برای نونوار کردن یک دانش آموز در آستانه سال نو چقدر باید پرداخت؟

«خبرجنوب» نوشت: باز بوی ماه مدرسه می آید و از دانش آموزان گرفته تا کسانی که سالهاست دوره تحصیلشان به پایان رسیده، همه حسی نوستالژیک دارند؛ حس شروع روزهایی که تقریبا از نیمه تابستان هر دانش آموزی انتظارش را میکشد؛ حس خوب شروع مدرسه.

اما در سالهای اخیر، با بوی ماه مدرسه، بوی پول هم میآید؛ بوی هزینههای بالای نوشت افزار، کیف و لباسی که هر دانش آموز با شروع مدرسه باید با خود داشته باشد.
امروز سوم مهر ماه است و نخستین روز از شروع سال تحصیلی جدید. شروع سال تحصیلی جدید البته بازار خیلیها را سکه کرده است. از نوشت افزار فروشان گرفته تا کیف فروشان و تولیدکنندگان لباسهای فرم مدرسهها. هرچند آموزش و پرورش برای کاهش هزینههایی که شروع سال تحصیلی جدید روی دست خانواده ها میگذارد، بستههایی در اختیار آنان گذاشته و اداره کل اوقاف و امور خیریه هم به این حوزه وارد شده اما به جای شکسته شدن قیمت ها، هنوز این کالاها در بازار چندان ارزان نشده است؛ اکنون برخی میگویند شاید علت قیمت بالای نوشت افزار در فارس افزایش چشمگیر شمار دانش آموزان در مدرسه ها باشد؛ از قرار معلوم امسال 80 هزار نفر در فارس سر کلاس رفته اند و شمار دانش آموزان حتی در برخی نقاط مرفه نشین چنان بالاست که به طور میانگین در هر کلاس در سال تحصیلی جدید 40 دانش آموز درس میخوانند. اما آیا این تعداد بالا، علت قیمتهای نسبتا بالا در نوشت افزار و لوازم مورد نیاز تحصیل است؟
هزینه های نونوار کردن یک دانش آموز
از هرجا که به دنبال علت افزایش شمار دانش آموزان به ویژه در مقطع دبستان بگردیم به مهاجرت های بی رویهای میرسیم که به شیراز انجام شده است؛ از یک طرف امسال همه مدرسهها در همه شهرهای فارس پر از دانش آموز است و از سوی دیگر، به گفته مسئولان آموزش و پرورش فارس، شماری از مدرسهها در نقاط روستایی خالی شده است. اکنون که مدرسهها شروع می شود، از یک طرف خارجی ها بازار نوشت افزار را با قیمت های پایین تر از جنسهای ایرانی پر کرده اند و از سوی دیگر با ظهور پدیده تازهای به نام «چشم و هم چشمی» در خرید این کالاها روبرو شده ایم. بازدیدهای میدانی خبرنگار سرویس گزارش «خبرجنوب» نشان می دهد که خانواده ها بیش از آنکه متناسب با نیاز فرزندانشان نوشت افزار خریداری کرده باشند، به این خاطر وسایل مدرسه میخرند که دانش آموزشان در مقایسه با دیگران چیزی کم نداشته باشد.
اما آنها هم به دنبال جنسهای ارزان تر هستند، اغلب آن را در بازار نمییابند.
برای نمونه محمد خوش نیت، از نوشت افزار فروشان شیرازی به خبرنگار سرویس گزارش می گوید: « دفترهای تعاونی چند سال است که دیگر به بازار نمی آید. در گذشته این دفترها از طریق بازرگانی توزیع می شد اما هم اکنون همه به صورت آزاد است در نتیجه عمده فروش امسال ما دفترهای خارجی است که هم قیمت پایینتری دارد و هم به خاطر تصاویر شخصیتهای محبوب کارتنی و انیمیشنی فروش بالاتری دارد.»
او ادامه می دهد: «متاسفانه در نوشت افزار ایرانی از رنگبندی مناسب کودکان استفاده نشده و به دلایلی دیگر مردم از آنها استقبال نمی کنند.»
اکنون بگذارید ببینیم به جز نوشت افزار، یک خانواده بخواهد دانش آموز خود را نو نوار کند چقدر باید بپردازد. به خیابان لطفعلی خان زند میرویم؛ جایی که بازار فروش کیف و کفش این روزها سکه است. وقتی میخواهیم قیمتها را بپرسیم به خیال اینکه از تعزیرات آمده ایم، قیمت واقعی را نمیگویند؛ پس چارهای نداریم جز اینکه خود را خریدار معرفی کنیم.
