شکنجه و قتل درختان با هرس

اول: حدود 10-12 سال پیش پردیس دانشگاه تهران پر بود از درختان تنومند چنار و توسکا. تاج این درختان به حدی پر پوشش بود که وقتی از وسط دانشگاه عبور می کردی سایه درختان احساس خوبی به آدم می داد. یک روز پنج شنبه که به سر کار رفته بودم شاهد هرس گسترده درختان و قطع تمامی شاخه های تاج بالایی آنها بودم. تنها کاری که از من می آمد حرص خوردن بود. نه صدایم به کسی می رسید و نه در ابتدی خدمتم جرات اعتراض داشتم. چند سالی گذشت بازهم در یک روز پنجشنبه به دانشگاه آمدم و دیدم سه درخت تنومند از قاعده قطع شده اند. از فردی که تنه آنها را بار وانت کرده بود سوال کردم که این کارها برای چیست؟ گفت او پیمانکاری است که برای شهرداری کار می کند. از ما خواسته اند درختان پوسیده دانشگاه را قطع کنیم. گفتم فقط یکی از درختان قطع شده پوسیده است و دو درخت دیگر کاملا سالمند. به همه کسانی که در دانشگاه آشنایی داشتم تلفن کردم. سرنگهبان آمد و تایید کرد که دو درخت سالم قطع شده است. تنه سالم را به عنوان مدرک کنار نگداشتم و از آنها عکسی تهیه کردم تا هفته بعد پیگیری کنم. صبح شنبه بعد نامه ای به رئیس پردیس نوشتم و با مدارک مربوطه درخواست رسیدگی کردم. قول دادند رسیدگی می کنند ولی خبری نشد. تصادفا در یک جلسه معاون اداری مالی دانشگاه را دیدم. ایشان را به محوطه دانشگاه آوردم و تنه را نشان دادم و قول پیگیری داد، ولی بازهم اتفاقی نیفتاد، تا اینکه بلاخره تنه را از دانشگاه بردند.

دوم: در تاریخ 27 بهمن 89 که به دانشگاه آمدم به یکی از تلخ ترین صحنه های زندگی خود مواجه شدم. تاج 140 درخت سالم دانشگاه به کلی قطع شده بود. زبانم بند آمده بود. استاد و دانشجو بود که یکی یکی می آمدند و می گفتند چی شده که اینهمه درخت قطع شده است. می گفتم مگر من مسئول حفظ این درختانم؟ باور کنید بدنم می لرزید. همه همکاران کمک کردند و طوماری به ریاست دانشگاه نوشته شد تا علت این واقعه بررسی شود. علیرغم پیگیری ها کسی جوابگو نبود. حتی روزی شخصا با یکی از کارکنان حراست صحبت کردم که آیا این مسئله امنیتی است؟ ایشان گفت به هیچ وجه. ظاهرا مسئول فضای سبز با بی تدبیری دست به این اقدامات زده است. سه سالی که از قطع تاج درختان می گذرد تعدادی از آنها دارند به کلی خشک می شوند و بسیاری از آنها هم شاخه های جانبی زده اند. سال گذشته بازهم شاهد بودم که کارگران به جان همان چند شاخه جانبی افتاده اند و همچنان کچل سازی درختان با اره ادامه دارد. این داستان مختص دانشگاه تهران نیست. مشابه آن در سطح شهر زیاد دیده می شود. شاید تنها احتمالی که به عقل من می رسد سودی است که هر ساله به جیب پیمانکاران هرس کن و احتمالا بقایای سر شاخه ها بدست می آید. اما در لوای این کار نمی توان خواستهای پنهان درخت کشی تدریجی برای تغییر کاربری و یا توجیه جذب بودجه بیشتر برای احیای فضای سبز را از نظر دور داشت. نکته دیگر هرس شدید درختان توت در سطح شهر و بخصوص در محوطه دانشگاه تهران است. وقتی از مسئول فضای سبز می پرسم چرا این درختان به این قشنگی را بدینگونه هرس می کنید که هیچ شاخه ای نداشته باشند، می گوید چون میوه های توت روی زمین می ریزد و بعضی مسئولین معترضند. فرض کنیم که چند روزی توت هم به زمین بریزد و دانشجویان هم توت بخورند، آخر این دلیل نمی شود که این درخت بیچاره را بدین گونه شکنجه کنید و حق میوه دادن را از آن بگیرید. اگر مسئولی خودش خجالت می کشد در محوطه دانشگاه توت بخورد، حالا چرا جلوی توت خوردن دانشجویان را می گیرد!

آخر: هرس، آنهم بدین شکل بی رحمانه، توجیه علمی ندارد. درخت یک موجود زنده است که زخمی کردن آن تنش شدید و خشنی به آن وارد می کند و برای گیاه مضر است، سطح فتوسنتزی آن را کاهش می دهد و باعث آسیب پذیری در مقابل تنشهای محیطی می شود. با زخمی کردن درختان راه برای ورود باکتری ها و ویروسها و آسیب دمایی (هم سرما و هم گرما) باز می شود. مگر درختان جنگلی هرس می شوند؟ هرس شدید همان بدآموزی روشهای قدیمی در مهندسی کشاورزی است که متاسفانه همچنان در سطح وسیع در ایران اعمال می شود. هرس فقط در مورد اندک درختان هرس پذیر بخاطر ایجاد فرم، بعضی درختان میوه به منظور کاهش سطح رویشی و افزایش میوه و یا حذف شاخه هایی که ممکن است به تاسیسات شهری مانند کابل های برق آسیب برساند توجیه دارد. ولی هرسی که در شهر تهران مد شده توجیهی جز نمایش حضور فعالانه کارگران در شهر ندارد و اگرچه ممکن است برای پیمانکاران هرس کننده و جمع آوری کننده سر شاخه ها سود آور باشد، ولی برای درختان شکنجه ای مرگ آور است و نتیجه ای جز کاهش توان فتوسنتزی گیاه و محروم کردن شهروندان از اکسیژن تولیدی آنها ندارد. این نکته را هم باید از دید روانشناسی بررسی کرد که چرا کارگران هرس و قطع درختان - برخلاف بسیاری از کارگرانی که دوست دارند با کم کاری زحمت خود را کم کنند- وقتی به جان درخت می افتد با عشق و علاقه تا آنجا که می توانند کل تاج و یا درخت را از ُبن می کنند؟

آقای شهردار محترم لازم نیست هزینه خرید سالی 6 میلیون نهال را پرداخت کنید. دست از سر درختان بیچاره موجود بردارید، آنها از پیمانکاران شما دلشان برای زندگی بیشتر می طبد؛ اگر هم حرف مرا باور ندارید همین روزها سری به سطح شهر و بخصوص خیابان گیشا بزنید و ببینید که هرس گران شما چه بلایی بر سر درختان آورده اند.

این مطلب، پیش از این در تاریخ 6 اسفند در سایت روزنامه ایران منتشر شده است.