ترکیه و ایالات متحده؛ پیش به سوی باتلاق

در آخر این هفته، ترکیه و ایالات متحده، قدم هایی جدی در راستای شرکت در منجلاب سوریه برداشتند. در ابتدا، ترکیه، بعد از یک سال مذاکرات طولانی، اجازه استفاده از پایگاه هوایی اینجیرلیک به منظور اعمال اقداماتی علیه دولت به اصطلاح اسلامی را به آمریکا داد. درمقابل، دولت آمریکا نیز با تاسیس یک "منطقه امن" در شمال غرب سوریه که "نيروهاى مخالف و ميانه رو سوريه" با نیروی هوایی ترکیه و آمریکا محافظت می شود، موافقت کرد. دوم، ترکیه، علیه مواضع داعش در سوریه و نیروهای حزب کارگران کردستان در عراق شمالی، عهده دار حملات هوایی شد.

واکنش اولیه، به طور انحصاری، در علاقه ناگهانی آنکارا در مبارزه با داعش و تاسیس مناطق امن به عنوان "دگرگون سازان بالقوه" در جنگ علیه رهبر داعش، ابوبکرالبغدادی و رژیم اسد، متمرکز شده است. درواقع، این تلاش، احتمالا دریافتی خیلی کمتری از حد انتظار، خواهد داشت. این موضوع که ترک ها تهدید داعش را به ویژه از زمان بمب گذاری در سوروک در 20 جولای، جدی گرفته اند، صحیح است اما آنکارا که از منفعت کردها علیه داعش به شدت ناراحت شده، علاقه مند در سرکوب ناسیونالیسم کردی است. اين موضوع، واشنگتن را در موقعيت عجيبى در به پيش راندن راغب ترين متحدانش در جنگ عليه داعش و همزمان مبارزه با مهم ترين جنگجويان اين نبرد- كردها، كردهاى تركى و نيروهاى وابسته سوريه اى، واحدهاى حفاظت مردم، با نام انحصارى واى.پى.جى- كه درحال مبارزه با داعش هستند، قرار داده است. به نظر مي رسد، اين بهاى گزافى است كه آمريكا بايد بخاطر استفاده از اينجيرليك پرداخت كند، آنهم درحاليكه خطر كشيده شدن آمريكا به جنگى بى پايان وجود دارد.

چرا الان؟

ایالات متحده و آمریکا تا کنون، برسر اینکه چگونه با داعش سروکله بزنند، مخالفت داشتند. ترک ها، این وضعیت را که شکست رژیم اسد در سوریه، مسیر درازی به سمت شکست داعش خواهد پیمود، حفظ کرده اند. همچنین، وضعیتی خودخواه از لحاظ سیاسی است چون رئیس جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، و نخست وزیر، احمد داود اوغلو، آن را یک اصل اساسی درنظر گرفته اند که رهبر سوریه، بشار اسد، "باید برود". دولت آمریکا چنین دیدی دارد که آنکارا این احتمال را که نابودی اسد، به نفع البغدادی است که نیروهایش از بی نظمی و خونریزی منشا می گیرد، نادیده گرفته است. تمرکز کاخ سفید بیشتر بر روی عراق است تا سوریه، برای سرافکندگی ترکیه. همانطورکه کارن دیانگ و لیز اسلای در واشنگتن پست اظهار داشتند، تعدادی از  پيشرفت هاى  اخير، محاسبات ترکیه و آمریکا از جمله تهدید داعش درمورد مرز آزاز در امتداد شمال غربی سوریه-ترکیه و کنترل مرز تل ابیاد در نزدیکی کوبانی به دست کردها را متعادل کرد. همچنین، بمب گذاری انتحاری داعش دوشنبه گذشته، که 32 نفر را در سوروک کشت، نشانگر توانایی داعش در آسیب رسانی به داخل ترکیه است. اين سه تحول  مجموعا تركيه را متقاعد كرد كه وقت آن است كه كارى انجام دهد؛  هرچند براى آنكارا  اين مسئله فقط  درمورد داعش نيست.  

ترک ها به کجا می روند؟

آنکارا، به وضوح، مشکل داعش را  دارد، همچنین با مسئله ناسیونالیسم کردی نیز درگیر است. مشکل اول، جدید است درحالیکه دومی از زمان  تاسيس اش  در 1923، در سیاست های جمهوری ترکیه، حالت مرکزی پیدا کرده است. به این ترتیب، ترک ها، مبارزه با کردها را در اولویت قرار داده اند. درطول 13 سال، حزب عدالت و توسعه، از زمانیکه سر کار آمده، تلاش در حل این چالش تاریخی با طرح های متنوع داشته که می توانست جاذبه ناسیونالیسم کردی برای کردهای ترکیه را کاهش دهد. این طرح ها شامل یک سرمایه گذاری 12 میلیارد دلاری- آ.ک.پ اصرار دارد که 25 میلیارد دلار بود- به طور عمده در جنوب شرقی کردستان در 2005 و 2006، "گشایش کردی" نامعین در 2009، و برای سه سال اخیر، یک پروسه صلح با پ.ک.ک. بااین حال، با فرض اینکه کردهای سوریه در جست و جوى  تاسیس یک کانتون مستقل درامتداد مرز ترکیه- سوریه هستند و اینکه درجنگ علیه داعش، همراه ایالات متحده شده اند، فشار سیاسی بسیار زیاد شده است.  البته در پس زمينه، موضوعات ديگرى هم وجود دارند مانند گرايش دولت مترقى كردستان عراق براى استقلال، شكست روند صلح با پ.ك.ك  و نمايش قوى اخير حزب كردى دموكراتيك مردم در انتخابات پارلمانى تركيه.  ترک ها به طور آشکار ترس از این دارند که این تحولات و توسعه ها جمعیت 14 میلیون نفری کردهای ترکیه را درجهت تغییراتی که جمهوری را تهدید کند، برانگیزد. این مد نظر است که چرا زمانیکه داعش، شهر ترکیه-سوریه ای کوبانی را سال گذشته محاصره کرد، ترک ها کنار ایستاده و فقط نگاه کردند. شرکت در حملات هوایی متحد علیه داعش و محاصره حامیان مشکوک، در هدف ترک ها برای اخلال برنامه های کردها در سوریه و آسیب رسانی به پ.ک.ک سودمند و موثر است. اردوغان ژوئن گذشته اظهار داشت: اگر شکی درمورد اهداف ترکیه وجود داشته باشد، "هرگز اجازه تاسیس یک دولت در شمال سوریه و جنوب خودمان را نخواهیم داد."

