گروه اقتصادی: " با نفت 8 و 5 دلاری هم می‌توانیم کشورمان را اداره کنیم." این خلاصه ای از نگاه رییس جمهوری به تاثیر نواسانات قیمت نفت بر اقتصاد ایران است. احمدی ن‍ژاد در حالی ادعا می کند که با نفت 5 دلاری هم می‌توان کشور را اداره کرد که بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی ایران، در آمدهای نفتی ایران در سه سال گذشته بیش از 197 میلیارد دلار بوده است. در شش ماه نخست سال جاری که دولت نهم دوران طلایی بازار نفت را تجربه می کرد شاید هر گز فکر نمی کرد که درآمدهای نفتی ایران یکباره از بالای 80 میلیارد دلار در سال گذشته به بیشتر از نصف آن کاهش پیدا کند.
در شرایطی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی کاهش درآمدهای نفتی دوران سختی را برای دولت رقم می زند احمدی‌نژاد طرح تحول اقتصادی را ضمانت گذر از این بحران عنوان می‌کند و اعتقاد دارد که کشور های غربی نیز مانند ایران از کاهش قیمت نفت آسیب خواهد دید: " برخلاف برخی‌ها که تصور میکنند ایران هم مثل غرب از نوسانات قیمت نفت آسیب خواهد دید، نوسانات قیمت نفت در ایران تاثیری ندارد، بخصوص با اجرای طرح تحول اقتصادی بخش اصلی ارتباط ما با نوسانات قیمت نفت قطع می‌شود. " از سوی دیگر معاون وزیر اقتصاد امروز اعلام کرد که اجرای طرح تحول اقتصادی با کاهش قیمت نفت ساده تر به مرحله اجرا در می آید: " این طرح با کاهش قیمت نفت بهتر و ساده تر اجرا خواهد شد ، چون در زمان افزایش قیمت نفت ، اختلاف قیمت های داخلی و بین المللی هم بیشتر است. "
این اظهارات از سوی مسئولان دولت نهم در حالی مطرح می شود که کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند وابستگی بیش از اندازه به درآمدهای نفتی اقتصاد ایران را همواره در معرض آسیب قرار داده است. آنها برای صحت ادعای خود به این موضوع اشاره می کنند که درآمدهای نفتی بخش عمده‌ای از بودجه سالانه ایران را به خود اختصاص می دهد و بدین ترتیب کاهش درآمدهای نفتی قطعا اقتصاد ایران را در معرض آسیب جدی قرار خواهد داد.
شوک‌های نفتی در سه دهه گذشته
در روزهای آغازین سال جاری قیمت نفت پرواز بی سابقه ای را تجربه می کرد به طوریکه این جمله دبیر کل اوپک، " بازار نفت دیوانه شده است" در صفحه اول بسیاری از رسانه ها خود نمایی می کرد. شاید اگر دولت در همان دوران روند صعودی قیمت نفت از شوک های نفتی سه دهه اخیر عبرت می گرفت ، چند ماه باقی مانده از فعالیت خود را با خیال آسوده تری سپری می کرد.
در طول سه دهه گذشته ایران چندین بار شوک کاهش قیمت نفت را تجربه کرده است که در این رابطه می توان به کاهش قیمت نفت در دهه 60 اشاره کرد. در آن سال ها که ایران جنگ تحمیلی را تجربه می کرد درآمد سالانه نفتی کشور به 6 میلیارد و 200 میلیون دلار در سال 1365 کاهش یافت و تا پیش از پایان جنگ هیچگاه به مرز 10 میلیارد دلار نرسید.
این وضعیت یکبار دیگر و در دومین سال ریاست جمهوری خاتمی اتفاق افتاد و درآمدهای نفتی ایران در سال 1377 به زیر 10 میلیارد دلار سقوط کرد. دولت نهم در حالیکه می توانست از این دو تجربه تلخ شوک نفتی در اقتصاد ایران بهره ببرد، دلار های نفتی را برای واردات گسترده به داخل کشور صرف کرد تا امروز کاهش درآمدهای نفتی دوران دشواری را برای اقتصاد ایران ترسیم کند.
اداره کشور با نفت 5 دلاری و کسری بودجه 35 هزار میلیارد ریالی
" اداره کشور با نفت 5 دلاری با توجه به کسری بودجه 35 هزار میلیارد ریالی امسال به معنای ریاضت و توقف پروژههای عمرانی است." محمد خوش‌چهره، استاد اقتصاد دانشگاه تهران که روزگاری از سیاست های دولت نهم دفاع می‌کرد در رابطه با ادعای ریاست جمهوری مبنی بر اداره کشور با نفت 5 دلاری اینگونه توضیح می‌دهد. استاد اقتصاد دانشگاه تهران تصور اداره کشور با نفت 5 دلاری را در حالت عادی مشکل می‌داند: " کاهش معنیدار قیمت نفت ، برای همه اهل فن نگرانی ایجاد کرده که اداره کشور در کوتاهمدت موجب اختلال خواهد شد. "
خوش‌چهره نیز مانند بسیاری دیگر از کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارد که دولت در چنین شرایطی باید سیاست غلط واردات را کنار بگذارد تا بتوان این بحران را اداره کرد: " اگر در کوتاهمدت و میانمدت تدابیری اندیشیده شود که بتواند این بحران را اداره کند، متعاقباً با کاهش واردات که در حال حاضر رقمی بالغ بر 70 میلیارد دلار است، می‌توان این فرصت را به تولید داخل داد که با حمایتهای منطقی و حذف هزینههای زاید که در بعضی از بخشهای اجرایی وجود دارد، بر این بحران چیره شد."
با نفت 5 دلاری زندگی مردم مختل می شود
در رابطه با کاهش درآمدهای نفتی و تاثیر آن بر اقتصاد ایران مهدی تقوی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: " مطمئنا کاهش درآمدهای نفتی اقتصاد ایران را تا حدودی با مشکل مواجه خواهد کرد. دولت با اتکا به درآمدهای نفتی خود در حجم زیادی واردات انجام داده است طبیعی است با وجود کاهش درآمدهای نفتی دولت نمی تواند خرید های خارجی خود را به شکل گسترده دنبال کند. "
تقوی در ادامه به تمایل دولت برای خرید های خارجی اشاره کرد و گفت : " هنگامیکه واردات در حجم گسترده ای انجام بگیرد باید پول زیادی برای آن صرف کرد. پولی که برای واردات استفاده می شده است از درآمدهای کلان نفتی است که دولت نهم در طول چند سال گذشته از آن بهره برده است. با وجود کاهش درآمدهای نفتی دولت دیگر قادر نیست که سیاست واردات خود را دنبال کند و بنابراین پیش‌بینی می‌شود تورم افزایش پیدا کند. "
این استاد اقتصاد افزود: " تنها حالتی که می‌توان گفت تورم به وجود نخواهد آمد این است که مردم مصرف خود را کاهش دهند. " تقوی در بخش دیگری از صحبت های خود به کاهش قیمت نفت و تاثیر آن بر تولید کشور اشاره کرد: " تولید وابسته به خارج است. بنابراین آن قسمت از تولید که مواد و قطعات خود را از خارج تهیه میکنند مطمئنا با مشکل مواجه خواهد شد. " وی در رابطه با این جمله رییس‌جمهوری که گفته بود " با نفت 8 و 5 دلاری هم می‌توانیم کشورمان را اداره کنیم" گفت: " می توان با نفت 5 دلاری هم کشور را اداره کرد اما زندگی مردم با مشکل مواجه خواهد شد. "
نظر شما