تلاش برای افزایش زمان دسترسی به مواد مخدر همیشه مفید است و باعث کاهش مصرف می شود؟

زهرا مهاجری: پایین بودن زمان دسترسی به مواد مخدر در برخی شهرهای کشور همیشه نگرانی ایجاد می کند و تلاش برای بالا بردن زمان رسیدن به ماده مخدر، یکی از آن راه هاییست که برای کنترل اعتیاد در کشور به آن رو آورده می شود. البته در این زمینه آمار متناقضی بیرون می آید و متولیان امر مبارزه با مواد مخدر هر کدام یک عدد را برای میزان دسترسی بیان می کنند.
گاهی میانگین 5 دقیقه برای دسترسی به مواد مخدر در تهران مطرح می شود و گاهی گفته می شود که یک معتاد در هر نقطه ای از پایتخت نهایتا 20 دقیقه را برای رسیدن به ماده مخدر صرف می کند.

برای از بین بردن این مشکل و افزایش زمان دسترسی، اقدامات زیادی انجام شده است و این موضوع همیشه مورد توجه بوده است.

عباس دیملی زاده، مدیرعامل جمعیت تولدی دوباره در این باره به خبرآنلاین می گوید: در موضوع کلی مدیریت و برنامه ریزی مبحثی را داریم که مربوط به مدیریت زنجیره عرضه است. این سیستم در موضوع مصرف مواد مخدر به عنوان یکی از مباحث پیشرفته در دنیاست و تمام توزیع کنندگان خدمات تلاش می کنند که کالاهای تولیدی شان را که در اختیار مصرف کننده قرار می دهند، بر اساس یک سیستم زنجیره ای تامین و زنجیره عرضه مدیریت کنند تا بتوانند، زمان را برای دسترسی به هر کالایی کاهش بدهند و در نتیجه بتوانند بهتر کالای مورد نیاز مشتری را در دسترس او قرار دهند.

او ادامه می دهد: این سسیتم یک سیستم دینامیک و استاتیک است. به طور مثال در محلات و شهرهای مختلف تعداد سوپرمارکت هایی که مواد غذایی را در اختیار مصرف کننده قرار می دهند خیلی بیشتر است و تعداد لباس فروشی ها کمتر است و نسبت تعداد این ها یک نسبت متفاوت و معنادار است. چرا که کالاهای اساسی و مورد نیاز مصرف کننده باید در زمان کوتاه تری باید در اختیارش قرار بگیرد و هر چه کوتاه تر قرار بگیرد، مشتری ان بیشتر خرید می کند و بیشتر دسترسی دارد.

دیلمی زاده می گوید: فرض کنید در یک منطقه واقع شدید که دسترسی شما به سوپر مارکت کم است. احتمالا یکی از اتفاقاتی که ممکن است بیفتد، این است که کالا را در منزل خودتان انبار کنید. به جای این که انبار کالا در سوپر مارکت باشد، انبار در منزل می شود. بنابراین این سیستم به صورت خودکار برای مصرف کننده عمل می کند و سعی می کند کالای مورد نیازش را در اختیارش قرار دهد.

تاثیر افزایش زمان دسترسی بر مصرف مواد مخدر

افشار، معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با موادمخدر معتقد است هرچقدر دسترسی به مواد راحت‌تر باشد احتمال رفتن افراد به سمت مواد مخدر بیشتر می شود. او به ایسنا گفته است: در حال حاضر دسترسی به موادمخدر چندان سخت نیست و سیستم نظامی امنیتی در کشور تمرکزشان را بر این موضوع گذاشته‌اند که مدت زمان دسترسی به مواد بیشتر شود.

اما دیلمی زاده، مدیرعامل جمعیت تولدی دوباره تاثیر سخت تر کردن دسترسی بر مواد مخدر را برای گروه های مختلف مساوی نمی داند و می گوید: ما در خصوص مصرف مواد مخدر گروه های هدف را می بایست به دو گروه تقسیم کنیم. اول کسانی که مصرف کنندگان دائمی هستند و اعتیاد و وابستگی دارند. آن ها اگر دسترسی و زمان دسترسی سختر و کمتر شود، احتمال این که مواد را مصرف نکنند پایین است. یک مصرف کننده دائمی حتی اگر دسترسی اش به مواد مخدر طولانی تر باشد باز هم مصرف مواد را کنار نمی گذارد و تاثیری ندارد و کالا را ممکن است بیشتر بخرد و انبار کند.

او ادامه می دهد: اما گروه دوم گروهی هستند که یا اصلا مصرف نکرده اند و برای اولین بار می خواهند مصرف کنند یا تفننی این کار را انجام می دهند. وقتی که دسترسی مواد مخدر برای این گروه هدف سخت تر می شود، و زمان بالاتر می رود، در تصمیم گیری فرد برای انتخاب این که کالای مواد مخدر را به دست بیاورد و مصرف کند اثر دارد و ممکن است اگر این زمان طولانی تر هم بشود، گزینه دیگری برای خودش انتخاب کند.

به گفته مدیرعامل جمعیت تولدی دوباره، موضوع زمان بندی دسترسی و تاثیر آن در گروه دوم کاملا متفاوت با گروه اول است.

