مستند فوتبال ایران از دایی اول تا علی دایی

 آذر مهاجر: صد سالگی فوتبال در ایران حسین یاریار مدیر باشگاه فوتبال هنرمندان کشورمان را بر آن داشت تا به ساخت فیلمی درباره تاریخ فوتبال ایران بیاندیشد. او که مشعول بازی در فیلم تلویزیونی «بی‌سلاح» به کارگردانی منوچهر هادی بود، پیشنهاد ساخت فیلم «صد سالگی فوتبال ایران» را به هادی داد.

منوچهر هادی تصویر برداری این مستند را به رضا غفاری سپرد و به عنوان مشاور در کنار این پروژه قرار گرفت. تا امروز بخش عمده این مستند که شامل گفت و گو با پیشکسوتان فوتبال است، انجام شده و بخشی از آن مانده که طبق وعده سازندگان، طی همین ماههای آخر سال انجام خواهد شد.

 البته تا پیش از اتمام این مستند، از راش‌های همین مجموعه، کلیپ‌هایی درباره تاریخ فوتبال ایران و پیشکسوتان این ورزش ساخته شد که در جشن صد سالگی فوتبال ایران به نمایش در آمدند. رضا غفاری درباره فیلم «صد سالگی فوتبال ایران» در گفت‌و‌گو با خبرآنلاین به نکات جالبی اشاره کرد از جمله اینکه این فیلم درباره فوتبال است و نه یک فیلم فوتبالی.

آقای غفاری به نظر می‌رسد شروع چنین کاری نباید ساده باشد؟
بله. خود من هم در شروع این کار خیلی ها را نمی شناختم و کم کم در جریان کار با این افراد آشنا شدیم. خوشبختانه آقای یاریار با ارتباط ها و اسنادی که در دست داشتند خیلی به ما کمک کردند. همین طور آقای ناصر عظیمی که در این کار به عنوان راوی هم حضور دارد. منوچهر هادی هم به عنوان مشاور پروژه کمک کرد تا گامهای اول را برداریم. ما یکی یکی پیشکسوتان را شناسایی کردیم به سراغشان رفتیم. مصاحبه با اهالی فوتبال از مهمترین بخش‌های این فیلم مستند است.

سراغ اکثر پیشکسوتان فوتبال ایران وکسانی که در فوتبال ما سهم داشتند، رفته‌ایم. به عنوان نمونه سراغ آقای امیرال رفتیم که از بازیکنان سابق تیم ملی فوتبال کشورمان هستند. متاسفانه ایشان حدود هشت سال است که به دلیل سکته در خانه بستری هستند. ضمن اینکه در روز جشن صد سالگی فوتبال ایران ماسعی کردیم از همه مدعوین این جشن که اکثرا از بزرگان فوتبال ایران بودند، فیلم بگیریم و با همه آنها حتی شده خیلی کوتاه صحبت کنیم تا از این فیلم بتوان به عنوان آرشیوی برای آیندگان هم استفاده کرد.

تا به حال مستندی درباره فوتبال ایران ساخته شده است؟
نه متاسفانه تا به حال مجموعه تصویری مدونی درباره فوتبال ایران و بزرگان آن تهیه نشده است. کلیپ‌هایی که من برای روز جشن آماده کردم یکی درباره درگذشتگان فوتبال ایران بود و یکی هم درباره صد ساله شدن فوتبال در ایران.

دستیابی به اطلاعات درباره این افراد نباید راحت بوده باشد!
متاسفانه در مواردی ما حتی برای پیدا کردن یک عکس از بعضی از این بزرگان دچار مشکل هستیم. یعنی هیچ عکسی از آنها وجود ندارد چه رسد به فیلم. خوشبختان آقای علی کاوه به عنوان عکاس این حوزه خیلی به ما کمک کردند.  امیدوارم نتیجه کار ما دست کم به عنوان یک مجموعه قابل استناد در اختیار آیندگان قرار بگیرد و آنها دیگر مانند ما در شناسایی افراد موثر در فوتبال ایران دچار مشکل نشوند.

درباره کسانی که هیچ عکس و یا تصویری از آنها به دست نیاوردید، چه کردید؟
به ناچار فقط به ذکر نام و گفت و گو درباره‌شان در این فیلم بسنده کردیم و آنهایی که خودشان یا تصویرشان در این فیلم هست، به نمایندگی از همه افراد موثر در فوتبال ایران در این مجموعه مستند حضور دارند. به عنوان نمونه ما در این فیلم به سراغ آقای اربابی رفتیم. ایشان در این فیلم درباره گذشتگان فوتبال ایران صحبت کردند و به این ترتیب می‌شود امیدوار بود با کمی شانس کسی از فیلم ما جا نماند.

با توجه به اینکه این مجموعه اولین مستند درباره تاریخ فوتبال ماست، آیا برای شکل ارائه و تدوین آن برنامه خاصی دارید؟
فعلا تصویربرداری این کار ادامه دارد. قسمت هایی از حضور ما در تحریریه خبر ورزشی به این فیلم اضافه خواهد شد و نیز هنوز هستند کسانی که موفق نشده‌ایم به دیدنشان برویم. تصمیم گیری برای برپایی جشن صد سالگی فوتبال ایران خیلی سریع انجام شد و ما هم چند روز بعد به آنها محلق شدیم، این شد که وقت کافی برای ملاقات با همه اهالی فوتبال و پیشکسوتان در اختیارمان نبود.

