شرایط عمامه گذاری طلاب اعلام شد

هر نوجوان و جوانی که به حوزه علمیه گام می گذارد در همان روزهای اول و در اولین فرصتی که دست می دهد خودش را به بازارچه ی گذرخان و یا پاساژ صاحب الزمان در قم می رساند و به عبا فروشی ها و عبادوزی ها سرک می کشد و عبایی خوش رنگ می خرد و بر دوش می اندازد اما عمامه و قبا قصه ی دیگری دارند و باید پایه های اولیه بگذرند و شرایط خاص علمی و اخلاقی در طلبه ای بروز داشته باشد تا بتواند عمامه بر سر بگذارد و به تبع آن قبا و یا لباده بپوشد در این رابطه معاونت تهذیب و اخلاق مرکز مدیریت، واحدی با عنوان «واحد تلبّس» تأسیس نموده است که وظیفه ی تشخیص صلاحیت طلبه ها نسبت به امر «عمامه گذاری» را بر عهده دارد با مسئول واحد تلبّس به گفتگو پرداختیم و شرایط عمامه گذاری طلاب را جویا شدیم.

حجت الاسلام عبدالرسول حسنی طلبگی اش را از مدرسه ی علمیه ی آقا باباخان شیراز آغاز کرد و بعد از چهار سال به قم رفت و دوره ی سطح را به پایان رسید و همزمان دوره ی لیسانس را در دانشگاه قم گذراند و با تأیید ستاد انقلاب فرهنگی و جامعه ی مدرسین حدود 15 سال در دانشگاه تهران و هشت سال در دانشگاه آزاد قم به تدریس پرداخت.

حدود بیست سال در درس خارج آیات مکارم شیرازی و ربانی شیرازی حاضر شد و یک دوره از درس اصول آیت الله مکارم شیرازی را به رشته ی تحریر درآورد.

حسنی از اصحاب تفسیر نمونه و پیام قرآن حضرت آیت الله مکارم شیرازی است و سی سال است که زیر نظر این مرجع عالیقدر به تحقیق و پژوهش در زمینه ی معارف قرآنی و روایی مشغول است که حاصل آن بیش از 42 جلد کتاب می باشد از جمله مجموعه ی نفیس تفسیر نمونه، پیام قرآن، اعتقاد ما و کتاب «اصول عقاید را اینگونه تدریس کنیم».

وی مدت 15 سال قائم مقام معاونت تهذیب و اخلاق در مرکز مدیریت حوزه علمیه بود و هم اکنون به عنوان مسئول واحد تلبّس در کنار فعالیت های علمی و تحقیقی اش مشغول خدمت می باشد.

معاونت تهذیب و اخلاق مرکز مدیریت حوزه علمیه در چه سالی و بنابه چه علل و اهدافی تأسیس گردید؟
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی حوزه های علمیه از نظر تعداد و میزان پذیرش طلبه گسترش چشمگیری پیدا کرد و از آنجا که حوزه علمیه از همان اوایل تأسیس بر دو پایه ی درس و تهذیب استوار است در کنار گسترش مراکز آموزشی نیاز به تأسیس مرکزی بود که نیازهای فرهنگی طلبه ها و خانواده هایشان را برآورده سازد و در موارد لازم کنترل های اخلاقی و معنوی آنها را بر عهده بگیرد روی همین اصول در سال 1373 در مرکز مدیریت حوزه علمیه معاونتی با عنوان «تهذیب و اخلاق» تأسیس گردید.

واحدهایی که معاونت تهذیب و اخلاق را تشکیل می دهند کدامند؟
واحد مشاوره، واحد قرآن، واحد اخلاق مدارس و شهرستان ها، واحد خانواده و خواهران که برنامه های فرهنگی در رابطه با خانواده های طلاب را بر عهده دارد.

واحد اخلاق در قم روزهای پنجشنبه تشکیل جلسات اخلاق می دهد و در شهرستان ها با اعزام اساتید اخلاق سعی می کند با تغذیه فرهنگی و معنوی طلبه ها در کنار اهتمام آنان به کسب علم آنان را در زی طلبگی صحیح رشد داده و به تعالی واقعی برساند.

از دیگر واحدهای این معاونت واحد تلبّس می باشد که امور مربوط به چگونگی معمم شدن طلاب و در آمدن آنها به کسوت روحانی را بر عهده دارد.

