بحران تشکیل کابینه در اسرائیل

عبد الله آل بوغبیش: انتخابات پارلمانی اخیر اسراییل هر چند با پیروزی صوری حزب کادیما به رهبری تزیپی لیونی به سرانجام رسید، اما به نظر می رسد بنیامین نتانیاهو معروف به بیبی رهبر حزب راستگرای لیکود، نتایج انتخابات را به نفع خود رقم زده است.

برخلاف نظرسنجی ها، حزب کادیما توانست با اختلاف یک کرسی، لیکود را به زانو درآورده و شکست انتخاباتی را بر این حزب تحمیل نماید. با این حال، به محض اعلام نتایج، لیونی و نتانیاهو هر دو پیروزی خویش را اعلام نموده، پیام های دعوت برای تشکیل دولت ائتلافی جدید را رد و بدل کردند.

اسراییل در حالی این روند پیچیده را تجربه می کند که با وجود گذشت حدودا دو ماه از سال جدید میلادی، هنوز این رژیم بودجه سال جاری را نبسته و در صورت تعیین نشدن سرنوشت بودجه تا 45 روز آینده، می باید انتخاباتی جدید در این رژیم برگزار شود. دولت جدید نیز در صورت تشکیل 42 روز مهلت دارد تا وزرای خود را به کنست معرفی نماید.

از زمان ایجاد رژیم اسراییل در اراضی فلسطینی تاکنون این نخستین باری نیست که چنین اتفاقی می افتد. پیش از این و در دهه هشتاد، شیمون  پرز و اسحاق شامیر، سرنوشت مشابهی داشتند که در پی آن، پرز دولتی تشکیل داد که دو سال نخست آن یعنی از 1982 تا 1984 به رهبری اسحاق شامیر و دو سال دیگر یعنی تا سال 1986 به عهده خود پرز بود.  

اما با توجه به کوتاه نیامدن کادیما و لیکود، اکنون کلید معادله در اختیار حزب سوم یعنی حزب رادیکال "اسراییل بیتنا" به رهبری افیگدور لیبرمن است. اسراییل بیتنا که برای اولین بار، حزب کار را پشت سر گذارده و حضور خود را در انتخابات به ثبت رسانده، اکنون یکی از وزنه های تاثیر گذار در روند تشکیل دولت جدید اسراییل است.

حزب دینی شاس به رهبری ایلی یشای نیز پس از آنکه حزب کار به رهبری ایهود باراک وزیر جنگ اسراییل ترجیح داد نقش چرخ پنجم ماشین را بازی نکند، اکنون به وزنه ای تاثیر گذار در روند تشکیل دولت جدید بدل شده است.

اسراییل بیتنا اما به دلیل کثرت اشتراکات فکری و دارا بودن رویکردهای مشابه با لیکود، این حزب را ترجیح داده و انتظار می رود طی روزهای آینده لیبرمن از شیمون  پرز رئیس این رژیم بخواهد تا نتانیاهو را به تشکیل دولت جدید مکلف سازد.

در این صورت، اسراییل یکی از افراطی ترین دولت ها را از زمان تشکیل شدن در اراضی فلسطینی تجربه خواهد کرد. هر دو حزب در قبال روند صلح با فلسطینیان، تعامل با حماس، بلندی های جولان، پرونده هسته ای ایران و بسیاری مسائل دیگر اشتراک موضع دارند و این برای منطقه خاورمیانه بسیار خطرناک خواهد بود.

نگاهی به مواضع و رویکردهای این دو حزب گویای این واقعیت است که اسراییلی ها به مانند پلنگ زخم خورده از دو جنگ اخیر تابستان 2006 و زمستان 2009 به احزابی رای داده اند که شدیدترین واکنش ها را در تعامل با فلسطینیان و کشورهای پیرامون خود نشان دهند.

براساس مواضع لیکود، "صلح اقتصادی" یا همان بهبود بخشیدن به اوضاع اقتصادی فلسطینیان در مناطقی که نباید از آنها عقب نشینی شود، جایگزین روند مذاکرات با فلسطینیان خواهد شد و این به معنای پشت پا زدن و نادیده گرفتن تمامی مذاکراتی است که تاکنون میان دو طرف به منظور برقراری صلح و تشکیل دولت مستقل فلسطینی انجام گرفته است. درقبال شهرک های یهودی نشین نیز نتانیاهو هرچند قائل به ایجاد شهرک های یهودی نشین نیست، اما حاضر به تخلیه این شهرک ها در کرانه باختری نیست. رد هرگونه عقب نشینی از بلندی های جولان سوریه و بازپس ندادن آنها هم یکی دیگر از مواضع تند و رادیکال لیکود است که با اسراییل بیتنا بر سر آن اتفاق نظر دارد. تاکید بر نابود کردن حماس و تعامل تند با پرونده هسته ای ایران نقطه اشتراک دیگری میان این دو حزب است.

افیگدور لیبرمن مولداوی تبار عبارت "افیگدور زبان عربی را خوب می فهمد" را به عنوان جمله تبلیغات انتخاباتی خود برگزیده بود و معنایش این بود که لیبرمن خیلی خوب می داند چگونه با عرب های فلسطینی اراضی 48 و فلسطینیان و کشورهای عربی تعامل نماید.

براساس پیش بینی ها، لیبرمن در دولت آینده وزارت جنگ یا خارجه را به دست خواهد گرفت، هر چند که وی نیز به مانند ایهود اولمرت نخست وزیر مستعفی اسراییل با اتهامات فساد مالی مواجه است.

 لیبرمن وعده داده در صورت حضور در دولت، عرب های 48 را ملزم به اثبات وفاداری خود به دولت اسراییل کند وگرنه می باید سرزمین  مادری خود را ترک کنند. حتی اگر لیونی هم به این دولت رادیکال بپیوندد، باز هم موازنه تصمیم گیری ها در دولت چندان تغییری نخواهد کرد.

در صورت تشکیل دولت رادیکال در اسراییل، از یک سو باراک اوباما رئیس جمهور جدید ایالات متحده که پیش از انتخاب شدن اعلام کرده بود، چیزهای زیادی برای گفتن درباره رویارویی فلسطینیان و اسراییل دارد، در همان نخستین گام با چالش سختی تحت نام راستگرایان افراطی مواجه می شود و چه بسا که تلاش هایش در این زمینه به بن بست برسد. از سویی دیگر، ترکیه که تاکنون توانسته است چند دور مذاکره غیر مستقیم میان اسراییل و سوریه برگزار کند و مذاکرات یاد شده را به مرحله قابل توجهی برساند، تحقق مذاکرات مستقیم و برقراری صلح میان دو طرف را دشوار و شاید دور از دسترس ببیند. کشورهای عربی موسوم به محور اعتدال هم در زوایه سوم این معادله سه مجهوله با دولتی رادیکال مواجه خواهند بود.

ماه های آینده آبستن رویدادهای نه چندان فرخنده ای در روند تحولات در اراضی اشغالی و تلاش ها برای تشکیل دولت مستقل فلسطینی است. آنچه از حکومت خودگردان فلسطین و رهبران کشورهای عربی موسوم به محور اعتدال در مرحله کنونی انتظار می رود، حمایت از مقاومت فلسطینیان است، خاصه اینکه دولت آینده اسراییل از هم اکنون به روند مذاکرات صلح پشت پا زده و هرگونه سخن راندن از عقب نشینی را برنمی تابد و امنیت خود را بر همه چیز و حتی به قیمت قربانی کردن متحدان خود در کشورهای عربی ترجیح و برتری می بخشد.