۱۵۰ میلیارد دلار؛ خسارت خروج سالانه ۱۵۰ هزار دانشجوی دکتری از ایران

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی از احتمال ایجاد دوره‌های دکتری پژوهش‌ محور در دانشگاه آزاد اسلامی از ترم جاری تحصیلی خبر داد.

دکتر حمید میرزاده در حاشیه بازدید از آزمون دکتری تخصصی سال 93 دانشگاه آزاد با بیان اینکه کل پذیرش دانشجویان دکتری در دانشگاه‌های آزاد و دولتی در هر سال کمتر از 17 هزار نفر است، گفت: این در حالیست که بیش از 330 هزار نفر متقاضی شرکت در دکتری تخصصی داریم.

وی افزود: از این تعداد 17 هزار نفر حدود 5000 نفر ظرفیت دانشگاه آزاد و 11 هزار و 500 نفر ظرفیت دانشگاه‌های دولتی است. بنابراین حدود پنج تا شش درصد متقاضیان کل کشور برای دوره دکتری در این آزمون‌ها پذیرش می‌شوند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه این نقطه ضعف بزرگی است که باید راهکار آن را پیدا کنیم، اظهار کرد: دانشگاه آزاد برای ایجاد ظرفیت بیشتر و کاهش خروج دانشجویان که تبعات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خواهد داشت، برنامه‌ریزی‌هایی را کرده است که بر همین اساس در آینده بسیار نزدیک آیین‌نامه پذیرش دکتری پژوهش محور را در دانشگاه آزاد اعلام می‌کنیم.

میرزاده خاطرنشان کرد: این احتمال وجود دارد که از همین ترم بهمن واحدهایی که مجوز پذیرش دانشجوی دکتری داشته باشند، بتوانند دکتری پژوهش محور بگیرند. بنابراین هر دانشجویی که بتواند 50 درصد هزینه دکتری تخصصی خود را از طریق صنعت فراهم کند، باقی مانده آن را خود دانشگاه فراهم خواهد کرد.

وی با بیان اینکه یکی از راهکارهای افزایش کیفیت، ایجاد دوره‌های تحصیلات تکمیلی است، تصریح کرد: ما در برنامه خود برای توسعه کیفی با توجه به نیاز جامعه، ظرفیت دوره‌های تحصیلات تکمیلی هم به صورت با آزمون و هم بدون آزمون را افزایش می‌دهیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به بروکراسی‌های بسیار زیاد در فرآیند جذب اعضای هیات علمی در دانشگاه آزاد، گفت: بخشی از این بروکراسی‌ها مربوط به خود دانشگاه و بخشی مربوط به مصوبات و مقرراتی است که به دانشگاه آزاد ابلاغ شده و الزاما باید آنها را طی کنیم.

میرزاده افزود: در حال حاضر حدود دو سال است که برای گرفتن استاد، منتظر مجموعه‌هایی هستیم که باید مجوز دهند و هنوز این کار را نکرده‌اند. البته وزارت علوم با تغییراتی که در آن حاصل شده، قول داده که این مجوز را بدهد. بنابراین با افزایش تعداد اساتید، واحدهای بیشتری در دانشگاه آزاد توانایی جذب دانشجوی دکتری را خواهند داشت.

وی همچنین با بیان اینکه بر اساس آمار اعلام شده، در حال حاضر 46 هزار دانشجوی ارز بگیر داریم، گفت: در حالی که امکانات و فضا در دانشگاه آزاد وجود دارد، اما به دلیل بروکراسی‌ها نمی‌توانیم استاد جذب کنیم، این دانشجویان به خارج از کشور برای تحصیل می‌روند که اقتصاد ملی از این نگرش و بروکراسی ضرر می‌کند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه خروج دانشجویان از کشور تبعات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خواهد داشت، اظهار کرد: نهایتا غصه بزرگی که برای ما می‌ماند، این است که ایران از ژن‌های باهوش تخلیه می‌شود.

