چگونه یک رسانه میلی می‌شود؟

 انارکی امروز در جایگاه دفاع از سازمان متبوعش به «منولوگ»‌ی اکتفا می‌کند که چرخه بیش از یک دهه تجربه را برای او نشان می‌دهد.
داستان با پاسخ غیرروشن و تکرار موضع رسمی روابط عمومی صداوسیما به سخنان نوبخت به‌عنوان سخنگوی دولت تمام شد اما برگردیم به پیش از شروع این خبر. گفت‌وگوی فردوسی‌پور و ظریف پخش نمی‌شود. فردوسی‌پور در برنامه‌اش اظهار می‌کند که این فرآیند نتیجه تصمیم‌گیری مدیران صداوسیما بوده است. موج انتقادات به رسانه ملی افزایش چندبرابری می‌یابد. انتقاداتی که همیشه وجود داشت و عملکرد ضعیف این دستگاه غول‌پیکر در ‌سال ۸۸، شعله این انتقادات را بالا کشید و پس از آن این رسانه زیر ذره‌بین فعالان اجتماعی، سیاسی و فرهنگی قرار گرفت. گفت‌وگوی برنامه ۹۰ با وزیر امورخارجه و عدم پخش آن دوباره محلی شد برای انتقادات فراوان از این ابَررسانه داخلی. اما ماجرا از چند روز قبل شروع شد. بازتاب گسترده سخنان نماینده ساری با سوالی ساده به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌داد که افکار عمومی، چیزی که بار‌ها استاد نعمتی ابعاد آن را تدریس کرده‌اند، کاملا مستعد فاصله از این رسانه است. در کمتر از ۷۰۰ کلمه نمی‌توان تحلیلی بر عملکرد رسانه‌ای که دیگر به‌وضوح «میلی‌اش» می‌خوانند، ارایه داد اما بررسی چند سوال مهم خالی از لطف نیست.
بیش از ۴۸‌هزار نیرو با بودجه بیش از یک و نیم میلیاردی و البته با عنوان تجملاتی «یکی از ضررده‌ترین سازمان‌های دولتی»، چگونه در رقابت با «هووی» خود ماهواره تا این حد لرزان و در مقام دفاع است؟ آیا نیروی انسانی زبده، انحصار، بودجه و... نمی‌تواند یک رسانه را خوشبخت کند؟ بیایید یک‌بار دیگر سخنان آقای شجاعی کیاسری را بررسی کنیم: «امروز رسانه‌ها تنوع و تعدد دارند و رسانه‌ها، رسانه‌های تزریقی نیستند که بخواهند یک مسأله را در مخ مردم تزریق کنند. اما مسئولان و برنامه‌سازان صداوسیما همچنان متوجه این موضوع نشده‌اند». آیا حرف غیر علمی او دور از استنتاج‌های علمی آقای نعمتی و دیگر اساتید رسانه که به سازمان عریض و طویل صداوسیما خدمت می‌کنند، است؟
باور این نکته که کسی به مدیران محترم این سازمان نمی‌گوید بی‌بی‌سی ۲هزار نیرو دارد یا بزرگترین رسانه‌های جهان هم این‌گونه به مخاطب نگاه نمی‌کنند و حداقل اصل منفعت سازمانی و گسترش «مدل سونی» در بازار را مدنظر دارند، سخت است. پس باید مفروض دانست آنچه را من و شما می‌دانیم آنها نیز به‌خوبی می‌دانند و بیش از ما بر امکانات و ضرورت‌هایشان آگاهند. اما چه نکته‌ای این شکاف مشهود را بین رسانه‌ای که به قول آقای کیاسری قرار است «ملی» باشد تا رسانه‌ای که «میلی» خطابش می‌کنند، با مخاطبان خود ایجاد کرده است؟
از اردیبهشت ۱۳۱۹ که صدا و فروردین ۱۳۴۶ که سیما متولد شد تاکنون درگیر معضلاتی است که کمابیش بر یک مدار می‌چرخد. مهم‌ترین مشکل سال‌های دراز این رسانه تلاش برای تبدیل شدن به چیزی است که اساسا با ماهیت وجودی‌اش تفاوت دارد. مفهوم ملی بودن با رسمی بودن متفاوت است. وقتی تلاش می‌کنی تمامی آرا را پوشش دهی یا به اصطلاح همه را راضی کنی، سردرگمی و تضاد در رفتار به حد اعلا می‌رسد. حال این راضی کردن معطوف به ارزش و تشخیص ارزش نیز هست.  
رسانه در ماهیت تنها یک ابزار است. کمتر رسانه‌ای در جهان می‌تواند ادعای خالص بودن یا استقلال کند اما بسیاری از رسانه‌های حرفه‌ای جهان این کشش را با اتکا به تکنیک‌های رسانه‌ای حداقل در ظاهر مخفی می‌کنند. صداوسیما هنر پوشش این تضاد را ندارد. در حقیقت صداوسیما در تارهایی که خود می‌تند، محبوس شده است.
رسانه ملی می‌تواند یک رسانه رسمی باشد و محل دیالوگ. اساس گفت‌وگو فرصت جذب به یک رسانه را می‌دهد. اما اتکا به مونولوگ در درازمدت ریشه‌های یک رسانه را مانند موریانه می‌خورد و از او چیزی جز شبح یک رسانه باقی نمی‌گذارد.

۵۸۵۸