم را بر عهده داشته است، در کافه خبر برگزار شد.
آلبوم «کی می‌رسد باران» بر پایه و اساس سروده های شاعری که شناخته شده نیست، تولید شده و برای همین ابتدا می‌خواستم بپرسم روند شکل گیری این همکاری چگونه بوده است؟
کیوان ساکت: من یک هنرجویی داشتم که پیش من تار می‌زد. او یک روز گفت دوستی دارد که برای دل خودش شعر می‌گوید و خیلی علاقه‌مند است من روی شعرهایش آهنگ بسازم. قراری با آقای ناصر شریف گذاشتیم و در باره کار صحبت کردیم که متوجه شدم قبل از من پیش یکی دیگر از اهالی موسیقی رفته که نتیجه کار خوب در نیامده است.
شعرها را که خواندم، نظرم را جلب کرد و با این حال به برخی از بزرگان اهل ادب از جمله استاد شفیعی کدکنی نشان دادم که ایشان گفت می‌توان روی برخی از آن‌ها کار کرد. این جوری بود که همکاری من و آقای ناصر شریف شکل گرفت و از دل آن آلبوم «کی می‌رسد باران» پدید آمد.
کیوان ساکت و رضا مهدوی
از اول تصمیم گرفته شده بود آلبوم مجموعه ای از دکلمه، تصنیف و موسیقی باشد؟
ساکت: نه. اول تنها قرار بود موسیقی بی کلام و محملی باشد تا شعر رویش سوار و دکلمه شود. چون شعرها سپید و نو هستند، رام کردنشان کار سختی بود. برای همین من چند هفته فقط شعرها را می‌خواندم و دست به قلم نمی‌بردم. این مرحله شروع تولید آلبوم بود که خیلی طول کشید.
بعد از مدتی شروع کردم به طرح زدن روی شعرها که دائم آن‌ها را اصلاح هم می‌کردم. در مرحله آهنگسازی سرعت کار بیشتر شد، چون پیش از آن تقریباً همه چیز در ذهن من ساخته شده بود. اول روی قطعه «دره گرگ‌ها» کار کردم که بی کلام است و شعرش داستان برهه ای از زندگی خود شاعر را روایت میکند؛ مردی همسرش را در یک اتفاق نا به هنگام از دست می‌دهد و این در قالب یک داستان تمثیلی به زبان شعر بیان می‌شود.
بعدش وقتی کار روی قطعه «من آن تنهاترین مردم» را شروع کردم، دیدم می‌تواند در قالب تصنیف ریخته شود. این جوری این آلبوم دارای تصنیف و ترانه هم شد و قطعات دیگر هم پشت سرش شکل گرفتند.
یک قطعه هم در رثا و به یاد استاد جلیل شهناز در این آلبوم آمده است. این قطعه چگونه به مجموعه افزوده شد؟
ساکت: تولید این آلبوم هم زمان بود با بستری شدن زنده یاد استاد جلیل شهناز در بیمارستان. آن روزها که ایشان در بیمارستان آراد بستری بودند، چند بار به ملاقاتشان رفتم که دو بار افتخار نواختن تار بر بالین استاد را یافتم. آن دیدارها یک فضای معنوی خاصی داشت که مدت‌ها درگیرش بودم. در همان حال و هوا یک روز به استودیو رفتیم و این قطعه را که گفتید، به صورت بداهه اجرا و ضبط کردیم. اجرای این قطعه 16 دقیقه ای که بر آمده از احساس و عواطف من است، از اول تا آخر ضبط بیش از 20 دقیقه بیشتر طول نکشید.
آقای مهدوی، حضور شما به عنوان مدیر تولید در شکل گیری این آلبوم چگونه پیش آمد؟
رضا مهدوی: من به لحاظ شخصی کارهای استاد ساکت را می‌پسندم و همیشه گوش می‌کنم. این که ایشان آلبوم را آهنگسازی کرده بودند، خودش دلیل کافی بود تا کار را بپذیرم. البته به سینا سرلک هم ارادت دارم و از جنس صدایش خوشم می‌آید. بجز این‌ها، وقتی کار را شنیدم، از نظر موسیقایی نو و سینا سرلک هم آن را متفاوت از کارهای قبلی خوانده بود که بر اشتیاق من افزود.
«کی می‌رسد باران» آلبومی است که بیشتر موسیقی محور است و کم‌تر متکی به کلام. این ویژگی خیلی از تهیه کنندگان را بابت جذب نکردن مخاطبان می‌ترساند. برای شما این طور نبود؟
مهدوی: من چون سنت گرا هستم، خیلی‌ها فکر می‌کنند تنها به موسیقی ردیف دستگاهی علاقه دارم در حالی که این طور نیست. چه آن زمان که در بخش دولتی مدیریت داشتم و چه حالا که بخش خصوصی کار می‌کنم، همیشه یک اعتدالی را سعی کرده‌ام رعایت کنم. شاید تعجب کنید اگر بدانید به عنوان یک ناشر نزدیک به 70 درصد کارهایم بی کلام است. در واقع هر کاری که بتواند در فضای موسیقی ملی روح تازه ای بدمد، من استقبال می‌کنم.
یعنی به نظر شما آلبوم «کی می‌رسد باران» این کار را کرده است؟
مهدوی: این آلبوم از نظر ملودی، کلام، نوع خوانش آوازی و ریتم بسیار متنوع است و هر قطعه آن با دیگری تفاوت دارد. اعتقاد دارم آلبوم «کی می‌رسد باران» به همین دلیل در نوع خود بدیع و ممتاز است و در فضای شنیداری معاصر جلوه‌گری خواهد داشت. علاوه بر این، یک جورهایی هم دارد دکلمه خوانی با موسیقی را که مدت‌هاست در موسیقی ایرانی کم رنگ شده، زنده میکند.