این واحد در چه سالی تأسیس گردید؟
1379 و طبق نامه ی کتبی شورای عالی حوزه علمیه قم به معاونت تهذیب تأسیس گردید و طبق آن چنین تصویب شد که طلابی که می خواهند لباس روحانیت پوشیده و عمامه بر سر بگذارند باید تأییدیه و جواز واحد تلبّس را داشته باشند.

شرایطی که واحد تلبّس برای طلاب خواستار عمامه دارد چیست؟
این شرایط عبارتند از اتمام پایه ی شش طلبگی، تأییدیه اخلاقی از دو نفر از اساتید شناخته شده ، نداشتن پرونده در واحد تحقیقات حوزه و کسب نمره ی قبولی در مصاحبه شفاهی واحد تلبّس.

این مصاحبه کجا و توسط چه کسانی انجام می گیرد؟
این مصاحبه شفاهی بوده و در همین واحد تلبّس و اغلب توسط خود بنده انجام می شود.

سؤال های محوری که در مصاحبه ی شفاهی برای معمم شدن می پرسید؟
معرفی اجمالی خود طلبه و اینکه هدفش از آمدن به حوزه ی علمیه چیست و آیا در فامیل او روحانی یا طلبه وجود دارد یا خیر؟
سؤالات قرآنی و میزان آشنایی با قرآن و تفاسیر مختلف قرآن.
سؤالات احکام و میزان تسلط بر احکام اسلام
سؤالات مربوط به آیین خطابه و وعظ و منبرداری
میزان آشنایی با اخلاقیات و کتاب های اخلاقی
سؤالاتی در رابطه با ادبیات عرب و میزان تسلط بر احادیث

یکی از سؤالاتی که معمولا می پرسید؟
مثلا این سؤال که چرا از بین صفات خداوند متعال بعد از توحید بیشتر روی «عدل» تأکید می شود؟ یا این سؤال که به نظر شما مبدأ تشیع مربوط به چه زمانی است؟

نظرمراجع بزرگان حوزه ی علمیه نسبت به تشکیل واحد تلبّس چیست؟
ما عین نامه ی شورای عالی حوزه علمیه را برای مراجع بزرگ فرستاده ایم آن بزرگواران نیز به این امر اهتمام می ورزند و از طلابی که می خواهند به دست آنان معمم شوند نامه ی مجوز این معاونت را می خواهند چرا که آنان معتقدند که گام اول طلبگی مسئله اخلاق و معنویت است.

به نظر شما اداری شدن تلبّس طلبه ها مشکل خاصی به وجود نمی آورد؟
قهراً برای اینکه امری به تحقق واقعی خود برسد باید بر اساس نظم و حساب و در چارچوب قواعد باشد البته سعی ما این است که فقط از سوء استفاده ها جلوگیری کنیم و طوری عمل کنیم که به فضای سنتی که طلبه ها طبق شایستگی های روحی، اخلاقی و علمی معمم می شدند خدشه ای وارد نشود.

آیا بعد از اینکه شرایط طلبه ای احراز شد تعهد نامه ای هست که طلبه ها هنگام معمم شدن آن را بخوانند و امضا کنند؟
بله چنین تعهد نامه ای وجود دارد که محتوای آن ملتزم شدن به اصول اخلاقی، رعایت زی طلبگی و گذراندن مراحل تحصیلی آینده است.

طلبه های پایه های پایین(سه، چهار، پنج) که مشتاقند زودتر معمم شوند و به همین خاطر به اساتید خود نامه مینویسند و آنان را واسطه می کنند، برخورد شما با این طلبه ها چگونه است؟
اگر مدیر مدرسه یا چند استاد شناخته شده حوزه ی علمیه این طلبه ها را از نظر درسی و اخلاقی تأیید کنند ما هم مجوز لازم را صادر می کنیم البته در شهرستان ها به خاطر نیاز نهادها و سازمان ها به امام جماعت، طلبه های پایه های پایین تحت نظارت مدیر مدرسه به صورت موقتی معمم می شوند تا بعد از اتمام پایه ی شش به صورت رسمی و دائمی معمم شوند.

