محمد اکبری - اوضاع در سوریه نه تنها بهتر نمی شود که پیچیده تر هم می شود. در حالی که نیروهای معارض و مخالف به اندازه کافی مشکلات و بحران در سوریه ایجاد کرده بودند حالا عربستان سعودی هم اعلام کرده موضوع ورورد احتمالی زمینی به بحران سوریه را بررسی می کند. اتفاقی که در صورت وقوع تنها به پیچیده تر شدن ابعاد این مناقشه می انجامد. اما پرسشی که پیرامون تصمیم تازه ریاض پیش می آید این است که آیا اساسا عربستان سعودی از حیث سخت افزاری از چنین پتانسیلی برخوردار است؟ آنهم در شرایطی که ارتش عربستان در یمن با مشکلات عدیده ای مواجه است. برای یافتن پاسخ این پرسش از یک کارشناس برجسته خاورمیانه خواستیم تا آخرین تحولات میدانی و سیاسی سوریه را مورد تحلیل و تبیین قرار دهد. هانی زاده در گفتگو با خبرآنلاین سیاست های جدید عربستان را بیشتر تبلیغاتی و نه عملیاتی تحلیل کرد. در ادامه مشروح این گفتگو را می خوانید.
عربستان سعودی اعلام کرده ممکن است نیروهای نظامی خود را راهی سوریه کند. این تغییر نگرش نظامی سعودی از چه عواملی نشات می گیرد؟
با توجه به پیشروی های اخیر ارتش سوریه و نیروهای مردم این کشور و آزادسازی چندین شهر استراتژیک در شمال حلب مثلث ترکیه قطر و عربستان برای برهم زدن شطرنج سیاسی و نظامی خاورمیانه به نفع اسرائیل با شکست مواجه شد و این مثلث تخریبی در حال فروپاشی است. این پیروزی باعث شد ارتباط گروهگ های تروریستی مورد حمایت ترکیه و قطر و عربستان در شمال و جنوب سوریه با شکست مواجه و قطع شود. الان وضعیت گروهک های تروریستی که تمرکزشان در شمال حلب تا درعا است با این عملیات دچار آسیب جدی شد. لذا عربستان از این پیروزی به شدت خشمگین شده تلاش می کند به نوعی بحران سوریه تا پایان سال میلادی ۲۰۱۶ ادامه دهد. دلیل این است از نظر ترکیه و عربستان انتخابات آینده ریاست جمهوری آمریکا بر سرنوشت آینده دولت اسد کاملا موثر خواهد بود. با توجه به اینکه در پایان سال جاری میلادی انتخابات آمریکا برگزار خواهد شد به نظر عربستان و ترکیه جمهوری خواهان در آن پیروز خواهند شد و چون آنها نگاه متفاوتی با اوباما نسبت به سوریه دارند ممکن است جمهوری خواهان پس از پیروزی به صورتی جدی وارد سوریه شوند و با استفاده از راهکارهای تهاجمی دولت اسد را سرنگون کنند. لذا واکنش سعودی تا اندازه زیادی شتابزده است. ترکیه هم تهدید کرده نیروهای ش داخل خاک سوریه می روند. اگر این اتفاق رخ دهد و ترکیه و عربستان چنین کنند و نیرو به داخل سوریه اعزام کنند بحران سوریه به یک بحران بین المللی و غیر قابل کنترل تبدیل می شود. چون حضور این نیروها خارج از قطعنامه سازمان ملل باعث می شود ملت و دولت سوریه، روسیه و عراق و حزب الله واکنش نشان دهند. روسیه باید از اعتبار و حیثیت نظامی خود در سوریه دفاع کند و به همین دلیل به نظر می رسد با توجه به اینکه اگر نیروهای عربستان وارد شوند و روسیه واکشن نشان دهد بعید است عربستان چنین ظرفیتی داشته باشد که نیرو اعزام کند. ضمن اینکه ترکیه سعی می کند بین ترکیه و ناتو درگیری ایجاد کند و با توجه به اینکه آمریکایی ها جدیدا به شدت از نقش عربستان و ترکیه از این بحران انتقاد کرده اند و مخالفین بشار را عامل شکست مذاکرات می دانند اوضاع از این هم پیچیده تر می شود.