بنابراین بخشی از تصویربرداری این مستند به بعد از جشن موکول شد و حالا منتظریم تا در اولین فرصت هماهنگی‌های لازم را انجام بدهیم و به دیدن این دوستان برویم.

فکر می‌کنید تصویربرداری این فیلم مستند چه زمانی به اتمام برسد؟
نمی‌توان زمان مشخصی را اعلام کرد چون پیشرفت کار بستگی به هماهنگی‌ها دارد و اینکه چه زمانی این دوستان ما را به حضور بپذیرند.

در طول کار اطلاعات خودتان درباره فوتبال ایران چقدر تکمیل شد؟
من خودم از کودکی فوتبال بازی کرده‌ام و حالا هم عضو تیم فوتبال هنرمندان هستم اما در جریان ساختن این فیلم، ضمن گفت و گو با اساتید، شنیدن صحبتهای آنها و ضبط تصاویر این مستند، به طور کل نظرم درباره فوتبال عوض شد و به دیدگاه تازه‌ای رسیدم. چیزهایی دیدم و شنیدم که با چیزهایی که از قبل می‌دانستم زمین تا آسمان فرق دارد.

این تغییر مثبت بود یا منفی؟
اجازه بدهید من هیچ توصیحی ندهم. مخاطبان ما خودشان فیلم را ببینند حتما آنها هم ذهنیتشان عوض خواهد شد.

یعنی این تاثیر شخصی نبوده و ممکن است مخاطبان هم مثل شما از این فیلم متاثر بشوند؟
بله. من این طور فکر می‌کنم. چون چیزهایی در تاریخ فوتبال ایران هست که حتی روسای فدارسیون‌های ما هم نمی‌دانند. ما از قدیمی‌های فوتبال چیزهایی شنیدیم که آنها که امروز در راس کارند، از آن خبر ندارند. فقط یک نمونه را به عنوان مثال ذکر می‌کنم. مثلا هرگز صحبتی از نتیجه اولین بازی ملی ایران که مقابل افغانستان بوده نشده است. هیچ کسی اطلاعات دقیقی درباره این بازی و نتیجه آن ندارد.

شنیده‌های ما حاکیست که تعداد معدودی از اهالی فوتبال می‌دانند که ایران در اولین بازی‌اش باخت اما عده‌ای هم می‌گویند بازی را برد. من سعی می‌کنم در جریان ساخت این فیلم، نتیجه دقیق اولین مسابقه ملی ایران را کشف کنم. باید ببینیم مدارک تاریخی قابل استنادی در این باره وجود دارد یا نه.

معیار صد ساله شدن فوتبال در ایران از همین اولین بازی ملی حساب شده است؟
نه. از زمانی که برای اولین بار توپ فوتبال وارد ایران شد و مردم ما با این بازی آشنا شدند، صد سال می‌گذرد. البته این بحث در مورد صد سالگی سینما هم مطرح شده بود. اما ما برای صد سالگی فوتبال در ایران سند زنده‌ای داریم که در فیلم می‌بینیم.

کسی که اولین بار فوتبال را به ایران آورد؟
نه. کسی که اولین بار در ایران فوتبال بازی کرد.

این فرد هنوز در قید حیات است؟
بله خوشبختانه ایشان در قید حیات هستند و در بین فوتبالیست‌ها معروف هستند به دایی اول. در واقع آقای علی دایی بر اساس مستندات ما دایی سوم فوتبال ایران است. دایی اول که اولین فوتبالیست ایرانی بوده، دایی دوم کسی است که فوت کرده و ما از مزار ایشان فیلم گرفته‌ایم و دایی سوم هم آقای علی دایی هستند.

این آقایان دایی با هم نسبت هم دارند؟
نه. دو نفر اول اصلا نام فامیلشان دایی نبود. بلکه ملقب به دایی بودند.  

مدت زمان این مستند چقدر خواهد بود؟
قصد ما این است که اگر فیلم کشدار و خسته کننده نشد آن را در نود دقیقه که مدت زمان فوتبال است، تدوین کنیم اما اگر به این نتیجه رسیدیم که کشش لازم برای 90 دقیقه را ندارد، حتما کوتاهترش خواهیم کرد.

این فیلم برای نمایش خانگی ساخته می‌شود یا برنامه‌ای برای اکران سینمایی آن  هم دارید؟
بر اساس صحبت‌های ما با آقای یاریار قرار است این فیلم به صورت سی دی با دی وی دی، برای نمایش خانگی تهیه شود و احتمالا در کنار این مستند، سی دی دیگری از جشن صد سالگی فوتبال ایران هم در قالب یک مجموعه به مخاطبان عرضه خواهد شد. چون جشن صد سالگی فوتبال ایران به لحاظ خبری و تصویری خیلی خوب پوشش پیدا نکرد.

زمان خاصی برای ارائه آن به بازار در نظر گرفته شده‌است؟
همانطور که گفتم پایان تصویربرداری منوط به همراهی عزیزانی است که باید برویم خدمتشان. اما قصد ما بر این است تا پیش از پایان سال جاری کار تولید آن را به طور کامل انجام دهیم و به خواست خدا از ابتدای سال آینده این مستند در بازار عرضه خواهد شد. این هم عیدی ما به علاقمندان فوتبال ایران.