طرح ادغام شرکت های بهینه سازی و پخش و پالایش/لزوم واگذاری اشتراک گاز برای جایگاه های کوچک و متوسط

علی حق- محمدهیراد حاتمی: اظهارات اخیر بیژن زنگنه، وزیر نفت  در مراسم معارفه مدیرعامل محترم شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی و نیز سخنان او در گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم صدا و سیما در خصوص استفاده از سوختهای جایگزین بنزین بویژه CNG  و ابراز خشنودی از افزایش سهم سی ان جی نسبت به سال 84،ما را بر آن داشت تا  در نشست کافه خبر با یکی از مسوولان سابق فعال در این حوزه به گفتگو بنشینیم تا ضمن استفاده از تجربیات قبلی از تکرار موارد انجام شده جلوگیری شود. امیررضا رجبی که سابقه معاونت ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور، عضویت در کمیته فنی کارت هوشمند سوخت کشور و مدیریت سوخت و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور و دبیری کارگروه توسعه جایگاهها و سامانه های عرضه سوخت را در کارنامه خود دارد، طراح اصلاح سبد سوخت کشور به شمار می رود. مشروح نشست کافه خبر با حضور او را می خوانید:

از چه زمانی استفاده از سی ان جی توسعه بیشتری پیدا کرد؟ و مشکلات آن چه بود؟

جایگزینی گسترده سی ان جی به جای بنزین در شرایط سختی که سالهای 86 تا 89 وجود داشت و عدم اعتماد کافی مردم به سی ان جی و نوپا بودن این صنعت، پروژه سختی بود که اگر همکاری و تلاش مدیران و کارکنان صنعت نفت و هماهنگی ستادتبصره 13 و ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت نبود شاید اکنون در این جایگاه افتخارآمیز نبودیم.

توسعه صنعت CNG در حوزه خودرو و نیز توسعه جایگاه های عرضه سی ان جی یک فعالیت بین بخشی بوده و هست که دستگاه های وزارت کشور، وزارت نیرو، شهرداری ها، نیروی انتظامی، شرکت ملی گاز، شرکت ملی پالایش و پخش و نیز بخش خصوصی در آن دخیل هستند.

تجربه ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت در تشکیل کارگروه توسعه جایگاه های عرضه سوخت و سی ان جی در سال 87 و با مصوبه دولت که اینجانب به عنوان مدیر سوخت و انرژی ستاد تا سال 89 توفیق دبیری کارگروه را نیزداشتم و ایجاد هماهنگی بین بخشی برای توسعه جایگاه ها، به گواه آمار تجربه موفقی بود به گونه ای که در سال 87 معادل تعداد کل جایگاه در سال های قبل، جایگاه عرضه سی ان جی راه اندازی شد.

با توجه به تاکید وزیر محترم نفت بر توسعه صنعت سی ان جی نیاز به چنین کارگروهی احساس می شود و البته دعوت به همکاری همکارانی که اعتقاد فنی و قلبی به صنعت سی ان جی دارند و نه فقط به عنوان یک وظیفه سازمانی به آن می نگرند ، در رشد و توسعه صنعت و رسیدن به اهداف ترسیمی بسیار موثر خواهد بود.

صحبت از جایگاههای کوچک عرضه بنزین شده آیا در این حوزه از قبل کاری صورت گرفته است؟

بله خاطرم هست در تابستان سال 87 جایگاه های عرضه بنزین شهر تهران با صف طولانی متقاضیان مواجه شد و نگرانی به وجود آمده بود. با توجه به ماموریت محوله به اینجانب جهت بررسی موضوع، دلایل مختلفی از جمله استفاده از سامانه هوشمند سوخت و تعدد سوخت گیری احصا شد ولی مهمترین دلیل آن ، عدم توسعه جایگاه های عرضه بنزین در تهران در طول سالیان قبل از آن بود و یکی از دلایل آن گرانی زمین و عدم مجوز سرمایه گذاری بخش دولتی بود.

با اتخاذ استراتژی انتقال محل عرضه به محل مصرف طرحی مبنی بر نصب جایگاه های کوچک و سیار در شهرک های مسکونی و صنعتی و پرجمعیت مطرح که با همکاری شرکت ملی پخش در چندین شهرک مسکونی تهران و مزید اطلاع همه عزیزان  در محوطه سازمان صدا و سیما نصب و راه اندازی شد و الحمدالله ظرف مدت حدود 4 ماه وضعیت عرضه بنزین در جایگاه ها به حالت عادی برگشت و البته متعاقب آن چندین قطعه زمین در نقاط پرجمعیت از شهرداری و نیروهای مسلح دریافت و در اختیار شرکت پخش برای توسعه جایگاه ها قرار گرفت.

تغییر نقشه احداث جایگاه ها و افزایش تعداد نازل در واحد متر مربع و صنعتی سازی احداث جایگاه های متوسط و سریع، نصب و امکان احداث جایگاه در زمینهای کوچک و حرکت به سمت عرضه تک نازله از دیگر عواملی بود که مشکلات عرضه سوخت را کمتر کرد که خوشبختانه موارد اخیر مورد تاکید مسوولان فعلی صنعت نفت نیز قرار گرفته است. و البته اگر این مسیر سریعتر طی نشود با افزایش تعداد خودروها و پیش بینی افزایش مصرف بنزین شاهد شلوغی مجدد جایگاه ها بویژه در شهر تهران خواهیم بود.