میرزاده با اشاره به پشت کنکور ماندن 700 تا 800 هزار نفر در سال گذشته در دوره‌های تحصیلات تکمیلی، تصریح کرد: آمار رسمی نشان می‌دهد که از این تعداد 150 هزار نفر تقاضای خروج از کشور را داشته‌اند که اغلب برای دوره‌های دکتری بوده است. بنابراین اگر قیمت تمام شده برای هر دانشجوی دکتری از ابتدای تولد تاکنون حدود یک میلیون دلار باشد، با خروج 150 هزار دانشجوی دکتری از کشور، حدود 150 میلیارد دلار خسارت مالی به ما وارد می‌شود.

وی با بیان اینکه برخی رسانه‌ها این رقم را نجومی و غیرقابل باور دانسته‌اند، گفت: این آمار به این دلیل نجومی است که ما نمی‌خواهیم باور کنیم. هر چند این در حالیست که ما فرض کنیم از هر 700 هزار نفر، تنها 150 هزار نفر از کشور خارج می‌شود.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه در مورد دوره‌های کارشناسی ارشد نیز همین قصه پر غصه وجود دارد، اظهار کرد: ما در هر سال حدود 900 هزار نفر تقاضای کارشناسی ارشد داریم که دانشگاه آزاد در دو ترم، 140 هزار نفر و دانشگاه‌های دولتی 120 هزار نفر را پذیرش می‌کنند که این کمتر از 30 درصد متقاضیان است.

میرزاده با بیان اینکه تربیت یک Phd در اقتصاد آمریکا از کودکی تا پایان دوره Phd برای آنها پنج میلیون دلار هزینه دارد، اظهار کرد: این موضوع به این معنی است که اگر یک دانشجوی دکتری از ایران به آمریکا برود، پنج میلیون دلار به اقتصاد آمریکا کمک کرده است. هر چند که ممکن است هزینه تمام شده برای ما پنج میلیون دلار نباشد،‌ اما این رقمی است که به اقتصاد آمریکا کمک خواهد شد.

وی با انتقاد از طولانی بودن پروسه جذب اعضای هیات علمی در دانشگاه، تصریح کرد: ما باید اعتماد کنیم چرا که به هر حال کسانی که می‌خواهند در کشور بمانند، بیشتر با مردم ارتباط خواهند داشت. گاهی ما مقرراتی را وضع می‌کنیم که به ضرر اقتصاد ملی است؛ بنابراین باید این مقررات اصلاح شود.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه کیفیت آموزش دکتری در ایران به طور متوسط خوب است، خاطر نشان کرد: چرا که در سال 2012 ما توانسته‌ایم 23 هزار مقاله در ISI چاپ کرده و بیش از 1.5 درصد تولید علم جهانی را به خود اختصاص دهیم که 50 درصد این مقالات برای دانشگاه آزاد است.

میرزاده با بیان اینکه به ازای توسعه تخصصی باید سرمایه‌گذاری‌های دیگر نیز انجام شود، گفت: ما باید زمینه اشتغال را نیز افزایش دهیم که این موضوع به عهده دانشگاه‌ها نیست؛ بلکه دستگاه‌های اجرایی متولی این کار باید این موضوع را فراهم کنند. اما نمی‌توانیم بگوییم چون امکان سرمایه‌گذاری نیست، ما نباید دوره‌های تحصیلات تکمیلی ایجاد کنیم، چرا که اقتصاد ملی ضرر می‌کند.

وی همچنین درباره احتمال سلیقه‌ای بودن مصاحبه‌های آزمون دکتری دانشگاه آزاد در پاسخ به ایسنا، گفت: در حال حاضر وزن مصاحبه نسبت به آزمون 25 به 75 است. ما معتقدیم که بیشتر نمره علمی کتبی داوطلب باید ملاک عمل قرار گیرد. بنابراین با این وجود مداخله‌های سلیقه‌ای کمتر می‌شود.

۴۷۴۷