کیوان ساکت می گوید آهنگسازی این آلبوم بر اساس اشعار هرمز ناصر شریف بوده است
در پاسخ به پرسش قبلی تان هم می‌توانم بگویم که این آلبوم می‌تواند علاقمندان کارهای بی کلام و با کلام را راضی کند که خودش یک ویژگی مثبت است.
شما چطور آقای ساکت؟
ساکت:من در این آلبوم خواسته‌ام آواز، دکلمه، ساز و تصنیف را کنار هم قرار بدهم و مجموعه ای منسجم بسازم و با این حال به سلیقه مخاطبان احترام می‌گذارم.
موسیقی آلبوم «کی می‌رسد باران» صرفاً شنیداری نیست و همه قطعات آن در ذهن مخاطب تصویر سازی می‌کنند. در مورد این ویژگی مثبت صحبت کنیم.
ساکت: من خودم همیشه تصویری می‌نویسم، شاید یک دلیلش آن باشد که من از کودکی و پیش از آن که وارد مدرسه شوم، نقاشی می‌کشیدم. بعدش هم پیش استادان مختلف سیاه قلم، کنته، مداد رنگی، رنگ و روغن و آبرنگ کار کردم. من حتی سابقه نقاشی روی شیشه را هم دارم. یک دوره ای هر داستانی می‌خواندم یا می‌شنیدم، با نقاشی آن را مصور سازی می‌کردم.
در این آلبوم هم تلاش کرده‌ام تصویر موسیقایی اشعار را در بیاورم و به شنونده منتقل کند. به واسطه ملودی‌ها، سازها و عناصر دیگر کوشیده‌ام این کار را بکنم که امیدوارم در آن موفق شده باشم.
مهدوی: در واقع آقای ساکت با موسیقی نقاشی میکند. همین جا یک پیشنهاد هم دارم که ایشان باید نقاشی‌هایش را در یک نمایشگاه بگذارد و در فضای آن آثار موسیقایی‌اش را پخش کند. چنین نمایشگاهی ترکیبی از نقاشی و موسیقی است که به تماشاگران یک فضای دیداری و شنیداری خیلی خوبی می‌دهد.
ساز بندی و رنگ آمیزی قطعات این آلبوم هم ترکیب گوش نواز و زیبایی دارد.
مهدوی: چون ایشان سازبندی را خوب می‌دانند و بر ترکیب بندی ارکستر آگاهی کامل دارند. استاد ساکت علاوه بر این که نوازنده و آهنگساز بزرگی است، ساز بندی را هم خیلی خوب می‌داند.
رضا مهدوی بر تنوع ملودیک، کلامی، ریتمیک، آوازی و ... این آلبوم تاکید می کند
آلبوم «کی می‌رسد باران» هم یکی از بهترین کارهای سینا ساکت به شمار می‌آید. در این کار به نسبت گذشته چند پله بالاتر می‌ایستد.
مهدوی: همین طور است. به خود سینا هم گفتم که این جا معلوم است کارگردانی شده ای. او در این آلبوم خیلی خوب توانسته وسعت صدایش را به نمایش بگذارد. برای همین از لحاظ فنی و محتوایی در کارنامه سینا سرلک یک نقطه درخشان است. با وجود آن که کار روی این نوع شعر سخت است. اما سینا در مقام خواننده خیلی پخته عمل میکند.
ساکت: چون کلمه کلمه کار کردیم، وقت گذاشتیم و با دقت و وسواس جلو رفتیم.
ای کاش شعرها هم مثل موسیقی کار در سطح بالایی قرار داشت. آلبوم از این ناحیه آسیب دیده است.
ساکت: پایه و اساس کار اشعار آقای ناصر شریف بوده و ایده موسیقی از آن‌ها گرفته شده است.
به نظر من تنها از شعر یک ایده ای گرفته و از آن عبور کرده‌اید. بیش از این کمکی به کار نکرده است.
مهدوی: در نهایت به نظر من هم موسیقی غالب بر شعر شده که یک حسن دیگر آلبوم است.
ساکت: این اشعار دل‌نوشته‌های یک آدمی است که در قالب کلام گفته. بریده‌هایی از زندگی اوست که فراز و نشیب‌های زیادی داشته و گاه دردناک بوده، از این منظر باید به شعرها نگاه کنید. کلام آقای ناصر شریف تخیل من را بارور کرد و یک محملی شد تا این آلبوم موسیقی شکل بگیرد.
به نظر می‌رسد قطعات این آلبوم را نوازندگان در کنار هم و در قالب یک ارکستر نواخته‌اند. درست است؟
ساکت: مدت‌هاست که من در هر کار گروه نوازندگان را به استودیو می‌برم تا صدای ارکستر را ضبط کنیم. این که نوازنده‌ها جدا جدا بنوازند و بعد صداها با هم میکس شوند، یک کار مصنوعی و منسوخ است.
اگر بحث یا صحبتی مانده است، خوشحال می‌شویم در پایان این نشست بشنویم.
ساکت: تنها تاکید می‌کنم از انتخاب نوازنده‌ها گرفته تا صدا بردار و طراح جلد آلبوم و ... خیلی دقت کردیم تا مجموعه ای طراز اول را در تولید این کار گرد هم بیاوریم. همچنین باید از آقای هرمز ناصر شریف تشکر کنم که این امکان را برای من فراهم کرد تا آلبوم «کی می‌رسد باران» شکل بگیرد.
عکس‌ها: لیلا افشار
58245
نظر شما