از سامانه هوشمند سوخت صحبت کرید، چه قابلیت هایی در این سامانه برای بهینه سازی مصرف سوخت وجود دارد؟

اول اینکه سامانه هوشمند سوخت یکی از مهمترین و شاید بتوان گفت بزرگترین پروژه فناوری اطلاعت در کشور است که الحمداله با موفقیت اجرا شد و ابزار قدرتمندی را در اختیار حاکمیت قرار داد تا بتواند ان در تصمیم گیریها بکار گیرد.

فعالیت های داده آمایی گسترده ای با استفاده از اطلاعات سامانه سوخت قابل انجام است و بررسی مداوم سامانه هوشمند سوخت و همکاری برای پالایش اطلاعات خودروها و کاهش مصرف سوخت از دیگر فعالیتهای موثری است که می تواند در مدیریت مصرف سوخت کمک کند و به عنوان یک مثال پالایش کارت سوخت تاکسی های ال پی جی سوز آن زمان(سالهای 87 تا 89) که  باهمکاری ستاد و شرکت پخش انجام شد منجر به صرفه جویی قطعی روزانه حدود سیصد هزار لیتر در روز در مصرف بنزین شد و هنوز این امکان در سامانه هوشمند سوخت وجود دارد.

سرنوشت سبد سوخت بخش حمل و نقل به کجا رسید؟

تدوین سبد سوخت بخش حمل و نقل برای اولین بار با همکاری وزارت نفت و ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت در سال 88 انجام و سهم بخش های بنزین ، نفت گاز، گاز سی ان جی و ال پی جی ، هیبرید و الکتریکی را در حوزه حمل و نقل مشخص کرد که اقدام مهم و تاثیرگذاری بود و در حال حاضر سهم سی ان جی و ال پی جی که در مجموع بیست درصد مشخص شده بود تحقق پیدا کرده ولی سهم گازوییل در بخش خودروهای  سبک تحقق نداشته است .

 با توجه به گذشت زمان و اتخاذ رویکردهای جدید به استفاده بیشتر از سی ان جی در بخش حمل و نقل و و وجود مزیت های نسبی فراوان در کشور، لزوم بازنگری درآن و افزایش سهم سی ان جی و ال پی جی و نیز خودروهای هیبرید و الکتریکی احساس می شود.

چه مشکلاتی سر راه توسعه استفاده از سی ان جی در بخش حمل و نقل وجود دارد؟

البته مشکلاتی هست که مفصل به آن پرداخته شده است ولی من به نکته دیگری اشاره میکنم. به منظور توسعه استفاده از سی ان جی راه اندازی جایگاههای متوسط و کوچک یکی از ضرورتها است و برای تحقق آن بایستی در شرکت ملی گاز سرفصل جدیدی برای واگذاری اینگونه اشتراک به متقاضیان تعریف شود. با توجه به ابتکارات جدیدی که توسط شرکتهای داخلی و خارجی برای شارژ سی ان جی توسط دستگاهای کوچک خانگی به عمل آمده در صورتی که مشکل واگذاری اشتراک و تعرفه آن نیز پیگیری و حل شود استقبال از آن بیشتر خواهد شد.

ضمن اینکه این موضوع و در کنار آن تعریف کارمزد بالاتر برای جایگاههای شهری که با سرمایه گذاری کامل بخش خصوصی انجام می شود می تواند تضمین کننده حضور بلند مدت بخش غیر دولتی  در حوزه سی ان جی باشد.

به لحاظ ساختاری، اصلاح وضع موجود نیاز به چه تمهیداتی دارد؟

یک موضوعی که از گذشته در حوزه بهینه سازی مصرف سوخت مطرح بوده اتخاذ سیاست حمایت از طرح هایی که منجر به صرفه جویی در مصرف سوختهای فسیلی می شوند و اختصاص بخشی از آورده ریالی و ارزی حاصل از صرفه جویی به حمایت از این طرح ها و سرمایه گذاری در این بخش از جمله سیاست های درستی است که در همه دولت ها به آن توجه شده ولی به نظر اینجانب به دلیل جدا بودن سیاست های شرکت های بهینه سازی و پخش و پالایش همسویی کامل را ندارد و از یکدیگر پشتیبانی نمی کنند.  لذا اینجانب در قالب طرحی بر اساس الگوی تاثیر تغییر استراتژی بر ساختار سازمانی  پیشنهاد تاسیس شرکت ملی پخش و بهینه سازی فرآورده های نفت و گاز را ارایه می نمایم که در صورت نیاز جزییات آن را در قالب جداگانه عرض خواهم کرد.

البته ذکر این نکته ضروری است که  انجام اقدامات لازم در این حوزه ها و تلاش برای رسیدن به اهداف ترسیمی وزارت نفت بویژه در حوزه سی ان جی و سوختهای جایگزین  ، علاوه بر وظیفه سازمانی نیاز به باور و انگیزه های بالاتری دارد که اینجانب امیدوارم همکاران محترم شرکت ملی پالایش و پخش با اعتقاد و التزام بتوانند این بار بزرگ را به دوش بکشند.

3131