اگر افرادی بدون اطلاع شما و بدون اینکه شرایط لازم را داشته باشند معمم شوند عکس العمل واحد تلبّس در برابر آنان چگونه است؟
در حال حاضر قانونی که طبق آن، افراد خاطی را مورد تعقیب قرار دهیم وجود ندارد اما در معاونت تهذیب در این خصوص جلسات و صحبت هایی شده است و به زودی اقدامات حفاظتی جدی به عمل خواهد آمد.

بعضی از اوقات می گویند فلانی خلع لباس شد آیا این مسئله از طریق واحد تلبّس انجام می گیرد؟
نه خیر، این مسئله مربوط به نهادهای نظارتی نظام است. خلع لباس زمانی است که فردی به طور کامل صلاحیت طلبگی را از دست می دهد و خلافهایش برای مراجع ذی ربط محرز می شود در این صورت از سوی نهادهای نظارتی نظام جمهوری اسلامی حکم خلع از لباس روحانیت این فرد صادر می شود.

آیا در مورد نوع و رنگ عبا، قبا و عمامه و جنس آنها و نوع پیچیدن عمامه شیوه و مدل خاصی که مورد نظر شما باشد وجود دارد؟
نه خیر، طلبه ها بنابه سلیقه ی خودشان در این مورد مختارند تأکید ما فقط بر تمیز بودن و مناسب بودن آنها با زی طلبگی است.

در مورد چنین های عمامه بعضی ها می گویند باید 12 یا 14 چین بخورد آیا این حرف سندیت دارد؟
نه خیر، این حرف هیچ پشتوانه ای ندارد. عمامه باید مرتب پیچیده شود و تمیز باشد.

آیا عبا، قبا و عمامه ای هم از طرف معاونت تهذیب و اخلاق و واحد تلبّس به طلبه هایی که برای اولین بار می خواهند ملبس شوند داده می شود؟
تصمیم داشتیم لااقل برای طلبه هایی که نمره ی بهتری در مصاحبه می گیرند و نیز برای آنها که از نظر درسی و اخلاقی از رتبه بالایی برخوردارند عبا، قبا و عمامه ای به عنوان هدیه تقدیم کنیم که متأسفانه با استقبال مسئولین رو به رو نشد و از دادن بودجه ی لازم امتناع ورزیدند.

آیا همه ی طلبه ها بعد از پایه ی ششم مجبورند که معمم شوند؟
نه خیر، چنین اجباری وجود ندارد ولی طلبه ها آگاهند که لباس طلبگی توأم با برکات و افزونی توفیقات الهی است. اگر طلبه ای معمم شود و علوم اسلامی را به قدر وسعش یاد بگیرد و در خودسازی و تهذیب نفس کوشا باشد و کمر همت به تبلیغ دین خداوند ببندد مسلما به خیر دنیا و آخرت نایل می آید لذاست که اکثر طلبه ها بعد از اتمام پایه ی ششم با شور و شوق و آگاهی از رسالت سنگین خود به تلبّس و تعمم روی می آورند.

ارزش عمامه به چیست؟
در روایات نسبت به تعمم و عمامه گذاری سفارشات قابل توجهی وجود دارد و از عمامه به تیجان الملائکه یعنی تاج فرشته ها تعبیر شده است و نیز در روایتی چنین آمده است که عمامه نشانه ی متانت و کامل بودن عقل می باشد.
حضرت امام(ره) می فرمود وقتی یک طلبه ی معمم را می بینم به یاد حضرت رسول(ص) و ائمه اطهار می افتم.
عمامه نشانه ی تقوی، اخلاص، اخلاق و تعلق تمام به اسلام و آیین تشیع است و وقتی طلبه ای عمامه به سر می گذارد حضور رسمی خود را در زمره ی رسولان تبلیغ و نشر دین خدا و احکام و آموزه های آن اعلام می دارد.

حاج آقا! خودتان در کدام پایه ی تحصیلی معمم شدید؟
هیجده سالم بود و پایه ی سه یا چهار بود که معمم شدم. مرحوم آیت الله موحد پیشنهاد دادند و بنده هم با شور و علاقه پذیرفتم.

عبایی که اولین بار روی دوش انداختی یادتان می آید چه رنگی بود؟
یک عبای پارچه ای قهوه ای رنگ.

به عنوان حرف آخر، تعبیری که شما از عمامه دارید؟
به نظرم بهترین تعبیر همان است که در روایت آمده است: عمامه، تاج فرشته هاست.