آمارهای ضدونقیض و غیرقابل اعتنا

پرویز افشار، معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با موادمخدر معتقد است که زمان دسترسی به مواد مخدر در کشور، زمان زیادی نیست. این مطلب را پلیس هم تایید کرده است و هر از گاهی اعدادی هم برای این دسترسی عنوان می شود.

اما دیلمی زاده معتقد است که این اعداد مستند نیست. می گوید: من از این امارها سر در نمی آورم و نمی توانم آن ها را مستند قرار دهم. برای به دست آوردن این عدد باید یک پژوهش بزرگ انجام شود؛ چه در سطح شهر، چه در سطح روستا و مکان های جغرافیای مختلف؛ حتی در همین تهران محلات مختلف باید سنجیده شوند تا برآیند آن ها یک عدد درست به ما بدهد. بنابراین اگر قرار باشد ما از زمان دسترسی به عددی برسیم باید کار آکادمیک در کشور صورت گرفته تا بتواند اعداد مختلفی را در اختیارمان بگذارد تا بتوانیم بر اساس این داده ها، برنامه ریزی های لازم را انجام دهیم.

او ادامه می دهد: من نمی دانم پژوهش و تحقیقی در ایران در مورد میانگین زمان دسترسی به مواد مخدر را محاسبه کند یا نه. به نظر من که انجام نشده و نمی توان زمان خاصی را برای دسترسی به مواد مخدر در نظر گرفت.

دسترسی به مواد مخدر پرخطر سخت تر از کم خطرها باشد

دیلمی زاده مبحث دیگری را در زمینه زمان دسترسی به مواد مخدر مطرح می کند و معتقد است این که زمان دسترسی به همه گونه های مواد مخدر را افزایش دهیم کار درستی نیست. او می گوید: دسترسی به انواع مواد مخدر هم باید زمانش با هم فرق داشته باشد. اگر قرار باشد مدیریت کنیم باید بدانیم که دسترسی به مواد مخدر کم خطر و مواد مخدر پر خطر که میانگین این زمان با یکدیگر متفاوت است یا نه.

مدیرعامل جمعیت تولدی دوباره ادامه می دهد: اگر قرار باشد کار را مدیریت کنیم، باید بتوانیم دسترسی به مواد مخدر پرخطر را برای گروه هدف اول بالاترببریم. یعنی اگر یک نفر در یک منطقه مصرف کننده دائمی باشد و معتاد باشد اگر قرار باشد یک ماده مخدر پرخطر را به دست بیاورد زمان طولانی تری را سپری کند نسبت به مواد مخدر کم خطر. پس کل این جریان باید مدیریت شود.

به اعتقاد او مکانیزم چرخه توزیع و عرضه کالا در مواد مخدر بسیار متفاوت است و خرده فروشان در سطوح مختلف پراکندگی جغرافیایی بسیار بالایی در سطح کشور دارند. او می گوید: ممکن است اگر دسترسی را خیلی بالا ببریم باعث شویم مصرف کنندگان مواد مخدر خودشان تبدیل به خرده فروش شوند. چون سود توزیع مواد مخدر بالاست و چون بالاست زنجیره به خودی خود و خودکار خودش را تغییر می دهد. اگر بخواهیم دسترسی را کاهش دهیم به نظرم باید یک مدیریت منطبق با دانش آکادمیک و با برنامه ریزی و علم مدیریت باشد.

او با تایید اظهارات معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با موادمخدر می گوید: نظر دکتر افشار کاملا درست است و اگر بتوانیم زمان دسترسی را برای گروه دوم که گروهی هستند که معتاد دائمی نیستند افزایش دهیم، می توانیم در تصمیم آن اثرگذار باشیم و در پیشگیری موثر باشیم.

استفاده از نیروهای نظامی و امنیتی برای مدیریت زمان دسترسی

یکی از راه های مدیریت زمان دسترسی به مواد مخدر، استفاده از نیروهای نظامی و امنیتی برای مدیریت این جریان است. در همین رابطه معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با موادمخدر از تلاش سیستم نظامی و امنیتی برای افزایش مدت زمان دسترسی به موادمخدر می گوید و معتقد است با کمک این نیروها می توان محیط های پرخطر را شناسایی و آن ها را به محیط پاک تبدیل کرد.

دیلمی زاده در خصوص تاثیر نیروهای نظامی و امنیتی بر کنترل زمان دسترسی به مواد مخدر می گوید: اگر می خواهیم هزینه هایمان را کاهش دهیم، برای بهره وری بیشتر باید بدانیم در کدام نقطه از کشور باید اقدام نظامی انجام دهیم. یعنی باید ببینیم اگر ما اقدامات نظامی و امنیتی را لب مرز انجام بدهیم بهره وری مان بیشتر است یا در داخل کشور چرخه و زنجیره مصرف را بشکنیم.

او در پایان می گوید: مثلا ممکن است ما به این نتیجه برسیم که در نقاطی از استان فارس بهترین سرمایه گذاری خواهد بود چرا که آن نقطه می تواند چرخه شبکه عرضه را از بین ببرد. این یک کار آکادمیک و علمی است که داده های کامل می خواهد. امیدوارم یک روز بتوانیم این کار را انجام دهیم.

47304