چگونه از کنار ابرهای آتشفشانی عبور کنیم؟

بهنوش خرم‌روز: از سال 1991/ 1370،‌ فرد پراتا، متخصص فیزیک مربوط به جو زمین روی ساخت حس‌گری برای هواپیماها کار می‌کرد که می‌توانست به خلبان در مورد وجود ابر خاکستر آتشفشانی در فاصله صد کیلومتری هشدار دهد و از این طریق، وی را در پیدا کردن یک مسیر امن کمک نماید. با این که تست‌های زمینی این ابداع، همه نتیجه مطلوبی داشتند، اما وی هیچ‌وقت نتوانست کسی را متقاعد کند که برای آزمودن ابداعش در هوا هزینه کند.

اما حالا، با شرایطی که پیش آمده و باعث شده 8/6 میلیون مسافر در فرودگاه‌های اروپا بمانند، یک تخمین سرانگشتی از میلیون‌ها دلار خسارت وارد شده، مناسب بودن روش فعلی محافظت از پروازها را زیر سوال می‌برد.

ناشناخته‌های شناخته شده
بر اساس گزارش نیوساینتیست ، از سال 1982/ 1361 که یک هواپیمای بوئینگ 747 در حال پرواز میان یک ابر خاکستر آتشفشانی، به طور موقت هر چهار موتورش را از دست داد، سازمان بین‌المللی پروازهای داخلی تصویب کرد که هر وقت میزان تمرکز خاکستر آتشفشانی در هوا از صفر بالاتر برود،‌ باید آسمان برای پروازها بسته شود. ناظر آتشفشانی خطوط هوایی بین‌المللی متعلق به این سازمان، با استفاده از مدل‌های رایانه‌ای تراکم آلودگی، حرکت ابرهای خاکستر آتشفشانی را پیش‌بینی می‌کند و اگر این ابرها سر از یک مسیر پرواز در بیاورند، آن مسیر را بسته اعلام می‌کند.

این اطمینان وجود دارد که خاکستر آتشفشانی می‌تواند درون موتور را ذوب کند و مانع از جریان هوای درون آن شود، ‌با این حال هیچ‌کس مطمئن نیست که چه میزان خاکستر چنین بلایی را بر سر موتور خواهد آورد. شاید تا هفته پیش رسیدن به این میزان دقیق چندان هم برای کسی اهمیت نداشت، اما حالا که طی یک هفته، شرکت‌های هواپیمایی میلیون‌ها دلار ضرر داده‌اند،‌ این سوال برایشان مطرح شده که چرا به روش بهتری عمل نمی‌شود.

در واقع،‌ چنان که مدیر پروازهای داخلی انگلستان،‌ جاناتان نیکلسون عنوان کرده، هنوز کسی نمی‌داند چه میزان تراکم خاکستر خطرناک است و آیا اصلا سطحی از تراکم خاکستر وجود دارد که برای موتورها خطرآفرین نباشد یا نه.

به اعتقاد سازمان بین‌المللی پروازهای داخلی،‌ مهندسین و سازندگان موتورهای هواپیماها باید جواب این سوال را بدهند،‌ چون هیچ‌کس به اندازه آن‌ها در مورد محصولاتشان آگاهی و شناخت ندارد. با این حال، هیچ‌یک از سازندگان بزرگ موتورهای هواپیما در دنیا تاکنون در این مورد اظهار نظری نکرده‌اند.

سازندگان مدل
شرایط فعلی باعث شده که کارامدی بسیاری از مدل‌های رایانه‌ای که ادعا می‌شد قابلیت فرود خودکار هواپیما را دارند‌ هم، زیر سوال برود. شرکت‌های هواپیمایی نگران این هستند که مدل‌های رایانه‌ای که نحوه عملکرد سیستم هدایت خودکار را تعیین می‌کنند،‌ چندان با شرایط واقعی منطبق در نیایند.

این بحث‌ها زمانی بالا گرفت که در هفته گذشته، برخی نمونه‌گیری‌ها نشان داد در مناطقی که مدل‌های رایانه‌ای وجود خاکستر را پیش‌بینی کرده بودند، هیچ خاکستری وجود نداشته است. با این حال باید به خاطر داشته باشیم که در همین زمان برخی جت‌های ارتش در حین پرواز با ابرهای خاکستر مواجه شدند و موتورهایشان آسیب دید.

در این بین، پراتا معتقد است حس‌گری که در موسسسه تحقیقات هوایی نروژ ساخته، به خلبان کمک می‌کند تا با بررسی دقیق مدل‌ها،‌ به بهترین راه و مسیر برای پرواز دست یابد.

یکی از سخنگویان آژانس کنترل ترافیک هوایی انگلیس گفته که از کارهای پراتا بی‌خبر بوده است با این وجود به عقیده وی،‌ طرح پرتا به نظر یک تصمیم‌گیری فردی و دستی در لحظه می‌رسد. بدین ترتیب،‌ در صورت استفاده از این سیستم، ترافیک خطوط هوایی ممکن است با مشکل مواجه شود.