پرسشی که مطرح می شود این است که آیا عربستان از منظر سخت افزاری از چنین پتانسیلی برخوردار است یا خیر؟
عربستان به لحظا نظامی و سخت افزاری از چنین ظرفیتی برخوردار نیست. عربستان درگیر بحران یمن و باتلاق یمن است و نمی تواند جبهه جدیدی باز کند. سعودی با طرح چنین مسائلی بیشتر تلاش دارد بلوف سیاسی بزند و وانمود کند می تواند در عرصه سیاسی هم نقش آفرینی کند. ضمن اینکه با توجه به ناکامی این کشور در تشکیل ائتلاف بین المللی در قبال سوریه علاقه مند است در فضای روانی نقش آفرینی کند. ضمن اینکه بی علاقه نیست ترکیه را هم به نقش آفرینی بیشتر در این مناقشه ترغیب سازد.
روسیه اعلام کرده، آنکارا چنین قصدی دارد در حالی که دولت ترکیه هرنوع حضور نظامی در سوریه را تکذیب کرده است. به نظر شما ترکیه در این بحران چه خواهد کرد؟
ترکیه به اتکا به عضویت ناتو تلاش می کند نوعی درگیری میان روسیه و ناتو را ایجاد نماید. ترکیه خود نیک می داند که به تنهایی از چنین توانی برخوردار نیست و با تکیه بر حمایت های ناتو با روسیه درگیر شود. رفتارهای این مدت هم همگی نشان از این سیاست دارد. در حالی که بعید است ناتو چنین اشتباهی را مرتکب شود. من فکر می کنم در مجموع این اقدامات را بیشتر باید در چارچوب بحث های روانی طرح و بررسی کرد.
با این وضعیت تا چه اندازه می توان به نتیجه بخش بودن مذاکرات سوریه امیدوار بود؟
به لحاظ سیاسی این مذاکرات به نتیجه نمی رسد. مردم و دولت سوریه مصمم هستند ظرف همین سال میلادی جاری وضعیت سوریه را به لحاظ میدانی به ثباتی برسانند و کلیه شهرهای این کشور را از وجود نیروهای متخاصم و تروریست پاکسازی کنند. واقعیت این است با کارشکنی هایی که طرفین سعودی و ترکی در مذاکرات انجام می دهند خیلی نباید به نتیجه بخش بودن این روند دل بست و شاید راه حل مناسبتر اتکا به پیروزی های نظامی میدانی توسط ارتش و مردم سوریه باشد.
در خصوص مواضع آمریکا چگونه باید به ماجرا نگاه کرد؟
طبیعی است که آمریکا علاقه ندارد این بحران شعله ور شود. ضمن اینکه آمریکا به دنبال تغییر اسد هم نیست. چون به نوعی به اهدافش رسیده است. چرا که با هزینه ها و مشکلاتی که برای سوریه رقم خورده، دیگر سوریه نمی تواند خطری برای اسرائيل به شمار آید و سالها زمان لازم است تا به وضعیت پیش از این مناقشات باز گردد. ضمن اینکه از سوی دیگر آمریکا می داند که کنار گذاشتن اسد باعث می شود اوضاع از این هم بدتر شود. در نتیجه ایالات متحده حاضر نیست دست به ریسک بزند. اما در پایان باید اشاره کرد که متاسفانه حتی اگر اسد هم باقی بماند سوریه به اندازه ای تضعیف شده که سالها زمان لازم است تا این خرابی ها ترمیم شود. خرابی هایی که حتی به بیش از صدها میلیارد دلار هم می رسد.
نظر شما