ترک ها شایسته ستایش درمورد موفقیت در پناهندگی سوری ها هستند- 1.8 میلیون نفر طبق آخرین آمار رسمی- اما علاوه بر التیام برخی فشارات میزبانی بسیاری از پناهندگان در ترکیه، به نظر می رسد طرح "منطقه امن" آنکارا احداث شده در سوریه شمالی، قصد اطمینان از این را دارد که کردهای سوریه قادر به تحکیم دستاوردهای جنگی خود علیه داعش در روجاوا، کردستان غربی، نیستند. این موضوع که این منطقه، تحت فرمان برخی نیروهای مخالف مصمم سوریه ای با حمایت هوایی ترکیه و آمریکا خواهدبود، باعث می شود احتمال موفقیت کردها در رسیدن به اهدافشان به طور قابل توجهی کاهش یابد. پس از اعلام منطقه امن، رهبر سوریه-ترکیه، "صالح مسلم"، هشدار داد که نقشه ترکیه-آمریکا ترفندی بود برای ارسال نیروهای ترکیه به سوریه شمالی. اگر حدس مسلم درست باشد، هيچ كس نبايد انتظار اين را داشته باشد كه نيروهاى وابسته به حزب اتحاد دموكراتيك اجازه آن را بدهد.  پس به جاى متمركز ساختن كردهاى  سوريه در ميدان جنگى داعش، همچنان كه حمايت آمريكا را دارند، با ارتش تركيه مبارزه خواهندكرد.

ریسک های آن برای ایالات متحده چیست؟

باتوافق آمريكا با تركيه درمورد تاسيس يك منطقه امن و ايجاد حمايت براى مخالفان سورى در تلاش هايش براى آزادسازى ايدليب و حلب، ايالات متحده ممكن است پيوند بين اسد و داعش را تقويت كند.  دفاع از منطقه امن و آزادسازی بخش های بزرگی از قلمرو سوریه، راهی ماورای توانایی "تعدیل نیروهای مخالف سوریه" - اگرچه نه درمورد انواع افراط گرایی- به نظر می رسد. چنين مى نمايد درحاليكه واشنگتن  اتحاد عليه داعش را تضعيف مى كند، دلايل متقنى براى همكارى اسد و داعش عليه "منطقه امن" و مقابله با حمله نيروهاى مخالف تحت حمايت آمريكا در جبهه شمالى بوجود مى آيد.  باتوجه به تجربه، مقامات ترکیه و آمریکا بر این باورند که نیروی هوایی می توانند علیه نیروهای اسد و مبارزان داعش سرنوشت ساز باشد، اما تضمینی برای موفقیتش وجود ندارد. هیچ تضمینی برای موفقیت وجود ندارد، اما بعد از سالها اجتناب از درگیری سوریه، معامله اینجیرلیک برای منطقه امن، ایالات متحده را در معرض خطر تحلیل قرار می دهد. اگر نیروهای مخالف سوریه موظف به حفظ منطقه امن، نتوانند این کار را به خوبی انجام دهند، چه می شود؟  ترك ها احتمالا با خرسندى، نيروهايى را براى كمك ارسال خواهندكرد اما فشار عظيمى بر ايالت متحده وجود خواهد داشت اگر در اين راه، چشم شان تنها به ترك ها دوخته شده باشد. هشدار به اسد به کنار، چه می شود اگر دفاع هوایی سوریه - یک تهدید اساسی مطابق با آنچه پنتاگون می گوید- هواپیمای آمریکا را هدف بگيرد؟ واشنگتن چگونه پاسخ می دهد؟ همانند بحث درمورد "منطقه پرواز ممنوع" که در مرحله قبلی درگیری آشکار شد، هزاران راه وجود دارد که می تواند ایالات متحده را به سوریه بکشاند.

توافق با ترکیه، چگونه به آمریکا کمک می کند تا به اهدافش در عراق و سوریه برسد؟ آنکارا در جنگ علیه داعش، متحدی قدرتمند نسبت به کردهاست، یک بازیکن اساسی در آینده عراق بوده و یک دید کلی غیرواقعی از چیزیکه در سوریه، اگر رژیم اسد فروریزد، اتفاق می افتد، دارد. خاورمیانه مشکل است و سوریه بسیار پیچیده است، اما دیدن اینکه آمریکا چه چیزی از معامله علاوه بر معابر اینجیرلیک به دست می آورد، سخت است. این موضوع، سوریه و یا وضعیت مشکل داری که سبب ایجاد داعش می شود را حل نمی کند، اما واشنگتن را به جنگ با شرایط ترکیه نزدیکتر می کند. این مورد در ترکیه، باتاک یا همان باتلاق نامیده می شود.

ریل کلیر

ترجمه: آیلار فخری اسلامی

4949