اینجا، یک کیف کولی ساده که برای دانش آموزان دوره دبستان مناسب باشد، نزدیک به 80 هزار تومان، کیف مناسب دانش آموزان دوره راهنمایی یا همان متوسطه اول از 130 هزار تومان به بالا و دوره متوسط دوم -دبیرستان- از 175هزار تومان به بالا قیمت دارد که البته متناسب با جنس محصول این قیمت بیشتر هم می شود.
ارزان ترین کفش مناسب یک دانش آموز دبستانی هم چیزی است در حدود 80 هزار تومان. خانم جم زاده که در حال خرید کیف برای دانش آموز دبستانی خود است به ما میگوید: «پسرم به کلاس دوم دبستان میرود و هزینه خرید لباس فرم او 39 هزار تومان است؛ دخترم هم به کلاس اول رفته و او را در مدرسه دولتی نام نویسی کردهایم، لباس فرمش 45 هزار تومان قیمت داشته است.»با یک حساب سرانگشتی میتوان چنین نتیجه گرفت که برای یک دانش آموز دبستانی بین 200 تا 350 هزار تومان نیاز است تا بتوان او را نو نوار کرد؛ البته این قیمت جدای از پولی است که باید بابت نوشت افزار پرداخت اما افزون بر همه این ها خانواده ها باید در شروع مدرسه یک هزینه دیگر هم میپرداختند؛ شهریه!
چشم و هم چشمی
چشم و هم چشمی به بازار کودکان هم راه پیدا کرده است. حتی اگر دفترهای تعاونی به سیاق سال های گذشته در بازار توزیع شود، بعید است چندان خریدار داشته باشد. حالا دیگر خانواده ها هم دنبال دفترهای فانتزی فنری و گلاسه هستند.
البته این طور که معلوم است، در بسیاری از موارد این خانوادهها هستند که فرزندان خود را تشویق به خرید لوازم خارجی و فانتزی مشابه همسالان خود می کنند.
گویا تنوع رنگ و مدل این وسایل نظر والدین را هم به خود جلب می کند.
اما همین خانواده ها هستند که میتوانند صرفه جویی را در فرزندان خود پرورش دهند و از شکل گیری فرهنگ مصرف گرایی جلوگیری کنند. برای نمونه مادر یک دانش آموز در یکی از نوشت افزار فروشیهای چهار راه سینما سعدی میگفت: «برای صرفه جویی به تمام دانش آموزان تاکید کرده اند که یک دفتر چک نویس کافی است و مدرسه با مبلغ کمی سه دفتر سر مشق دار در طول سال به بچههای کلاس اولی میدهد که هم در هزینه اولیا صرفه جویی می شود و هم صرفه جویی در مصرف است.»
افزون بر این، هستند خانواده هایی که پول کلانی را برای خرید انواع نوشت افزارهای پر رنگ و لعاب می پردازند.
در کنار این، البته باید این نکته را هم افزود که بسیاری از خانوادهها برای نام نویسی فرزندانشان در مدرسه ها ناچار به پرداخت شهریههای قابل توجهی
شده اند.
چه اینکه مسئولان آموزش و پرورش هم انکار نمیکنند که با توجه به شمار بالای دانش آموزان و پول کمی که دولت برای مدرسه ها می پردازد، راهی جز دریافت شهریه یا به قول آنان «کمک به مدرسه ها» باقی نمی ماند.
هر چه که هست باید به یاد داشته باشیم که دوره دانش آموزی، دوره ای است که باید کودک را طی آن اجتماعی کرد. مفهوم اجتماعی کردن مفهوم گسترده ای است که اگر به صورت علمی به آن نگاه نشود آینده نسل های کنونی میتواند بسیار متفاوت رقم بخورد و حتی یک نسل را به سمت تباهی ببرد؛ باید به یاد داشت که دوره دانش آموزی و به ویژه دبستانی دورهای است که میتوان فرهنگ جامعه را به نسل جدید منتقل کرد؛ همان که روان شناسان آن را «دوره حساس» مینامند. اینک باید میان دو راه انتخاب کرد یا صرفه جویی را به آنان یاد داد، یا فرهنگ مصرفی و تجمل گرایی.